Էջ:Raffi, Collected works, vol. 10 (Րաֆֆի, Երկերի ժողովածու, հատոր 10-րդ).djvu/323

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

ծառայությունների հետ որ նա կատարեց վանքապատկան կալվածքները կորզելով զանազան հափշտակիչների ձեռքից,-այդ թուլությունները կրկնում ենք, պետք է ներելի համարել…

Ղարաբաղի վանքապատկան կալվածքների վերաբերությամբ ավելի անազնիվ կերպով վարվեցավ Իսրայել կաթողիկոսը, Սարգիս կաթողիկոսի (հետո միտրոպոլիտի) ժամանակակիցը: Չմոռանանք, որ այդ Իսրայել կաթողիկոսը Իբրահիմ-խանի սիրելին, հայոց մելիքների մատնիչը Գանձասարի վանքի Հասան-Ջալալյան կաթողիկոսների տոհմից չէր, այլ Երիցմանկաց վանքի ինքնիշխան և հակաթոռ կաթողիկոսներից մեկն էր: Գուցե ընթերցողը հիշում է, որ Ղարաբաղի մելիքների և Սարգիս կաթողիկոսի Վրաստան գաղթած ժամանակ Իբրահիմ-խանի պաշտպանությամբ այդ Իսրայելն էր վարում Աղվանից կաթողիկոսության իշխանությունը: Այդ դավաճան վախճանվեցավ իր ազգականներից մեկի տանը, որի մռայլի անունը հիշելու ցանկությունը չունենք: Նույն տան մեջ կաթողիկոսը հավաքած ուներ Ղարաբաղի մի քանի հարուստ վանքերի արծաթեղեն անթոները, սրբություներ և թանկանգին զգեստները: Կաթողիկոսի վախճանվելուց հետո այդ բոլորը մնացին որպես սեփականություն նրա ազգականի: Դա մի մեծ կորուստ չէր լինի, եթե նույն տան մեջ չմնային և զանազան վանքերի կալվածագրերը:

Եթե Բաղդասար միտրոպոլիտին չհաջողվեց ձեռք բերել Ղարաբաղի վանքապատկան բոլոր կալվածքները, դրա գլխավոր պատճառներից մեկն էլ այն էր որ կալվածագրերը մնացել էին նույն մարդու մոտ, որի տանը վախճանվեցավ Իսյարել կաթողիկոսը: Այդ պարոնը զանազան զարտուղի և մթին ճանապարհներով կամ ինքը տեր եղավ նույն կալվածքներին և կամ թույլ տվեց, որ թուրքերը տիրեն, ծածուկ նրանցից փողեր ստանալով և վանքային կալվածագրերը ոչնչացնելով, որ իր գողությունը չհայտնվի:

Բաղդասար միտրոպոլիտը սկզբում ուշադրություն դարձրեց Խաչենի գավառում գտնվող և Գանձասարի վանքին պատկանող կալվածները թափել հափշտակողների ձեռքից: Այդ կալվածները այնքան լայնատարած էին, որ նրանց վրա զետեղված էին 60-ի չափ վանքապատական գյուղեր, իրանց հարուստ անտառներով, գողացավ միայն 30,000 դեյատինի չափ կրկին սեփականացնել վանքին, իսկ մնացյալ մեծ մասր մնաց վիճելի: