Գանգատ (Ֆրիկ)

ԳԱՆԳԱՏ

Աստուած արդար և յիրաւի,
Եւ ողորմած յամենայնի.
Հանդէս ունիմ բան մի վիճի,
Թէ դու լսես քո ծառայի:

Այս է զարմանք հիանալի,
Որ կու լինի վերայ երկրի.
Եւ հիացումն ազգի ազգի,
զՈր տեսանեմք ի յաշխարհի:

Գէմ մէկ Ադամ էր ի դրախտին,
Եւ մէկն Եւայ իւր նմանին.
Եւ մէկ բարբառ համազգային,
Մինչև կերեալ պտղոյ ծառին:

Արդ այս բանս է հիանալի,
Եւ առաւել զարմանալի.
Թէ մէկ Ադամ և յԵւայէ
Ո՞րքան ազգեր ծնան յերկրի:

ՈՒրիշ լեզու ամէն մէկի,
Որ մէկ մէկի ո'չ հաւանի.
Որ մէկն է Հայ, մէկ Վրացի,
Մէկն է Տաճիկ, մէկն Ասորի:

Մէկն է ճհուտ Եբրայեցի,
Եւ մին Արաբ, Հագարացի,
Մէկն է Ալան Արևորդի,
Մինն է Թովիչ և Ափխազի:

Մէկն է Քուրդ Քանանացի,
Մինն է Թաթար Թորգոմացի,
Մինն է Մուղալ Խըթայեցի,
Մինն Ջաղաթայ Սըմըրղընդի:

Մինն Ֆռանգ Լատինացի,
Մէկն է Վենէտ և Ջենեցի.
Մէկն Հոռովմ Յունացի,
Եւ միւսն ՈՒռուզ և Հոնացի:

Մինն Դաղմատ Սպանիացի
Ծնունդ սըրբոյ աւազանի.
Հաւատացեալ Հայր և յՈրդի,
ՈՒ երկրպագու Քո սուրբ Խաչին:

Եւ դաւանօղ սրբոյ Կուսին,
Մարիամու Աստուածածնին,
Խոստովանող երրեակ և մի,
Հայր և Որդի և սուրբ Հոգի:

Այլ կամք ի ձեռս անօրինի,
Որ կու վարեն անգին գերի.
Որքա՞ն քակեն եկեղեցի,
Քանի՞ շինեն պիղծ մըզկիթնի:

Քանի՞ կանայս առնեն այրի,
Եւ որքա՞ն որբ քրիստոնէի.
Որքա՞ն արիւն հեղան յերկրի,
Քանի՞ առնեն բան խոտելի:

---

Այս պոետիկ տեքստը հայ ժողովրդի կրոնական և պատմական արժեքների մասին է։ Այն սկսվում է Աստծո հանդեպ հարգանքի և մեծարման արտահայտությամբ՝ ցույց տալով Նրա արդարությունը, ողորմածությունը և ճշմարտությունը: Եկեղեցական միտքը ուղեկցվում է հարցադրումներով, որոնք վերաբերում են մարդկային պատմությանը՝ ստեղծելով զարմանալի դարակազմիկ պատկերներ:

Տեքստում բերված է մարդաբառի լեզվաբառարանային մեծ բազմազանություն՝ գրավոր խոսքի ամենատարածված կրոնական ասպեկտների հետ համատեղ։ Նշվում է, թե ինչպես է Աստված ստեղծել աշխարհի մարդիկ՝ միևնույն ժամանակ ներկայացնելով այն աշխարհի ժողովուրդները, որոնք բաժանվում են լեզուներով, ավանդույթներով ու հավատամքներով՝ կասկածելով Աստծուն միաժամանակ:

Ամբողջ տեքստում հարցադրումներ ու զարմանքներ կան մարդկային հարստացման և շռայլության վրա՝ ազգային տարբերությունները, կրոնական հավատալիքները, լեզվաբառարանային բաժանումը: Այդ ամենը հանդեպ կա կասկած ու հարցեր՝ երկնային արդարության մասին:

Իրականում, այս տեքստը անդրադառնում է մարդկության անհամար դեմքերի տարբերությանը՝ ներկայացնելով աշխարհի բազմաթիվ ազգերի ու լեզուների փոխկապակցվածությունը։ Բացի այդ, այն նաև քննադատում է այնպիսի երևույթներ, ինչպիսիք են պատերազմները, եկեղեցիների ավերումը, ու մարդկային ազնվությունը, երբ հայտնվում են անօրինի վարքագիծ ունեցող մարդիկ: