Օվկիանիայի քաղաքական ] բաժան ու մը Պետության կամ երկրի անվանումը Տարածու– թյունը, հզ․ կւ[2 Բնակչու– թյունը, հզ․ մարդ Տարեթիվը Մայրաքաղաքը կամ վարչական կենտրոնը Պետություններ Արեմտյէսն Սամոա (Western Samoa) 2,842 160 1985 Ապիա (Apia) Կիրիբատի (Kiribati) 0,684 58,5 1985 Տարավա (Tarawa) Նաուրու (Nauru) 0,022 7,5 1985 Մենենգ (Meneng) Նոր Զելանդիա (New Zealand) 268,1 3200 1985 Վելինզթոն (Welling* ton) Պապուա–Նոր Գվինեա (Papua-New Guinea) 462,8 3200 1985 Պորտ Մորսբի (Port Moresby) Սողոմոնի կղզիներ (Solomon Islands) 29,8 234 1985 Ւանիարա (Honiara) Վանուատու (Vanuatu) 11,88 120 1985 Վիլա (Vila) Տոնգա (Tonga) 0,600 97 1985 Նուկուալոֆա (Nukua-s lofa) Տուվալու (Tuvalu) 0,026 10 1982 Ֆունաֆուտի (Funa– futi) Ֆիջի (Fiji) Մեծ Բրիտանիայի տիրույթ 18,3 680 1985 Մո ւվա (Suva) Պիտկեռն կղզիներ (Pitcairn Islands) 0,045 0,070 1982 Ադամսթաուն (Adam^ stown) Ավստրալիայի տիրույթ Նորֆոլկ կղզի (Norfolk Islands) 0,036 2,2 1982 Քինգսթոն (Kingston) Նոր Զելանդիայի տիրույթ– ն և ր Կուկի կղզիներ (Cook Islands) 0,234 18 1985 Ավարուա (Avarua) Նիուե կղզի (Niue Island) 0,259 3,4 1985 Ալոֆի (Alofi) Տոկելաու կղզիներ (Tokelau Islands) 0,010 1,6 1982 Ֆակաոֆո (Fakaofo) Ա Մ Ն–ի տիրույթներ Գուամ կղզի (Guam) 0,549 100 1985 Ազանյա (Agana) Միդուեյ կղզի (Midway Island) 0,005 2,5 1982 – Արևելյան Սամոա (Samoa) Ուեյկ կղզի (Wake Islands) 0,197 0,008 33,9 2 1982 1982 Պագո Պագո (Pago- Pago) Ֆրանսիայի տիրույթներ Պոլինեզիա Ֆրանսիական (Polynesie fran– 4,2 166,7 1983 Պապեետե (Papeete) chise) Նոր Կալեդոնիա (Nouvelle Caledonie) 19,103 145 1985 Նումեա (Noumea) յՈւոլլիս և Ֆուտունա կղզիներ (lies Wallis Futuna) Մ Ա Կ–ի խնամարկյալ տերի– տորիաներ Ա Մ Ն–ի կառավար– 0,274 12,4 1983 Մատաուտու (Matau- էս) ման ներքո Կարոլինյան, Մարիանյան և Մարշալյան 1․8 140 1985 Սայպան (Saipan) կղզիներ տառներ, կոկոսյան արմավենին, հացի ծառը։ Օ․ պատկանում է Պուինեզիական կենդանաաշխարհագրական մարզին։ Բնորոշ է կաթնասունների քիչ քանակու– թյունը և միջատների շատությունը։ Տա– րածված են էնդեմիկները։ Կենդանական աշխարհի պահպանման համար ստեղծ– վել են արգելոցներ։ Ամենամեծ արգելոցը Նոր Զելանդիայի հվ․ կղզու Ֆիորդ Լենդ արգելոցն է։ Բնակչությունը։ էթնիկական կազմը։ Օ–ում բնակվում են ռասայա– կան, լեզվական և պատմամշակութային առումով միմյանցից խիստ տարբեր բազ– մաթիվ ժողովուրղներ։ Նրանց կարելի է ենթաբաժանել թվով մոտավորապես հա– վասար երկու խմբերի՝ բնիկների ու եկ– վորների։ Տեղաբնիկները պատկանում են պոլինեզիական, մելանեզիական և միկրո– նեզիական մարդաբանական տիպերին։ Տեղացի բնակիչների մի մասը խոսում է մալայա–պոլինեզիական, մյուս մասը, այս– պես կոչված, պապուասյան լեզուներով։ Մալայա–պոլինեզիական լեզուների մեջ փոխադարձ մոտիկությամբ առանձնանում են պոլինեզիական լեզուները, որոնք տա– րածված են Տոնգա, Նիուե, Սամոա, Ուոլ– լիս, Հոռն, էլլիս, Տոկելաու, Կուկի, Ըն– կերուխյան, Տուբուաի, Տուամոտու, Դամ– բիե, Մարկիզյան, Զատկի, մասամբ՝ Հա– վայան կղզիներում և Նոր Զելանղիայում, հանդիպում են նաև Մելանեզիայի ու Միկրոնեզիայի մի քանի կղզիներում։ Մալայա–պոլինեզիական այլ լեզուները տարածված են Նոր Դվինեայի, Բիսմարկի կղզիախմբի, Բանքս, Սողոմոնյան, Նոր Հեբրիդյան, Նոր Կալեդոնիայի, Լուայո– տե, Ֆիջի, Ռոտումա, Մարիանյան, Կա– րոլինյան, Մարշալյան, Դիլբերտի, Նա