սիմֆոնիան է» որտեղ վարպետորեն օգ–տագործվել են ևեգրակաև և հնդկացի–ների երգերի մեղեդիական ն ռիթմական դարձվածքները։ Օպերայի ասպարեզում շարունակել է Բ․ Սմետանայի ավանդույթ–ները։ Գրել է տարբեր ժանրի 10 օպերա՝ ժողովրդական–կենցաղային («Կամակոր–ները», 1874, «Խորամանկ գյուղացին», 1877), պաամա–ռոմանաիկական («Ալֆ– րեդ», 1870, «Գմիտրի», սյուժեն՝ ռուս, պատմությունից, 1882), ժող․ հեքիաթա–յին («Ջրահարսը», 1900)։ Վոկալ–սիմֆո– նիկ ևրկերից նշանավոր են «Սուրբ Լյուդ– միլա» օրատորիան (1886, առաջինը՝ չեխ․ երաժշտությունում), «Ռեքվիեմը» (1890) նն։ Գ–ին բնորոշ քնարականությունն իր լիակատար արտահայտությունն է ստա–ցել 70-ից ավելի երգերում և ռոմանսնե–րում, 21 «Մորավիական զուգերգերում» (1875), «Բնության գրկում» խմբևրգերում (1882)։ «Պրագայի գարուն» ամենամյա Միջազգային փառատոնում կազմակերպ–վում է Գ–ի անվ․ թավջութակահարների մրցույթ։ Գրկ․ Гулинская 3․ К․, Антонин Дворжак, М․, 1973․ Ա․ Բարսամյան
ԴՐԱԳԱ (<անգլ․ drag), լողացող լեռնա– հարստացուցիչ կառույց։ Նախատեսված է օգտակար հանածոների ջրավորված հանքավայրևրի մշակման և ավելի քաև 3 գխմ3 խտության թանկարժեք բաղա–դրիչների (ոսկի, պլատին, անագ, ալմաստ) կորզմաև համար։ Կիրառում են, գլխա–վորապես, ապարներով ու մածուցիկ կա–վերով ամուր ցեմենտավորված ալյու– վիալ ն էլյուվիալ–դելյուվիալ, ինչպես նաև ծովային առափնյա ցրոնների (բացառու–թյամբ՝ գլաքարայինի) մշակման համար։
ԴՐԱԳԼԱՅՆ (անգլ․ dragline), տես Էքս–կավատոր։ ԴՐԱձԱՐԿ, Թրազարկ, հայ գրչու–թյան, մշակույթի կենտրոն Կիլիկիայում, Տավրոս լեռան ստորոտին, Սսից արն– մուտք։ Կոչվել է նան Փոսի կամ Ավագ վանք։ Տիմնադրման թվականը անհայտ է։ Վանքն ունեցել է Ս․ Աստվածածին եկե–ղեցի։ XII դ․ սկզբին նորոգել է Թորոս Ա իշխանը, վերածել Կիլիկիայի Ռուբինյան հարստության արքունի դամբարանի և ուսումնական կենտրոնի՝ հրավիրելով Գնորգ Մեղրիկ Վասպուրականցուն (1045–1114) և Կիրակոս Գիտևականին (վախճանվել է 1121-ին); Նրանք Դրա– զարկում ծավալել են մատենագրական Կիսախորան՝ 1295-ին Դրազտր* կում ընդօրինակ–ված Ավետարա–նից, ծաղկող 6ո– հան (Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվ․ Մատենադա–րան, ձեռ․ 6290) գործունեություն, միաբանության համար մշակել կանոնադրություն, ըստ որի միա–բանների զբաղմունքի մի մասը ընթերցա–նությունն ու ձեռագրերի ընդօրինակու–թյունն Էր։ Նրանց օրոք սրբագրվել են հունարենից թարգմանված Գործք