С подятой лапой, как живые, Стоят два льва сторожевые...
А. ПУШКИН
Երկինքը գորշ է։— Պղտոր Նևան
Դանդաղ՝ խփում է իր ափերին,
Եվ մառախուղը ծխանման
Իջել է թանձր։— Պալատների 5
Մութ ֆասադները մառախուղում
Կարծես ճոճում է մի անտես ձեռք.
Անծայրածիր մի, անսահման երթ
Տարուբերվում է քաղաքում հար.—
Ամենուրե՛ք, օ, ամենուրե՛ք 10
Եռում է երթը այդ անդադար։—
Երկինքը գորշ է։— Այնտեղ, հեռուն,
Ուր գորշ Նևան է տարուբերում
Իր լայն իրանը ալիք—ալիք,—
Նստել է ծանր ու անառիկ 15
«Ավրորա» նավը։— Ձմեռային
Անթով պալատն է ահա այնտեղ,
Որպես մի գամփռ, իր դեմ նստել։—
Աճում է ահը։— Սարսափն անդեմ
Դառնում է ծանր ու դժնադեմ 20
Ու թանձրանում է հետզհետե։—
Աճում է ահը։— Ձմեռային
Հին պալատից այս մի քիչ ներքև,
Ուր առյուծներն են այն ամեհի,
Որոնց պոետն է այն մեծ երգել 25
Երգով իր բարձր,— այնտեղ ահա
Թնդանոթներ են դրված մեկին,
Եվ, հրացանը ձեռքին պահած,
Թնդանոթներից մեկի կողքին
Ահա կանգնած է մի գունատ կին։ 30
Երիտասարդ է։— Նրա դեմքին
Նստել է ահը։— Նրա բարակ
Մատներն հազիվ են պահում սառած
Ու ծանր կոթը հրացանի:
Ճնշում է ցուրտը։— Խոնավ քամին 35
Մինչև թոքերն է նրա մտնում,
Եվ նա նայում է ու թշնամուն,
Որ մոտենում է — նա չի գտնում։—
Աճում է ահը։—
Ինչու՞ է նա,
40
Գունատ այս կինը, կանգնած այստեղ.
Ինչու՞ է ահը այդպես նստել
Նրա նուրբ դեմքին ու աչքերին.
Այս անդառնալի րոպեներին
Այդ ո՞վ է նրան դրել այստեղ։— 45
Աճում է ահը։—
Թեկուզ անդին,
Իր կանգնած տեղից մի քիչ հեռու,
Ահա ցցված է Ալեքսանդրի
Ծանոթ հասակը,— իր սիրելու, 50
Իր մտերիմի՛, որին այնքան
Սիրում է ինքը, որ օրերով
Ահա կռվում է, որպես հերոս
Բոլշևիկների «hորդայի» դեմ»,—
Թեկուզ կանգնած է ահա այնտեղ 55
Իր տրուբադուրը,— սակայն կրկին
Ճնշում է ահը։— Հեռուներից
Անդեմ սարսափ է մի արշավում,
Եվ մառախուղը պալատներին
Դժկամությամբ է արդեն նայում։— 60
Աճում է ահը։—
Այս կինը, տե՛ս,
Որ սրթսրթում է ահից այդպես,
Որի պրոֆիլը նման է հին
Մի հախճապակե մեդալյոնի,— 65
Ահա՛ այս կինը զինվոր է մի
Այն ամազոնյան բատալյոնի,
Որ հրացանը հիմա ձեռքին
Արհավիրքներից պիտի փրկի
Այս պալատները, ուր տարիներ 70
Զվարճացել է Կատարինեն... ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․
Աճում է ահը։— . . . . . ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ Այնտեղ, հեռուն,
Այս առյուծներից մի փոքր անդին, 75
Ուր մառախուղն է դանդաղ քերում
Ամեհի պատերը սենատի,—
Այն անծայրածիր հրապարակում,
Ուր, կարծես հենց նոր լեռից պոկած,
Ընկել է ծանր մի հսկա քար 80
Ու վերից իր ձեռն է տարածում
Դեպի հեռուներն արքան այն մեծ,—
Այնտեղ ամբոխներ են խռնվել
Եվ, սուր սվիններ կոշտ ձեռներին՝
Դժկամ՝ նայում են պալատներին։
85
Աճում է ահը, ինչպես փորձանք։—
Օ, դու՛, կարո՞ղ ես հիմա երգել
Այս մառախուղը թե՛ խոլ, թե՛ վեհ,
Այս լեռնացումը գահակործան... ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ 90
Աճում է ահը։ Մառախուղում
Վերջին վայրկյանն է արդեն դողում —
Եվ ծանրության տակ Պետրոս Մեծի
Արդեն ճոճվում է պղնձյա ձին... ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ 95
Աճում է ահը։— . . . . . ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․Այնտեղ, հեռուն,
Ուր գորշ Նևան է տարուբերում
Իր լայն իրանը ալիք—ալիք —
Կանգնել է, ծանր ու անառիկ, 100
Քարե այն տունը։— Այդտեղ առաջ
Մի մենաստան է եղել խաղաղ,
Ու սովորել են հետո այդտեղ
Այն նուրբ կույսերը սիրել, խանդել,
Երգել ռոմանսներ, պարել կադրիլ — 105
Ինչ երազել է ամեն պատրիկ
Իր հոմանուհու, կնոջ համար...
Գոռ ռազմավայր է այնտեղ հիմա։
Նեղ սենյակներում, վարը, բակում,
Այգում, փողոցում, հրապարակում 110
Անդուլ վխտում են, հագած շինել,
Մարդկային դժկամ բազմություններ։—
Ու թնդանոթներ, գնդացիրներ,
Ռումբաձիգ գնդեր կանգնած ահա,—
Այդտեղ իր բու՛յնն է հիմա դրել 115
Մի չտեսնված, մի նոր բանակ։—
Նեղ սենյակներից մեկում, հանդարտ
Նստած է փոքր, աշխույժ մի մարդ։ 120
Հասակը կարճ է։— Աչքերի մեջ
Աննկատելի ժպիտ կա մի.
Ամբողջ մարմինը միանգամից
Շրջում է նա, երբ նայում է ե՛տ։—
Նա աշխատում է խորասուզված։— 125
Մեկ—մեկ մարդիկ են մտնում դռնից,
Որին հսկում են երկու կարմիր
Զինվորներ՝ հագած զգեստներ պարզ։
Նա աշխատում է խորասուզված,
Ինչ—որ թեզեր է գրում նա, երբ 130
Հնչում է զանգը հեռախոսի։
Իր աթոռի հետ նա միասին
Շրջվում, առնում է փողը, անշարժ
Մի պահ լսում է. դեմքի վրա
Նստում է հոգսը։— Հետո հանկարծ 135
Կարծես ցնցում է մի ձեռք նրան.—
«Ավրո՞րա... ի՞նչ... է՞... չե՞ն հանձնըվում․․․
Արդեն ուզում եք... ի՞նչ... կրակե՞լ...»—
Վայրկյանը դար է արդեն թվում։
Նա մտածում է: Ակնթարթ մի 140
Մնում է համր։— Հետո հանկարծ
Հպում է փողը շրթունքներին,
Շնչում է ծանր — ու կամացուկ
Հրամայում է.—