բնակչությանը։ Փրկվածները գաղթել են Անդրկովկաս և այլուր։ Ներկայումս Օ․ փոքր քաղաք է Թուր– քիայի էրզրումի իլում։ Գրկ․ Ինճիճյան Ղ․, Սաորագրութիւն հին Հայաաոանեայց, Վնա․, 1822։ Ալի– շան Ղ․, Տեղագիր Հայոց Մեծաց, Վնա․, 1855։ Թ․ Հակոբյան
ՕԼԻԳԱՐՒՓԱ (հուն․ 6iyapx՝ia – քչերի իշխանություն, օչիգո․․․ և архл – իշխա– նություն), կառավարման ձև, որի դեպ– քում պետ․ իշխանությունը տնօրինում է մարդկանց վւոքր, որպես կանոն, տնտե– սապես առավել հզոր խումբ (այստեղից էլ՝ «ֆինանսական օլիգարխիա» տերմի– նը)։ Օ․ է կոչվում նաև ինքը, կառավարող խումբը։ Տերմինն առաջին անգամ օգ– տագործել են հին հուն, հեղինակները (Արիստոտել, Պոլիբիոս և ուրիշներ), որոնք պետ․ կառուցվածքի այդ ձեը հա– մարել են արիստոկրատիայի այլասեր– ման արդյունք։
ՕԼԻԳԱՐԻՓԱ ՖԻՆԱՆՍԱԿԱՆ, մոնոպո– լիստական բուրժուազիայի վերնախավը (կապիտալի խոշոր սեփականատերեր, առետրա–արդ․ և ֆինանս, մոնոպոլիա– ների առավել ազդեցիկ ներկայացուցիչ– ներ), որը մարմնավորում է իմպերիա– լիզմի փուլում ֆինանսական կաւցիաաչի տիրապետությունը կապիտ․ պետություն– ների տնտ․ և քաղ․ կյանքում։ Առաջանում է արդ․ և բանկային կապիտալի սերտաճ– ման հիման վրա։ Տիրապետության կազ– մակերպական կոնկրետ ձեը ֆինանսա– մոնոպոլիստական խումբն է (տես Ֆի– նանսական խմբեր)։ Օ․ ֆ–ի տիրապետության հիմնական միջոցներն են մասնակցությունների հա– մակարգը, անձնական ոէնիան և երկա– րաժամկետ կապերը։ Պետ․–մոնոպոլիս– տական կապիտալիզմի զարգացման և կապիտ․ սեփականության ձեերի էվոլյու– ցիայի պրոցեսում Օ․ ֆ–ի կառուցվածքը փոփոխվում է։ Իմպերիալիզմի առաջաց– ման շրջանում այն կառուցվում էր առա– վեյապես ընտանեկան դինաստիական հիմքի վրա (այդ սկզբունքը պահպանվում է նաև արդի պայմաններում)։ ԱՄՆ–ում Օ․ ֆ․ մուլտիմիլիոնատերերի և միլիար– դատերերի ընտանիքներն են (Ռոկֆել– լերներ, Մորգաններ, Ֆորդեր, Մելոններ, Դյուպոններ և ուրիշներ)։ Մոնոպոլիստա– կան կուտակման մեխանիզմը նրանց հա– մար ապահովում է ոչ միայն տիրապետու– թյան ոլորտի ընդլայնում, այլե անձնա– կան հարստության աճ։ Անգլ․ Օ․ ֆ․ տի– պական է նրանով, որ նրա մեծ մասը սեր– վել է բանկատերերից (Ռոտշիլդներ, Լա– զարներ, Բերինգներ և ուրիշներ), իսկ մյուս մասը՝ հողային խոշոր արիստո– կրատիայից (օրինակ, հերցոգ Բոկլյուի ընտանիքը)։ Ֆրանսիայի, ինչպես ցանկա– ցած այլ իմպեր․ երկրի, Օ․ ֆ․ ընդգրկում է հին, XIX դ․ վերջին կամ XX դ․ սկզբին ձեավորված, և նոր, համաշխարհային երկու պատերազմների շնորհիվ հարստա– ցած պլուտոկրատիան։ Առաջիններին վե– րաբերում են ֆինանս, խոշոր մագնատ– ներ Մալե–Ֆերզի, Ռոտշիլդների, իսկ վեր– ջիններին՝ Վանդելների, Միշլենների, Շնայդերների և այլոց ընտանիքները։ Արտադրության համակենտրոնացումը, կեղծ կապիտալի ուռճացումը և մրցակցա– յին պայքարը մոնոպոլիաների միջե պայ– մանավորել