ծեր: 1882-ի օգոստոսին Շուշիում ելույթ է ունեցել Պ. Ադամյանը (Համլետ): 1891-ից Շուշիում գործել է «ւսանդամիրյան թաա– րոն>-ը, որը մեծապես նպաստել է թատե– րական արվեստի զարգացմանը Ղարաբա– ղում: 90-ական թվականներից տրվել են ռուսերեն և ադրբեջաներեն ներկայացում– ներ: 1900-ին նշվել է Շուշիի թատրոնի 35-ամյակը: Շուշիում հանդես են եկել հայ թատրոնի անվանի դերասաններ Գ. Պետ– րոսյանը, Սիրանույշը, Հ. Աբելյանը, Գ. Ավետյանը, Սաֆրազյան ամուսիննե– րը, Հ. Զարիֆյանը և ուրիշներ: 1904-ի օգոստոսին, հայ և ադրբեջանցի դերասան– ների ուժերով, Շուշիում (առաջին անգամ ադրբ. թատրոնում) Հ. Աբելյանը բեմադրել է Շեքսպիրի «Օթելլո»-ն: Հյուրեկ խմբերից բացի տեղական թատերախմբերը ներկա– յացումներ են տվել Շուշիում, Խանքեն– դում (այժմ՝ Ստեփանակերտ) և այլուր: Ղարաբաղցի են հայ բեմի գործիչներ Վ. Վաղարշյանը, Գ. Գաբրիելյանը: Սովետական՜ իշխանության տարիներին Ղարաբաղում գործել են առանձին թա– տերախմբեր, ներկայացումներ են տվել Բաքվի հայկական թատրոնի շրջիկ խըմ– բերը: 1932-ին Կ. Ալվարյանի ղեկավարու– թյամբ հիմնադրվել է Ստեփանակերտի հայկական դրամատիկական Մ. Գորկու անվ. թատրոնը: Թատերական կյանքի զարգացմանը նպաստել են Կ. Ալվարյա– նը, Մ. Կորգանյանը, Գ. Հարությունյանը, Վ. Հովհաննիսյանը, Թ. Սահակյանը, Ն. Հովսեփյանը, Թ. Մելքումյանը, Բ. Օվչյա– նը, Մ. Բալասանյանը, Ս. Համզոյանը, Ն. Ասատրյանը, Մ. Միքայելյանը, թատերա– կան նկարիչ Գ. Ծատուրյանը: Բ. Հովակիմյան Լ Ղ Ի Մ–ի բնակավայրերը Հադրութի շրշան Հադրութ, Տայք, Քոչբեկ, Վանք, Նորաշեն, Թաղասեռ, էղիշա, Կեմրակուճ, Ազոխ, Սա– լաքյաթին, Դրախաիկ, Առաքյուլ, Ջիլան, Բին– յաթլու, Քարագլուխ, Մյուլքիդարա, Րանա– , է»րաւլոնղ, ՍՆլիյշյչաՆլու, Դուանւար, Տամի, Ծամձոր, Շաղախ, Մեծ Թաղլար, Տող, Թաղուա, Հակակա, Սուսալուղ, Հին Թաղլար, Աղշաքենդ, Խծաբերդ., Արփա– գյադուկ, Ջրակուս (Ջրակույս), Մամեդաձոր, Ծակուռի, էդիլլու, Աղբուլաղ, Հախուլլու, Դու– դուկչի: Մարւոակերւոի շրշան Մ արաակերտ, Կարմիրավան, Լենին ավան, Լևոնարխ, Հասանղայա, Մարալյան Սարով, Առաշաձոր, Ծմակահող, Հայաթ, Հարությա– նագոմեր, Վերին Հոռաթող, Հաթերք, Վաղա– հաս, Գետ ավան, Վանք, Շահմասուր, Գառնա– քար, Վերին Չայլու, Ներքին Չայլու, Մատա– ղիս, Դաստակերտ, Տոնաշեն, Մատաղիս (ավան), Ջանյաթաղ, Գյուլաթաղ, Մանիքլու, Հաթամբեյլի, Դրմբոն, Կոճղուտ, Իմարաթ– Քարավանդ, Զարդախաչ, Չափար, Ղագանչի, Քոլատակ, Դամղալու, Մաղավուզ, Հակոբ Կամարի, Մինգրելսկ, Ջրաբերդ, Մեծ շեն, Մոխրաթաղ, Աղաբեկալենշ, Նարիշտար, Ներ– քին Հոռաթաղ, Կուսապատ, Դամիրլու, Սեյ– սուլան, Յարըմշա, Սրխավանդ, Կիչան, Թա– լիշ, Ումուդլու, Ջագլիկ, Չարեքտար, Չլդրան, Մեհմանա, Պողոսագոմեր, Թխկուտ, Ախպեր– շան, Բաշ ԴյունեՓայա, Ներքին Գյունեփայա: Մարտունու շրշան Կարմիր շուկա, Սխտորաշեն, Մավաս, Շեխեր, Մարտ ունի, Մուղանլու, Ամիրանլար, Աշան, Ղավախան, Մըսմընա, Հերհեր, Ծովատեղ, յխերխան, Գիշի, ւսէուշինակ, Դյունե Կալեր, Գյունե ճարդար, Ղուզե Կալեր, Ղուզե ճար– տար, Կ աղարծի, Պառավաթումբ, Ղարաղաղ– լու, Ղզղալա, Եմիշճան, Հաղորտի, Մաշկա– պատ, Կոլխոզաշեն, Մյուրիշեն, Ավդուռ, Ննգի, Նորշեն, Հացի, Սարսաշեն, Զարդանաշեն, Թաղավարդ, Սպիտակաշեն, Սոս, Մաճկալա– շեն, Քերթ, Քարահունչ: Ասկերանի (մինչե 1978-ը՝ Ստեփանակերտի) շրշան Ասկերան, Աղբուլաղ, Դահրազ, Բալլուշա, Մեհթիշեն, ՒՎյածախ, Փահլուլ, Ջամիլլու, Հա– րավ, Քռասնի, Դաշբուլաղ, Դահրավ, Բաղա– րա, Խանձք, Ղարաբուլաղ, Դամիրչիլար, Մա– դաթբենդ, Մոշխմհատ, Կարմիրգյուղ, Խաչմաչ, Վերին Սզնեք, Ներքին Սզնեք, Քյոսալար, Ջանհասան, Ջավադլար, Բաշքենդ, Ցալոբա– քենղ, Նախիշևանիկ, Փիրշամալ, Ար անգամին, Նորագյուղ, Սարդարաշեն, Ղշլաղ, Ռն, Սա– րուշեն, Խանաբադ, Ներքին Ղլիժբաղ, Քյա– թուկ, Ի»նձրիստան, Հիլիս, Սեյտիշեն, Ուլու– բաբ, Ւյոշալլու (աղրբ.), Հասանաբաղ (Կար– վինտրեստ), իյրամորթ, Քարագլուխ, Փա– ռուխ, Չանախչի (Ավետարանոց), Սղնախ, Շուշիքենդ (Շոշ), Մխիթարիքենղ, Դաշուշեն: Շուշիի շրշան Շուշի, Քարին տակ, Զարիսլի, Կանաչ թալա, Եղցահող, Խերխան, Ենգիբար, Լիսագորսկ, Կիրով, Մեծ Կալադարասի, Մալիբեյլի, Ներ– քին Ղուշչիլար, Վերին Ղուշչիլար, Ի՚ալի– ֆալի, Դյուքանլար, Ջամանփեյասի, Լաչին– լար, Քյալբալի, Շուշուլու, Միրզալար, Շրլան, Չայքենղ, Մամիշլար, Սաֆիխանլար, Խան– լիկփայա, Ալախկալար, Թուրաբխան, Ի՛ անա– լի, Իմանկուլուլար: Պատկերազարդումը տես 544–545-րդ էջերի միջև՝ ներդիրում, աղյուսակ XXXIII: Գրկ. Ագաթանգեղոս, Պատմություն Հայոց, Տւիղիս, 1909: Մովսես Իւորե– ն ա ցի, Պատմություն Հայոց, Ե., 1968: Փավստոս Բ ու գանդ, Պատմություն Հայոց, Ե., 1968: Մովսես Կաղանկատ– վ ա ց ի, Պատմություն Աղվանից աշխարհի, Ե., 1969: Կիբակոս Գանձակեցի, Պատմություն Հայոց, Ե., 1961: Եսայի Հասա ն–Ջ ալալյանց, Պատմութիւն կամ Ցիշատակ ինչ–ինչ անցից ղիպելոց յաշ– խարհին Աղուանից, Շուշի, 1839: Բ ա ր խ ու– ղ ա ր յ ա ն Մ., Արցախ, Բաքու, 1835: Ղ ա– Փ անցյ ան դ., Ուր արտոնի պատմությու– նը, Ե., 1940: Ու լ ու բ ա բ յ ա ն P., Արցախը պատմական աղբյուրներում և պատմագիտա– կան գրականության մեշ, Ե., 1969: Ն ու յ ն ի, Խաչենի իշխանությունը X–XVI դարերում, Ե., 1975: Հովհաննիսյան Գ. Ա., Սո– վետական իշխանության հաստատումը Լեռ– նային Ղարաբաղում, Ե., 1971: Պ ո տ տ ո Վ., Ղարաբաղի առաշին կամավորները, Ե., 1974: ՊապուխյանՀ. Ծ., Ստեփանակերտի կա– ռուցապատման առանձնահատկությունները, «ԼՀԳ», 1972, No 5: Հ ա ս ր ա թ յ ա ն Մ. Մ., Ամարասի ճարտարապետական համալիրը, «ԼՀԳ», 1975, No 5: C t p a 6 օ h, reorpa4>Hfl, M., 1964; JI a t m ա e b B.B., H3BecTna flpeBHHx nncaTejieii rpeqecicnx h jiaTWHCKHx o CKHHH h KaBKa3e, t. 1, CIIB, 1890; Apm«ho- pyccKHe oTHomeHHH b XVIII b., t. 1–2 (qacTf> 1–2), E., 1953–67; IIhotpobckhh B. B., BaHCKoe ijapcTBO, M.f 1954; M h p յ a- JX 3K a m a ji, Tapa6ar Tapnxn, BaKM, 1959; M h p յ a-A n h k e յ a ji-6 e k, Tapadar-HaMa, BaKM, 1950; /(xcHBaHmnp 3., Tapa6ar xamibirbiHbiH TapHXH, BaKbi, 1961. ԼԵՌ՛ՆԱՅԻՆ ՃՆՇՈՒՄ, բնական U արտա– դրական ազդակների հետևանքով երկրէւ ընդերքում առաջացած ուժային դաշտերի (լարվածային վիճակների) ամբողջություն: Անխախտ զանգվածում Լ. ճ. առաջանում է ապարի ծանրության ուժի, տեկտոնա– կան ՈԼժեը]չ U ջերմային գրադիենտի ազ– դեցությամբ: Վերջին երկու ազդակների բացակայության դեպքում Լ. /-ման ուղ– ղաձիգ և հորիզոնական բաղադրիչները համապատասխանաբար որոշվում են Օ ու– U a* = KYH բանաձևերով, որ– տեղ 7՜ն ապարի խտությունն Է, H-ը՝ խո– րությունը երկրի մակերևույթից, K-ն՝ կո– ղային ճնշման գործակիցը (K^ 1): Լ. ճ. կատարում է ինչպես վնասակար, այնպես էլ օգտակար աշխատանք (օրինակ՝ հեշ– տացնում է ինքնափլեցմամբ օգտակար հանածոների արդյունահանումը):
ԼԵՌՆԱՆԻՍՏ (մինչև 1978-ը՝ Վերին Ախ– տա, գյուղ Հայկական ՍՍՀ Հրազդանի շրջանում, շրջկենտրոնից 4 կմ հարավ– արևելք: Կաթնաանասնապահական սովե– տական տնտեսությունն զբաղվում է նաև բանջարաբուծությամբ, կերային կուլտու– րաների մշակությամբ: Ունի միջնակարգ դպրոց, կուլտուրայի տուն, գրադարան, մսուր–մանկապարտեզ, կինո, կենցաղ– սպասարկման տաղավար, բուժկայան: Գյուղի շրջակայքում պահպանվել է Ս. Հա– կոբ մատուռը և խաչքար: Լ–ի ներկայիս բնակհչների նախնիները եկել են Պարս– կաստանից 1827–28-ին:
ԼԵՌՆԱՆՑՔ, լեռնաշղթայի կամ լեռնա– զանգվածի կատարային մասի (բաշի) ցած– րադիր և մատչելի տեղը:
ԼԵՌՆԱՆՑՔ (մինչև 1950-ը՝ Սպիտակ), գյուղ Հայկական ՍԱՀ Սպիտակի շրջա– նում, շրջկենտրոնից 6 կմ հարավ: Կոլ– տնտեսությունն զբաղվում է շաքարի ճա– կընդեղի, հացահատիկի մշակությամբ, պտղաբուծությամբ և անասնապահու– թյամբ: Ունի ութամյա դպրոց, ակումբ, գրադարան, մսուր–մանկապարտեզ, բուժ– կայան: Հիմնադրվել է 1860-ին:
ԼԵՌՆԱՆՑՔ, Հայկական ՍՍՀ Ղուկասյա– նի շրջանի Լեռնագյուղի նախկին (մինչև 1967-ը) անվանումը:
ԼԵՌՆԱՆՑՔ, Հայկական ՍԱՀ Ախուրյանի շրջանի Փոքրաշեն գյուղի նախկին (մինչև 1967-ը) անվանումը:
ԼԵՌՆԱՇԵՆ, Լ ո ր ա ձ ո ր, գետ Հայկա– կան ՍՍՀ–ում, Որոտանի աջ վտակը: Եր– կարությունը 22 կմ Է, ավազանը՝ 118 կմ2: Սկիզբ է առնում Բարգուշատի լեռնաշըղ– թայի Դեղաքար գագաթից, 3200 մ բարձ– րությունից: Լեռնային գետ Է, անկումը՝ 1 կմ վրա 86 մ: Սնումը հիմնականում ձնա– անձրևային է (64%), հորդացումը՝ ապ– րիլից հունիս: Տարեկան միջին ծախսը 0,91 մ3/վրկ Է, հոսքը՝ 28,7 մլն մ3: Ջրերն օգտագործվում են ոռոգման նպատակնե– րով: Ֆ. Գևորգ յան
ԼԵՌՆԱՇԵՆ (մինչև 1940-ը՝ Շենաթաղ), գյուղ Հայկական ՍՍՀ Սիսիանի շրջանում, Լեռնաշեն
