Էջ:Raffi, Collected works, vol. 10 (Րաֆֆի, Երկերի ժողովածու, հատոր 10-րդ).djvu/244

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

Ղարաբաղի հայերի մի մասը խմբվելով Գանձակի գավառում, իրանց վաղեմի մելիքների իշկանության ներքո, սկսեցին այդտեղից արշավանքների գործել Իբրահիմ-խանի վրա: Նրանց երբեմն օգնում էին և Գանձակի գավառի հայ մելիքները Ջավադ-խանի դրդելով: Այդ արշավանքները տևեցին մի քանի տարի: Արշավանքները ոչ այնքան տիրապետական նպատակներով էին կատարվում, որքան ասպատակության և ավարառության նպատակներով: Ամեն մի հարձակում վերջանում էր կոտորածով, հրդեհով, ավերածով և գերիվարությամբ: Ղարաբաղի թուրքերը սկսեցին այդ ժամանակ հայի ձևով հագնվել, որ չճանաչվեն: Ամեն մի թուրք, որ հայերի ձեռքն էր ընկնում, անխնա կերպով սպանվում էր: Արշվանքներին առաջնորդում էին Դալի-Մահրասան (Ավագ վարդապետը), Թյուլի-Արզումանը և շուշեցի զարգար Մելքումը: Նրանք այն աստիճան նեղի մեջ դրին Իբրահիմ-խանին, որ բոլորովին կտրեցին Թարթար գետի անցքը և ոչ մի մահմեդական չէր համարձակվում դեպի Գանձակի կողմերը անցկենալ:

Իբրահիմ-խանը հարկադրվեցավ մի քանի անգամ դիմել Ջավադ-խանի, խնդրելով նրա միջնորդությունը, որ իրեն հաշտեցնեն Մելիք-Աբովի հետ, որ նրանք դադարեցնեն իրենց թշնամական գործողությունները, և վերադառնալով իրեց հայրենիքը, վայելեն իրենց վաղեմի իրավունքները տիրելով իրենց երկրներին: Բայց մելիքները չէին հավատում խաբեբայի խոստմունքներին, առաջարկում էին, թե իրենց հաշտությունը կկայանա այն ժամանակ միայն, երբ Շուշի բերդը կքանդվի և Իբրահիմ-խանը դուրս գալով այդ որջից, կհեռանա Ղարաբաղից, հիմնելով իր համար նոր բնակություն Ջուանիշիրի անապատներում, ուր ապրում էին նրա նախնիքը: Այդ առաջարկությունը խիստ ծանր էր. զրկվել Շուշի բերդի ամրությունից, նշանակում `ր զրկվել ամեն բանից: Պետք է ասած, որ Ջավադ-խանը նույնպես համակրում էր այն մտքին, որ Շուշի բերդը դատարկված և քանդված լինի: Նրան անտանելի էր տեսնել իր հարևանության վրա մի նորաբուսիկ խանություն, ամրացած Շուշիի անմատչելի բարձրության վրա: Նա անդադար կրկնում էր այդ խոսքը. «Նզովյալ լինի Մելիքահնազարը, որ կյանք տվեց սառած օձին, իր կուրծքի վրա ջերմացնելով նրան: Եթե չլիներ Շուշի բերդը, չէր լինի և ջուանշիրցիների խանությունը…»

Եվ իրավ, այդ բերդը հիմնեց Մելիք-Շահնազարը և տվեց