են Օ․ ֆ–ի կազմավորման ռե– գիոնալ սկզբունքի (օրինակ, Քլիվլենդի, Կալիֆոռնիայի, Չիկագոյի, Բոստոնի ֆի– նանս․ խմբերը ԱՄՆ–ում, Բավարիայինը՝ ԳՖՀ–ում) դերի բարձրացումը։ Դրա հետ մեկտեղ լայն տարածում են ստացել նաե ունիվերսալ ֆինանս, խմբերը, Օ․ ֆ–ի մեջ խոշոր մենեջերների ներթափանցու– մը։ Օ․ ֆ–ի տիրապետությունը խորացնում է սոցիալ–տնտ․ հակասությունները բուր– ժուազիայի ու պրոլետարիատի, զարգա– ցած ու զարգացող երկրների միջե։
ՕԼԻԳՈ․․․, օլիգ․․․ (< հուն․ oXlyog – սակավ, աննշան, քիչ), բարդ բառերի սկզբնամաս, ցույց է տալիս քանակության քչացումը, շեղումը բնականոնից դեպի նվազումը, օրինակ, օլիգոֆրենիա (թու– լամտություն, սակավամտություն), օլի– գուրիա (սակավամիզություն), օչիգար– խիա, օւիգոֆրենուցեդագոգիկա են։
ՕԼԻԳՈԿԼԱձ (օւիգո․․․ և иАаои;– բե– կում), ապար կազմող միներալ պլագիոկ– լազների խմբից։ Օ․ 10–30% անորթիտի (CaAl2Si208) և 70–80% ալբիտի (NaAl Si308) իզոմորֆ խառնուրդն է։
ՕԼԻԳՈՏՐՈՖ ԲՈՒՅՍԵՐ (օչիգո․․․ և тро ՓԴ– սնունդ), սննդանյութերով աղքատ հողերում աճող բույսեր։ Օ․ բ․ են թփե– րից4 հավամրգին, խոտաբույսերից՝ կաղ– մորին, որոշ մամուռներ են։
ՕԼԻԳՈՑԵՆԻ ԲԱԺԻՆ, օլիգոցեն (օւիգո․․․ և xaivog – նոր), ւցաչեոգենի ժամանակաշրջանի վերին բաժինր։ Ան– ջատել է գերմանացի երկրաբան Դ․ Բայ– րիխը՝ 1855-ին։ Մտորաբաժանվում է եր– կու, երբեմն երեք մասերի։ Օ․ բ–ի տրո– հումը հարկերի տեղական բնույթ ունի։
ՕԼԻԳՈՖՐԵՆՈՊԵԴԱԴՈԳԻԿԱ, Օ լ ի գ П- ֆ ր են ոման կա վարժ ություն, դեֆեկաուոգիայի բնագավառ, որն ուսում– նասիրում է մտավոր թերզարգացած երե– խաների դաստիարակության և ուսուց– ման խնդիրները, զարգացման թերություն– ների շտկման ուղիները, ինչպես նաև նը– րանց սոցիալ․ ռեաբիլիտացիայի հար– ցերը։ Օ․, որպես բժշկության և մանկա– վարժության զարգացման որոշակի ուղ– ղություն, առաջացել է XIX դ․ սկզբին։ Մտավոր թերզարգացած երեխաների առա– ջին դաստիարակները հոգեբուժական հիմնարկներում ու հատուկ մանկատնե– րում եղել են բժիշկները։ XIX դ․ կեսին ֆրանս․ բժիշկ և մանկավարժ է․ Աեգենը մշակեց մտավոր թերզարգացած երեխա– ների ուսուցման ու դաստիարակության համակարգ, որը հենվում է նրանց ակտի– վության, գործունակության զարգացման վրա՝ հատուկ ռեժիմի ու վարժություննե– րի օգնությամբ՝ զգայական օրգանների, ուշադրության, մոտորիկայի, կամքի։ XIX դ․ 2-րդ կեսին շատ երկրներում համ– ընդհանուր տարրական ուսուցման հետ ուժեղացվում է ուշադրությունը երեխանե– րի մտավոր թերզարգացման թեթե ձեերի նկատմամբ։ Նրանց համար ստեղծվում են հատուկ դասարաններ և դպրոցներ։ Արտասահմանում Օ․ կապված է ժ․ Դեմո– րի և Օ․ Դեկրոլի (Բելգիա), Բ․ Մենելի ե Ա․ Ֆուքսի (Գերմանիա), Ա․ Բինեի, ժ․ Ֆի– լիպի և Պ․ Բոնկուրի (Ֆրանսիա) անուն– ների հետ։ Օ–ի ասպարեզում զգալի ներ– դրում ունեն նախահեղափոխական և սո– վետական շրջանի հայրենական մասնա– գետները՝ Ե․ Կ․ Գրաչյովան, Մ․ Պ․ Պոս– տովսկայան, Վ․ Պ․ Կաշչենկոն, Ա․ Ն․ Գրաբորովը, Լ․ Ս․ Վիգոտսկին, Գ․ Մ․ Դուլնեը և ուրիշներ։ Ռուսաստանում մտա– վոր թերզարգացած երեխաների համար առաջին օժանդակ դասարանը բացվել է 1908-ին, առաջին օժանդակ դպրոցը՝ 1910-ին։ ԱՍՀՄ–ում մտավոր թերզարգա– ցած թեթե ձեերով տառապող երեխաների դաստիարակությունն ու ուսուցումն իրա– կանացվում են հատուկ օժանդակ դպրոց– ներում։ Որոշակի նշանակություն ունեն հատուկ, հիգիենիկ ռեժիմը, որը պահպա– նում է երեխայի նյարդային համակարգը, մանկական կազմակերպված առողջ կո– լեկտիվը, երեխաների ներգրավումը հանր– օգուտ աշխատանքում՝ դպրոցում, նրանից դուրս, դպրոցի և ընտանիքի մշտական համագործակցությամբ։ Օ․ մեծ տեղ է հատկացնում երեխայի զգայական փոր– ձի հարստացմանը, խոսքի զարգացմանը, բառային և դիտողական մեթոդների ռա– ցիոնալ օգտագործմանը, ուսուցման գործ– նական նպատակաուղղվածությանը, ան– հատական և դիֆերենցված մոտեցմանը։ Օլիգոֆրենոմանկավարժներ են պատ– րաստում ինստ–ների դեֆեկտոլոգիայի ֆակուլտետները։ Օ–ի հարցերով զբաղ– վում և ԳՀ աշխատանք են կատարում ԱԱՀՄ ՄԳԱ դեֆեկտոլոգիայի ԳՀԻ և մանկավարժական ինստ–ների դեֆեկտո– լոգիայի ֆակուլտետների ամբիոնները։ Հայաստանում Խ․ Աբովյանի անվ․ ման– կավարժական ինստ–ի տարրական ուսուց– ման ֆակուլտետում 1982-ից գործում է դեֆեկտոլոգիայի բաժին (տես նաև Թու– ւամաություն)։ Գրկ․ Принципы отбора детей во вспомога– тельные школы, под ред․ Г․ М․ Дульнева и А․ Р․ Лурия, 2 изд․, М․՝, 1960; Граборов А․ Н․, Очерки по олигофренопедагогике, М․, 1961; Воспитательная работа во вспомога– тельной школе, под ред․ Г․ М․ Дульнева, М․, 1961; Пинский Б․ И․, Психологи– ческие особенности деятельности умственно отсталых школьников, М․, 1962; Лурье Н․ Б․, Коррекционно-воспитательная рабо– та с умственно отсталыми детьми, М․, 1962; Особенности умственного развития учащихся вспомогательной школы, М․, 1965; Дульнев Г․ М․, Основы трудового обу– чения во вспомогательной школе, М․, 1969; Рубинштейн С․ Я․, Психология ум– ственно отсталого школьника, М․, 1970; 3 а м․с к и й X․ С․, История олигофрено– педагогики, М․, 1974․ Ս․ Պեւորոսյան․
ՕԼԻՄՊԻԱ (’ОХидлСа), հին հուն, քաղաք էլիսում (Պելոպոնեսի հս–արմ․ մասը), կրոն, կենտրոն, Զեսի պաշտամունքի և նրան նվիրված համահունական Օչիմ– պ իա կան խաղերի անցկացման վայրը, Հին Հունաստանի գեղարվեստի կարևո– րագույն կենտրոնը։ Օ–ի ճարտ․ անսամբլը հիմնականում ձեավորվել է մ․ թ․ ա․ VII – IV դդ․։ Քրիստոնեության հաղթանակից հետո Օ․ անկում է ապրել, իսկմ․թ․ 426-ին, բյուզանդ․ կայսր Թեոդոսիոս II-ի հրամա– նով, հրդեհվել է։ Պահպանված ոչ շատ կա– ռույցներն ու արձանները ավերվել են
