ան եկաւ որ այժմու սինեմասրահի վայրին վրայ ոչ միայն
եկեղեցի մը, այլ եւ այդ եկեղեցիէն առաջ գոյութիւն ունեցեր
է հեթանոսական մեհեան մը: Ահա թէ ինչպէս քաղաքները
իրենց տարիքը կը յայտնեն, եթէ նոյնիսկ էրեբունիի
անձնագիրը, որպէս ժայռեղէն գէրք չգտնուի:
Կոստան Զարեանը բարձրաձայն կը մտածէր.
— Որքա՜ն պիտի շահէր քաղաքին այս անկիւնը իր
տեսքով, եթէ մասիսատիպ իր գմբէթներով կանգուն լինէր
հայոց եկեղեցին: Մեր ժողովուրդը ծայրայեղ Է ամէն
բանում...
Ուրիշ անգամ, մեր զրոյցէն նիւթը ներգաղթն էր:
Կոստան Զարեան, հպարտ էր իր որդիին, ճարտարապետ
Արմէն Զարեանի հայրենադարձութեամբը.
— Երբ ես կոչ արեցի, որ Սփիւռքի հայ երիտասարդութիւնը
գունդ առ գունդ դիմէ դէպի հայրենիք, գտնուեցին
կաչաղակներ, որոնք իրանց թոյլ տուեցին յարձակուել
իմ անձի վրայ ու աւելացրին — եթէ Խորհրդային
Հայաստանը այդքան լաւն է, դեհ, ուրեմն, առաջինը
ձեր զաւակներին կանչէք տուն:
Ես հաւատացած եմ իմ առաջարկի ճշդութեանը:
Դրա համար էլ կանչեցի իմ զաւակներին: Առաջինը՝ Արմէնս
եկաւ իր գերմանուհի կնոջ ու հինգ երեխաների հետ:
Եկան։ Հիմա, բոլորն էլ հայերէն են խօսում, գրում ու
կարդում: Երկիրը շահեց մի նուիրեալ ճարտարապետ եւ
ամբողջ մի ընտանիք՝ բաղկացած եօթ հոգուց:
Կասկած չկայ, որ Նուարդս էլ կու գայ: Նա կապված
է Հայաստանին: Նրա ամուսինը իտալացի է: Բայց
նա մի օր կը գայ հայրենիք: Հաւատացած եմ, որ Վահէս
էլ կը գայ հեռաւոր Դանիայից: Նա իմ զաւակն է: Լաւ
հայ է: Ուրեմն կը գայ:
Հայրենադարձութիւնը հեշտ գործ չէ: Բայց կարեւոր
է։ Հարկ է գիտակցել այս գործի կարեւորութեանը
եւ ոչ թութակօրէն կրկնել անգիր սովորած նախադասութիւններ:
Երբ Սփիւռքէն յարձակումի ենթարկուեցաւ իր
«Նաւը Լերան Վրայ» վէպին հայրենական տպագրութեան
առիթով, Կոստան Զարեան վրդովուած էր.
