Սերժ Սարգսյանը ձեռք կբերի ոչ միայն նորանոր քաղաքական հակառակորդներ, այլև բազմաթիվ անձնական թշնամիներ

Hetq.am – Եթե և Հայաստանի, և Թուրքիայի խորհրդարանները վավերացնեն հայ-թուրքական արձանագրությունները, Ձեր գնահատմամբ՝ դա ի՞նչ ազդեցություն և հետևանքներ կունենա Հայաստանի համար՝ Ցեղասպանության միջազգային ճանաչման առումով:

Ա.Պ. – Ցեղասպանության միջազգային ճանաչումն էական վնասներ կկրի: Ենթահանձնաժողովի գոյությունն ինքնին, անկախ հարցերի քննարկման շրջանակից, դիտարկվելու է որպես փորձ՝ «անաչառ և գիտական» ուսումնասիրության ենթարկելու Հայոց ցեղասպանությունը:

Ուզում եմ Ձեր ուշադրությունը հրավիրել մի հանգամանքի վրա. նրանք, ովքեր ասում են, որ բացասական ազդեցություն կունենա, հարցի գործնական մասնագետներ են և տարիներով զբաղվել են Ցեղասպանության ճանաչման գործընթացով: Նրանք, ովքեր ասում են, որ չի ազդի, մի օր իսկ չեն զբաղվել Ցեղասպանության միջազգային ճանաչմամբ: Լավագույն դեպքում հոդվածներ են գրել Ցեղասպանության մասին, սակայն երբեք չեն զբաղվել ճանաչման գործընթացով:

Եթե արձանագրությունները վավերացվեն, դրանք կդառնան ՀՀ իրավական համակարգի մաս և կգործեն անմիջականորեն: Այսինքն, որևէ պետական անձ չի կարողանա հիշատակել Հայոց ցեղասպանությունը, որևէ պետական աջակցություն չի կարող լինել Ցեղասպանության ճանաչմանը կամ ուսումնասիրությանը անգամ Հայաստանի ներսում՝ առանց խախտելու դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու մասին արձանագրության 7-րդ պարբերությունը, որը կողմերի վրա պարտավորություն է դնում «ձեռնպահ մնալ բարիդրացիական հարաբերությունների ոգուն անհարիր քաղաքականությունից»:

Ուզում եմ, որ մի բան հստակ լինի: Մենք Թուրքիայի նկատմամբ տարածքային պահանջներ չունենք: Մեր պահանջն այն է, որ Թուրքիան դադարեցնի միջազգային իրավունքով ՀՀ տարածքի բռնազավթումը: Ինչպես, երբ կիպրոսցիները պահանջում են, որ Թուրքիան դուրս գա Հյուսիսային Կիպրոսից, դա չի նշանակում, որ նրանք տարածքային պահանջներ ունեն Թուրքիայի նկատմամբ:

Ներկայումս մենք շատ ուժեղ իրավական հիմքեր ունենք տարածքային պահանջատիրության համար: Առ այսօր ՀՀ-ը պահպանում է նախկին Օսմանյան կայսրության Վանի, Բիթլիսի, Էրզրումի և Տրապիզոնի նահանգների մեծ մասի վրա իր տիտղոսը: Իրավական տեսանկյունից թուրքական ներկայությունն այդ տարածքում ոչ այլ ինչ է, քան բռնազավթում: Այսինքն՝ այն նույն կարգավիճակը, որն այսօր Թուրքիան ունի Հյուսիսային Կիպրոսում: Վավերացնելով արձանագրությունները՝ մենք կվավերացնենք նաև թուրքական բռնազավթումը: Այսինքն՝ մենք կօրինականացնենք Հայոց ցեղասպանության հետևանքները, քանի որ այսօրվա de facto իրավիճակը Ցեղասպանության հետևանք է:

Hetq.am – Երկու երկրների կողմից արձանագրությունների վավերացումն ի՞նչ ազդեցություն և հետևանքներ կունենա Հայաստանի համար Արցախի հիմնահարցում:

Ա.Պ. – Թուրքիան, համարելով, որ լուծել է իր հարցերը Հայաստանի հետ, ամբողջովին կկենտրոնանա Ղարաբաղի վրա: Նա նոր լծակներ ձեռք կբերի Հայաստանի ներսում, հետևաբար ավելի ազդեցիկ կլինի Ղարաբաղի հարցում: Արձանագրությունները ճանաչում են «տարածքային ամբողջականության և սահմանների անձեռնմխելիության սկզբունքները» ոչ միայն երկկողմ, այլև միջազգային հարաբերություններում (1-ին արձանագրություն, կետ 3): Այս կետը Թուրքիային հնարավորություն կտա ուղղակիորեն միջամտելու հայ-ադրբեջանական հարաբերություններին:

Hetq.am – Եթե արձանագրությունները վավերացնի երկրներից միայն մեկը՝ Հայաստանը կամ Թուրքիան, ապա այս դեպքում ի՞նչ հետևանքներ կլինեն: Ձեր գնահատմամբ, ի՞նչ հետևանքներ կլինեն, եթե ոչ Հայաստանի և ոչ Թուրքիայի խորհրդարանը չվավերացնի արձանագրությունները:

Ա.Պ. – Եթե կողմերից մեկը կամ երկու կողմերն էլ չվավերացնեն արձանագրությունները, ապա դրանք ուժի մեջ չեն մտնի: Ոչինչ էլ տեղի չի ունենա: Կշարունակենք ապրել, ինչպես ապրում էինք մինչև արձանագրությունների ի հայտ գալը: Կխուսափենք հետագա մեծ կորուստներից և ցնցումներից: Ուզում եմ շեշտել, որ սրանք սովորական միջպետական փաստաթղթեր չեն: Սրանք հայոց էական շահերին առնչվող միջազգային պարտավորություններ են: Արձանագրություններն ուժի մեջ մտնելու պարագայում՝ Սերժ Սարգսյանը ձեռք կբերի ոչ միայն նորանոր քաղաքական հակառակորդներ, այլև բազմաթիվ անձնական թշնամիներ: Շատերը պիտի համարեն, որ իրենց ողջ կյանքի գործը ոչնչի համար տրվել է թուրքերին:

Hetq.am – Ձեր գնահատմամբ՝ վերոնշյալ 4 տարբերակից ո՞րն է ավելի հավանական:

Ա.Պ. – Հավանական եմ համարում, որ երկու կողմերն էլ կվավերացնեն արձանագրությունները: Թուրքերը լավ են հասկանում, որ նման հնարավորություն հարյուր տարին մեկ է լինում: Նրանք ոչնչի դիմաց ստանում են ավելին, քան կարող էին մինչևիսկ երազել մի քանի տարի առաջ: Հայոց խորհրդարանը, ընդհանուր առմամբ, սկզբունքներ և համոզումներ չունեցող մարդկանց հավաքածու է: Նրանք երբեք անձնական բարեկեցությունը չեն վտանգի հանուն հայրենիքի: Նրանք կծախեն հայրենիքը և դա կփաթեթավորեն հայրենասիրական բառերով: Իրավիճակն այնքան է անհեթեթ, որ երբեմն ինձ թվում է, թե այս ամենը իրականություն չէ: Ուզում եմ արթնանալ, բայց չի ստացվում:

29 հոկտեմբերի, 2009թ.