ու– րու, Օշեն կղզիների մի շարք շրջանների բնիկների մեջ։ Պապուասյան լեզուները միասեռ չեն և կազմում են մի շարք խըմ– բեր․ 1․ Նոր Դվինեայի կենտր․ մասի, 2․ Նոր Դվինեայի արմ․ մասի, 3․ Տորի– չելլիի լեռնաշղթայի, 4․ Ռամուի հովտի, 5․ Բուգենվիլ կղզու, 6․ Ռիֆ և Սանտա– Կրուս կղզիների են։ Սակայն Օ–ում ժողովուրդների լեզվա– խմբւսվորումը լիովին չի համապատաս– խանում նրանց իրական էթնոմշակութա– յին մոտիկությանը։ Ազգագր․ գրականու– թյան մեջ նրանց հաճախ խմբավորում են ըստ պատմամշակութային շրջանների։ Դրանցից մեկը միավորում է Նոր Դվինեա– յի և հարակից մի քանի կղզիների բնակ– չությանը։ Այստեղ սփռված են մի քանի հարյուր, մեծ մասամբ՝ փոքրաթիվ, ժողո– վուրդներ։ Մեկ այլ պատմամշակութային շրջան է Մելանեզիան, որի մեջ մտնում են Սողոմոնյան կղզիները; Նոր Հեբրիղ– յան և մի քանի այլ կղզիներ, հաճախ այդ խմբի մեջ մտցվում է նաև Նոր Դվինեան։ Այստեղ բնակվում են ավելի քան 100 փոք– րաթիվ ժողովուրդներ։ էթնոմշակութային առումով մնացած Մելանեգիայից փոքր– ինչ առանձնանում է դրա հվ․ մասի (Ավստ– րամելանեզիա)՝ ներառյալ Նոր Կալե– դոնիա և Լուայոտե կղզիների բնակչու– թյունը։ Նոր Կալեդոնիայի բնիկները թեե խոսում են 30-ից ավելի լեզուներով, սա– կայն աստիճանաբար համախմբվում են միասնական ժողովրդի մեջ։ Պոլինեզիա– յի կղզիներն ընդգրկող պատմամշակու– թային շրջանում ապրում է ազգակից լե– զուներով խոսող մոտ 20 ժողովուրդ։ Պո– լինեզիայի և Մելանեզիայի միջև միջան– կյայ դիրք են գրավում Ֆիջի և Ռոտումա կղզիները, որոնց բնիկները համապա– տասխանաբար կոչվում են ֆիջիացիներ և ռոտումացիներ։ Օ–ի հս–ում գտնվող պատմամշակութային շրջանում՝ Միկրո– նեզիայում, բնակվում են փոքրաթիվ ժո– ղովուրդներ։ Օ–ի եկվոր բնակչությունը կազմում են անգլո–նորզելանդացիները, ֆրանսիացիները (Նոր Կալեղոնիա), ամե– րիկացիները, ճապոնացիներն nr ֆիլի– պինցիները (Հավայան կղզիներ), հնդիկ– ները (Ֆիջի կղզիներ) և ուրիշներ։ Օ–ի բնակչության մեծամասնությունը քրիստո– նյա է (բողոքականներ ու կաթոլիկներ)։ Ավանդական հավատալիքները պահպան– վել են Նոր Դվինեայի, Նոր Հեբրիդյան կղզիների և այլ վայրերի բնիկների մեջ։ Պատմական ակնարկ։ Առաջին բնակիչ– ները (ըստ երևույթին՝ նախաավստրա– լոիդները) Օ․ են ներթափանցել Հվ–Արլ․ Ասիայից 20–30 հզ․ տարի առաջ։ Միկրո–– նեզիայի և Պոլինեզիայի բնակեցումը տեղի է ունեցել մ․ թ․ I հազարամյակում (ավարտվել է XIV դ․)։ Մինչև XVI դ․ սկիզ– բը Օ–ի կղզիների ժողովուրդները գտնվել են նախնադարյան համայնական կարգի քայքայման և վաղդասակարգային հասա– րակության ձևավորման ընթացքի տար– բեր փուլերում։ Ֆիջի, Հավայան, Տահիտի և Տոնգա կղզիներում կազմավորվել են պրիմիտիվ պետություններ։ Երկար ժա– մանակ եվրոպացիները որևէ հետաքըր– քրություն Օ–ի նկատմամբ չեն ցուցաբերել։ 1565-ին Իսպանիան հայտարարել է Ֆ․ Մա– գելանի հայտնաբերած Մարիանյան կղզի– ների անեքսիայի մասին։ XIX դ․ սկզբից Օ․ են ներթափանցել քրիստոնյա քարոզիչ– ներ, առևտրականներ, այդ թվում՝ ստրկա– վաճառներ, սկսվել է Օ–ի կղզիների զավ– թումը եվրոպացիների և ԱՄՆ–ի կողմից։ XIX դ․ 1-ին կեսին Նիդերլանդները գրա– վել են Նոր Դվինեայի արմ․ մասը, 1840-ին Նոր Զելանդիան հայտարարվել է անգլ․ գաղութ, 1842-ին Ֆրանսիան զավթել է Մարկիզյան կղզիները, 1853-ին՝ Նոր Կա– լեդոնիան։^^ դ․ վերջին քառորդին Օ–ի գաղութային բաժանման ընթացքն ուժե– ղացել է։ 1874-ին Ֆիջի կղզիները դարձել են անգլ․ գաղութ, 1884-ին Դերմանիան զավթել է Նոր Դվինեայի հս–արլ․, իսկ
