ասում է սիրահարված բանաստեղծը՝ Վրաստանի անմահ Շոթան,—նրա պատվին եմ հորինում իմ երգերը։ Իմ թանաքը եղան սաթեղեն լճերը, իմ գրիչը—երերուն եղեգնը։ Տեգ կցցվի սրտի մեջ ու կպատռի նրա սիրտը, էս երգերը, ով լսի»։
Հայոց հոգևոր Նարեկացին էլ վանական միայնության մեջ իր հոգու անհուն տանջանքն ու տենչանքը աստծուն պատմելու ժամանակ աղաղակում է. «Զի եթէ զլիճ մի ծովուց՝ ի յորակութիւն դեղոյ յեկեղեցից, և զդաշտս ասպարիսօք բազմօք սահմանեալ ’ի տարածումն լայնութեան քարտենի չափեցից, և զպուրակս յոքունց անտառաց՝ շամբից եղեգանց՝ ’ի հատուածս գոյութեան գրչաց կազմեցից, և ո՛չ զթիւ մի բարդելոցն անօրէնութեանց զօրեցից ընդ գրով սահման-գրաւել»։
Միջնադարյան մի ուրիշ հայ բանաստեղծ, Քուչակ Նահապետը, իր դարդերից խոսելիս էսպես է կանչում.
|
Մինչև օրս մեր ժողովրդական բայաթին լաց է լինում, ափսոս չեմ հիշում ամբողջը, բայց մեջն ասում է. «... մեշալար ղալամ օլսա, յազըլմազ դարդըմ մանըմ», այսինքն՝ եթե անտառներն էլ գրիչ դառնան, չեն կարող իմ դարդերը գրի առնեն։
Իսկ հեռու Արևմուտքում կրակոտ Հեյնեն իր սիրո խենթության ժամին բացականչում է. «Անտառից արմատահան անեմ ամենաբարձր ծառը, թաթախեմ հրեղեն օվկիանոսի մեջ ու հրեղեն տառերով գրեմ երկնքի վրա, որ հավիտյան կարդան—Ագնեսսա՛, սիրում եմ քեզ»։
Ինչպես էս կամ էն դարձվածքը, էնպես էլ ամբողջ պատմությունները անց են կենում աշխարհից աշխարհ և ամեն աշխարհքում, ամեն արևի տակ, ամեն ժողովրդի բերանում
