Եղէգնի մօտ կը քայլէ
Կը մտորէ խոր ու տխուր
Ճահիճն աղօտ կը փայլի։
Մռայլ ափին մենակ նստած՝
Սիրտս անուշ կը թախծի
Եւ անուրջում միտըս թաղուած՝
Քունն աչքերիս կը հանգչի…
Այսպէս է Աւ. Իսահակեանն իբրեւ քնարերգու։
Հիմա նա հայրենիքի մէջ է, որ կը վերաշինուի, կամ լաւ եւս՝ կը նորաշինուի: Իր շուրջը կ՚աճի հաւատաւոր եւ թարմ սերունդ մը, որ կը սիրէ եւ կը գնահատէ անոր գործը։ Իր շուրջն է նաեւ Հայոց ժողովուրդը, որ սնած է անոր երգերով եւ հիմա կրնայ կարդալ նաեւ անոր գիրքը։ Անոր հովանի եւ քաջալեր կեցած է Հայոց Պետութիւնը, այն «փարթամացուցիչ պսակը գեղեցիկ եւ կենցաղօգուտ», որի վերացումն իր գլխէն կ՚ողբար Խորենացին։ Անկասկած կ՚ամոքեն անոր վիշտը մէկ կողմէն տարիքը, միւս կողմէն հայրենիքի ներկան, բայց մանաւանդ անոր փայլուն ապագան:
Թոյլ տուէք հիմա անձնական տենչանք մը արտայայտեմ, որ յուսամ թէ նաեւ ձերն ըլլայ։ Կ՚ուզէի, որ հիմա գարուն լինէր, ապրիլ, եւ մենք նստած ըլլայինք Աւ. Իսահակեանի հայրենի գիւղին մէջ, Ախուրեանի ափին: Բայց ո՛չ. Նախ Արաքսի ափը տղմուտ է եւ յետոյ դիմացը դարձեալ նոյն տաճիկն է՝ կլափն արիւնոտ: Լինէինք Երեւան, Հրազդանի ափին (այս գետը մերն է ծայրէ ծայր): Գետէն ձուկ լինէին հանած, խաշած ու դրած սեղանին. լինէր Երեւանի թունդ գինին: Զուռնաչին Աւ. Իսահակեանի երգերից մէկը նուագէր նէյի վրայ եւ թմբկահարը մատերի հարուածով ընկերանար նուագին: Լցնէինք բաժակներն ու կանչէինք.- Աւօ՛ ջան, քու կենացը. շատ ապրես հայոց ազգի համար. երգդ անսպառ. հասար մուրազիդ: Բայց… հասա՞ւ արդեօք։ Յիսուն տարի առաջ, երբ մենք երիտասարդ էինք, Հայաստան ըսելով մեր մտքէն բնաւ չէր անցներ Երեւան ու Սեւան։ Մեր միտքը կը թռչէր Կարին, Մուշ ու Վան:
Եւ հիմա կը պահեմ նոյն տեսարանը, նորէն թող սեղանին ձուկ ըլլայ, բայց տառեխ եւ նորէն գինի, բայց Շահրազի. եւ մենք նստած Վանի այգեստանին մէջ բարդիներուն տակ, առուի ափին… կամ, լաւ եւս, լինէինք մշոյ Ս. Կարապետ, լուսաղբիւրին քով,
- 129 -