առա– քելոցը, Տովհաննու Ավետարանի մեկնու–թյունը, լրացվել Տօնամակը կամ ճաշո–ցը, թարգմանվել են նոր վարքեր ու վկա– յաբանություններ։ Տետագայում Դ–ում են Մի Էջ 1328-ին Դրազաբկում ընդ–օրինակված «Շա–րակնոց»^, գրիչ՝ Մովսես, Ստե– փաննոս քահանա (Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվ․ Մ ատենադարան, ձեռ․ H 1576) գործել Թորոս փիլիսոփան (երաժիշտը կամ դասապետը), Բարսեղ Գիտնավորը, Վարդան Այգեկցին, Սարգիս Պիծակը, կազմարար Առաքել Տնազանդենցը և ուրիշներ։ Դ․ հռչակված էր Մանրուս–մունք և Շարակևոց երաժշտական ժողո–վածուների ընտիր օրինակներով։ Ձեռա–գրեր են ընդօրինակվել Կիլիկիայի թա–գավորների պատվերնևրով։ Դ–ից մեզ հայտնի է շուրջ չորս տասնյակ ձեռագիր մատյան, որոնք գրված են մեծ մասամբ մագաղաթի վրա, բոլորագրով, նկարա–զարդված են վարպետ մանրանկարիչնե–րի ձևռքով, ոսկով ու բազմերանգ գույնե–րով։ Տնագույն ձեռագիրը 1113 թվականից Է» վերջինը՝ 1371-ից։ 1113-ի ձեռագիրը ավետարան Է՝ գրված Կիրակոս Գիտնա–կանի համար, Գևորգ գրչի ձեռքով։ Ար–տագրված է Մահակ Պարթևի, «ընտիր և ստույգ» օրինակից (այժմ պահվում է Երնանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվ․ Մատե–նադարանում, ձեռ․ N« 6763); Մատենա–դարանում են պահվում նաև Գ–ում օրի–նակված մի շարք ձեռագրեր (՝ձեռ․ JSPJSP154, 199, 1576, 3792, 3845, 3929, 5736, 6290, 10524)։ Դրանք ավետարաններ են, մեկ–նություններ, շարակնոցներ, մանրուս–մունքներ ևն, Նարեկացու «Մատյան»-ը, որը հնագույններից Է։ Գրկ․ Ոսկյան Տ–, Կիլիկիայի վան–քերը, Վնն․, 1957։ Ալի շան Ղ․, Սի– սուան, Վնտ․, 1885։ Ալպոյաճյան Ա․, Պատմոէթիւն հայ դպրոցի, հ․ 1, Կահիրե, 1947, Էջ 200–204։ Ա․ Մաթևոսյան
ԴՐԱԶԱՐԿ», տարեգիրք։ Լույս է տեսնում 1967-ից, Անթիլիասում (Լիբանան)։ խըմ– բագիր՝ Տ․ Փանոսյան։ Տրատարակու– թյուն Կիլիկիո կաթողիկոսության Տայ եկեղեցու կիրակնօրյա դպրոցների (Տ․ Ե․ Կ․ Դ․)։ Տպագրում է ժամանակակից U դասական հայ գրողների գործերը, գրա–կանագիտական և պատմա–բանասիրա– կան ուսումնասիրություններ, լուսաբա–նում սփյուռքահայ կրոնական ն մշակու–թային կյանքը, տեղեկություններ հաղոր–դում հայկ․ վարժարանների մասին, անդ* րադառնում երեխաների դաստիարակու–թյան խնդիրներին։ Տարեգիրքը պատմում է ազգային սովորույթների, ժողովրդա–կան ավանդությունների մասին, ներկա–յացնում հայ արվեստագետներին։ «Դ․» լայն տեղ է հատկացնում Տ․ Ե․ Կ․ Դ–ի գործունեությանը։ Ունի անգլ․ բաժին։ 1961–62-ին Բեյրութում հրատարակվել է նույն անունով պարբերաթերթ։
ԴՐԱՒՏ, երևակայական վայր, որտեղ, ըստ կրոնական հավատալիքների, հա–վիտենական երջանկության ն անհոգու–թյան մեջ ապրելու են արդար մարդկանց հոգիները։ Տին կտակարանում Դ․ պատ–կերվել է որպես երկրային հիասքանչ այ–գի Եդեմում, ուր ապրել են կենդանի «նա–խամարդիկ»՝ Ադամը և Եվան։ Նոր կտա–կարանում հիշատակվում է նաև երկնային Դ–ի մասին։ Կարնո հայերի մոտ պահ–պանվել էր (հավանաբար հեթանոսու–թյունից եկող) այն հավատքը, որ եռա–հարկ Դ․ երկնքում Է․ I հարկում իբր բնակվում են առհասարակ արդարների, II-ում՝ ճգնավորների, III-ում՝ մարտիրոս–ների հոգիները։ Աստվածաբաններից ոմանք, հիմնվելով Աստվածաշնչի և այլ փաստերի վրա, Դ․ «տեղադրել» ևն Տընդ– կաստանի հս–ում, Ասորիքում, իսկ ավելի շատ՝ Տիգրիսի և Եփրասփ հովտում կամ Տայկական բարձրավաևդակում (այստե–ղից էլ «Տայաստան դրախտավայր», «Տա– յասաան՝ երկիր դրախտավայր» և նման արտահայտությունները)։ Կրոնը և շա–հագործող դասակարգերը Դ–ի և դժոխքի գաղափարները օգտագործել են հավա–տացյալների վրա ազդելու, նրանց վախի և հնազանդության մեջ պահելու համար։ Վ․ Բդոյան
ԴՐԱԽՏԱԾԱՌ (Cotinus Adans), աղտորազ– գիների ընտանիքի բույսերի ցեղ։ Ունի ևրկու տեսակ՝ C․ americana (աճում է Տյուսիսային Ամերիկայում) և C․ cog- gigria, որը հայտնի է ն ա ր ն ջ ա– ф այտ, սպարակ, «կեղծամածառ» անունով։ Վերջինս տարածված է Տարա– վային և Կեևարոևակաև Եվրոպայում, Ասիայում, Ղրիմում, Կովկասում։
ԴՐԱՒՏԱԿ, հայաբնակ գյուղ Իրանում, Սպահանի նահանգի Փերիա գավառում, Սպահան քաղաքից 113 կմ արևմուտք։ Դ․ հիմևադրել են նրանից 3 կմ հս–արլ․ գտնվող Նամակերտ գյուղից գաղթած հայերը։ 1925-ին ուներ 30, իսկ 1948-ին՝ 45 հայ ընտանիք։ Զբաղվում էին երկրա–գործությամբ, անասնապահությամբ ն արհեստներով։ 1948-ից սկսվում է Դ–ի հայերի արտագաղթը քաղաքներ։ 1967– 1970-ին մի մասը ներգաղթել է Սովետա–կան Տայաստան և բնակություն հաստա–տել Կիրովական, Լենինական, Աբովյան և Չարևնցավան քաղաքներում։ 1976-ին Դ–ում բնակվում էր հայ 3 ընտանիք։ ԳՐԱԻ»ՏԱՀԱՎԵՐ (Paradisaedae), ճնճղուկ– ագգիների կարգի թռչունների ընտանիք։ Փետրավորումը վառ Է, գունեղ, մետաղյա Փայլով։ Կտուցը տարբեր ձևի Է՝ երկար, կլորացած կամ կարճ, կողքերից սեղմված Ռրոշ տեսակներ ունեն խիստ երկար պոչ Տայտնի է 43 տեսակ՝ տարածված Մոլուկ յան կղզիներում, Ավստրալիայում, Նոր Գվինեայում։ Ապրում են անտառներում, բնադրում ծառերի, թֆերի վրա։ Բազմաց–
