ուսումնական հաստատության մանկավարժների կողմից տվյալ անձի տանն իրականացվող հանրակրթական և մասնագիտական կրթական ծրագրերի ուսուցման կազմակերպման միջոցով:
Կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող անձանց, երբեմն, անվանում են արատավորներ, որն առաջին հայացքից ունի վիրավորական իմաստ: Սակայն «արատ» եզրույթը նորմայից ֆիզիկական կամ հոգեբանական շեղումն է, որը սահմանափակում է անձի սոցիալական գործունեությունը և հաստատված է բժշկասոցիալմանկավարժական հանձնաժողովի կամ բժշկասոցիալական փորձաքննության հանձնաժողովի կողմից:
Հոգեբանամանկավարժական և բժշկասոցիալական օգնության կարիք ունեցող պետական և տեղական ինքնակառավարման ուսումնական հաստատությունների համար կարող են գործել՝
- ախտորոշման և խորհրդատվության,
- ախտորոշման և խորհրդատվության,
- հոգեբանամանկավարժական և բժշկական ուղղորդման,
- հոգեբանամանկավարժական վերականգնման և շտկման,
- սոցիալ-աշխատանքային հարմարման և մասնագիտական կողմնորոշման,
- տարբերակված կրթության և բուժիչ-մանկավարժական և այլ կենտրոններ:
Կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաների ուսուցման կազմակերպման ռազմավարությունը կառուցվում է հետևյալ ելակետային դրույթների հիմքի վրա.
- կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաները մյուսների հետ հավասար իրավունքներ ունեն հանրակրթական հաստատության ընտրության և պարտադիր պետական կրթական ծրագրերի յուրացման հարցում,
- կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաներն իրավունք ունեն օգտվելու հատուկ մանկավարժական, առողջապահական, հոգեբանական, սոցիալական և այլ ծառայություններից` անկախ նրանց ընտրած ուսումնական հաստատության տիպից,
- երեխայի համակողմանի բնականոն զարգացման տեսանկյունից նախընտրելի է կրթության կազմակերպումը առանց ընտանիքից և հասարակությունից նրա առանձնացման:
Ներկայումս ՀՀ կրթության և գիտության համակարգում գործում է 24 հատուկ դպրոց և մեկ բժշկահոգեբանամանկավարժական գնահատման կենտրոն:
Հատուկ կրթությունը նախադպրոցական, սկզբնական, ընդհանուր, հիմնական ընդհանուր, միջնակարգ ընդհանուր, սկզբնական մասնագիտական, միջնակարգ մասնագիտական և բարձրագույն մասնագիտական կրթությունն է, որի ստացման համար առողջական սահմանափակ հնարավորություններով անձանց համար ստեղծվում են հատուկ պայմաններ՝ իրենց առողջությանը համապատասխան կրթական միջավայր, նպատակ ունենալով նրանց հարմարեցնել և ինտեգրել հասարակությանը, ձևավորել ինքնախնամքի, ինքնասպասարկման, ինքնօգնության հմտություններ, պատրաստել աշխատանքային, այդ թվում նաև մասնագիտական գործունեության և ընտանեկան կյանքի:
Այսինքն՝ ֆիզիկական կամ հոգեբանական նորմայից շեղում ունեցող այն անձինք, ում սոցիալական գործունեությունը առողջական վիճակի /արատավորության/ պատճառով սահմանափակված է, ինչը բժշկասոցիալական փորձաքննական հանձնաժողովը հաստատել է իր որոշմամբ, օգտվում են հատուկ կրթական հաստատություններում և ներառական կրթություն իրականացնող ուսումնական հաստատություններում պետական աջակցությունից:
Ոչ պետական հաստատությունների համար Տիպային կանոնադրությունը հանդիսանում է օրինակելի:
Կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաների կրթությունը ծնողների ընտրությամբ կարող է իրականացվել ինչպես ընդհանուր հանրակրթական, այնպես էլ հատուկ հաստատություններում՝ հատուկ ծրագրերով:
Վարքի ոչ մեծ շեղում ունեցող անչափահասների ուսուցումը և վերադաստիարակումն իրականացնում են հանրակրթական դպրոցները՝ հաշվի առնելով սովորողների հոգեբանական առանձնահատկությունները:
