Էջ:Raffi, Collected works, vol. 5 (Րաֆֆի, Երկերի ժողովածու, հատոր 5-րդ).djvu/312

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

Էր այդ: Երբ այժմ խնդրեցի նրանից պատմել․ նա պատասխանեց.

— Ես մի օր բոլորը կպատմեմ քեզ, բայց դեռ ժամանակը չէ...

Ոստանա հովիտը մի երկայնաձև ձորադաշտ է, որ սեղմված է Արտոս լեռան գրկում։ Ամեն տեղ սփռված են պատմական հին հիշատակարաններ։ Իշխանական բերդերի, ամրոցների փշրանքներն են մնացել։ Պահպանվել են միայն սրբության տաճարները։ Կրոնասեր Ժողովուրդը առաջինը զոհեց՝ երկրորդը չկորցնելու համար։

Մենք երկար չմնացինք Ոստանա բերդի ավերակների մոտ։ երբ ձիաները բավական հանգստացած էին, երբ մենք ևս բավական կազդուրված էինք ճանապարհի հոգնածությունից, Ասլանը շտապեցրեց, թե պետք է ուղի ընկնել։ Ես վերջին անգամ հայացք ձգեցի ավերակների վրա, վերջին անգամ նայեցի դեպի ծովը։ Ինձ թվում էր, թե հենց այդ րոպեում, նրա պարզ հայելիի մեջ, ես տեսնում էի այն գույնզգույն ցոլացմունքները, որ արտափայլում էին, անդրադարձնելով Գագիկի շքեղ դահլիճների գույնզգույն ապակիների շողքերը և նրա օդաբեր հովանոցների ոսկեզօծ նկարները։ Ինձ թվում էր, որ ալիքների մեղմ մեղեդիի մեջ ես լսում էի արձագանքը մի քաղցր նվագածության, որով Ռշտունյաց գուսանները զվարճացնում էին Վասպուրականի հզոր իշխանի ուրախության ժամերը։ Սահում են դարեր, անցնում են ժամանակներ։ Տեսարանը փոխվում է։ Վարդագույն ապակիների վարդագույն շողքերի փոխարեն՝ հոսում են արյան վարդագույն վտակներ։ Այլևս ոսկեզօծ նկարների փայլը չէ, որ վառվում է արևի ճառագայթների առջև,— այդ հրդեհի բոցն է, որ լափում է փառքի և իշխանության բոլոր վայելչությունները։ Լաց ու կոծ էր լսվում... աղմուկը սաստկանում է... կրակի լուսավորության առջև նշմարվում է դաշույնների փայլը... մարդիկ անորոշ ուրվականների նման խլրտում են... ոմանք ընկնում են, ոմանք կանգնում են... դահլիճների կործանվող կամարները ծածկում են դիակները... Կրակն ու կոտորածը ոչնչացնում է Ղարա-Մելիքների հիշատակը... բայց մի կին, մի երեխա կուրծքին սեղմած, դուրս է սողում կրակի միջից և թաքչում է մերձակա անտառում... Հետո թանձր ծուխը ցած է թողնում իր սև վարագույրը և եղերական տեսարանը անհետանում է մթության մեջ...

— Դու շատ զգայուն սիրտ ունես,— ասաց Ասլանը, երբ նշմարեց իմ արտասուքը։— Նստիր ձիդ, գնանք, հեռանանք, դեռ այդպիսի ավերակներ շատ կտեսնես...