կաս, Նորվեգիան՝ 3 միլիոնից պակաս։ Լաթվիան՝
մօտ 2 միլիոն, Ալթանիան՝ մի միլիոնից
պակաս։ Կենտրոնական Ամերիկայում Գուատեմալա
ու Սալվատոր ունեն մէկ ու կէսից մինչեւ
երկու միլիոն ազգաբնակութիւն, Նիկարսադուա,
Հոնտուրաս ու Պանամա մօտ կէս միլիոն ամէն
մէկը[1]...
Արդ՝ ո՞րն է թուային անհրաժեշտ նուազագոյնը,
ո՞րն է կարելին եւ ո՞րը՝ անկարելին:
Սահմաններ չկան:
Իրականութիւնն այն է, որ պետութիւն կազմում
են եւ չորս հարիւր միլիոն մարդը — Չինաստանը —
եւ քսան հազար մարդը — Մոնակօ
— եւ քսան երկու միլիոն քառակուսի կիլոմետր
տարածութեան վրայ — նախկին Ռուսաստան
եւ երկու կիլոմետրի վրայ — Մոնակօ:
Պարզ է, որ մարդկանց թիւը ու հողի տարածութիւնը
չեն — կամ միայն սրանք չեն — որ
որոշում են պետականօրէն կազմակերպուելու կարելիութիւնը
կամ անկարելիութիւնը: Կան եւ ուրիշ
պայմաններ — ներքին եւ արտաքին — որոնք,
թերեւս, աւելի կարեւոր են, քան թուա—
↑Չպէտք է մոռնալ, որ Քաջազնունին այս յօդուածը
գրուած է 1924ին, հետեւաբար, այո թուերն էլ 1924ի վիճակին
են համապատասխանում: