թյուն և ռևոլյուցիա, Երկ., հ. 25: Ն ու յ– ն ի, Սովետական իշխանության հերթական խնդիրները, Երկ., հ. 27: Ն ու յ ն ի, Մեծ նա– խաձեռնություն, Երկ., հ. 29: Ն ույն ի, Պրո– լետարիատի դիկտատուրայի մասին, Երկ., հ. 30: Նույնի, Երիտասարդության միու– թյունների խնդիրները, Երկ., հ. 31: Ն ու յ– ն ի, Կոոպերացիայի մասին, Երկ., հ. 33: Նույնի, Մեր ռևոլյուցիայի մասին, Երկ., հ. 33: Ն ու յ ն ի, Լավ է քիչ, բայց լավ, Երկ., հ. 33: Րրեժնև Լ.Ի., Լենինյան կուրսով, հ. 1–-6, Ե., 1970–79: Ն ու յ ն ի, Մովետական Մոցիալիստական Հանրապետությունների Միության մասին, Ե., 1973: Նույնի, Մո– վետական Մոցիալիստական Հանրապետու– թյունների Միության Մահմանադրության նա– խագծի մասին, Ե., 1977: Ն ու յ ն ի, Մեծ հոկ– տեմբերը և մարդկության առաջադիմությու– նը, Ե., 1977: Նույնի, HcTopHqecKun py- 6exc Ha nym k KOMMyHH3My, «TIpodjieMbi mh- pa h couHajiH3Ma», 1977, Mb 12; ՄՄԿԿ ծրագիր, Ե., 1974: ՄՄԿԿ XXIV համագումարի նյութերը, Ե., 1972: ՄՄԿԿ XXV համագումարի նյութերը, Ե., 1976: Վարդանյան Ռ. Գ., Կոմու– նիզմը մարդկության պայծառ ապագան է, Ե., 1961: Tjie3epMaH T. E.f Byaymee, ko- Topoe Ha^HHaeTCH ceroflHfl, 2tflon.,tM., 1960; CTenaHHH Ա. A., MapKCH3M-Jie- HHHH3M O 3aKOHOMepHOCT«X CTpOHTejIbCTBa cou;Ha^H3Ma h KOMMyHH3Ma, M., 1965; T e- p a e b T. B., Bbicmafl <£a3a KOMMyHH3Ma, M., 1966; BociaHflacaH K.M., 7J,HajieKTHKa daHOBJieHHa KOMMyHHCTHqecKoro cnocoda np0H3B0flCTBa, M., 1967;tKocojianoB P.H., Coi;Ha^H3M: K BonpocaM Teopnn, M., 1975; BapTaHOB P. ., Oa3bi h cTyneHH KOMMyHHCTHqeCKOH (Jx>PMaUHH, E., 1979. Ռ. Վարդանով
ԿՈՄՈՒՆԻԶՄ ԿԱՌՈՒՑՈՂԻ ԲԱՐՈՅԱԿԱՆ
ԿՈԴԵՔՍ, կոմունիստական բարոյակա– նության սկզբունքների գիտականորեն հիմնավորված հավաքածու, որ առաջացել է սոցիալիստական հասարակարգում և տեսականորեն ընդհանրացվել ՍՄԿԿ XXII համագումարի ընդունած ՍՄԿԿ ծրա– գրում: Պայմանավորված է գոյություն ունե– ցող հասարակական հարաբերություննե– րով, կրում է կոնկրետ, պատմական բը– նույթ, արտացոլում է նոր բարոյական նորմերի բովանդակությունը և անհատի բարոյական զարգացումը կոմունիզմին անցնելու ընթացքում: Նրա հիմնական սկզբունքն է հավատարմությունը կոմու– նիզմին և սերը սոցիալիստական հայրե– նիքի նկատմամբ: Սահմանվում է մարդու նոր, սոցիալիստական վերաբերմունքը աշխատանքի, հասարակական սեփակա– նության, հասարակական շահի, մարդու, ընտանիքի, երեխաների նկատմամբ: Կո– դեքսի ինտերնացիոնալ բնույթը բացա– հայտվում է ՍՍՀՄ և բոլոր ժողովուրդների բարեկամության և եղբայրության սկըզ– բունքի հաստատումով: Հռչակվում են կուեկւոիվիզմի, հումանիզմի բարոյական սկզբունքները՝ արտահայտված «…մեկը՝ բոլորի համար, բոլորը՝ մեկի համար», «մարդը մարդուն բարեկամ է, ընկեր և եղբայր» (ՍՄԿԿ ծրագիր, 1974, էջ 88) բանաձևերում: Կոդեքսի հիմքը միջազգա– յին կոմունիստական շարժման իդեալների հաստատումն ու կոմունիզմի համար մըղ– վող պայքարն է: Սակայն այդ դասակար– գային բովանդակությունը համակցվում է համամարդկայինին, որքանով կոմունիզ– մի համար պայքարը վերջին հաշվով հա– մապատասխանում է ողջ մարդկության շահերին: Այն ժամանակակից մարդու բա– րոյական դաստիարակության կարևոր մի– ջոց է, նպաստում է կոմունիզմի հա– մար պայքարող գիտակից, ակտիվ և բազմակողմանի զարգացած նոր մարդու ձևավորմանը, որն ազատ է նախկին հա– սարակության արատներից: Տես նաև Կոմունիստական դաստիարակություն:
ԿՈՄՈՒՆԻԶՄԻ ԴՐՈՇՈՎ», երկօրյա թերթ: ՀԿԿ Թալինի շրջկոմի և ժողովրդական դեպուտատների շրջանային սովետի օր– գան: Լույս է տեսնում 1953–62, 1965-ից, Թալինում: Լուսաբանում է շրջանի կու– սակցական, արհմիութենական և կոմե– րիտական կազմակերպությունների աշ– խատանքները, կոլեկտիվ և սովետական տնտեսությունների առօրյան, նյութեր տպագրում գյուղատնտեսության և արդ–յան զարգացման ուղիների վերա– բերյալ, անդրադառնում անասնապահու– թյան խնդիրներին, շրջանի աշխատավորու– թյանը մոբիլիզացնում ՍՄԿԿ և ՀԿԿ հա– մագումարների որոշումների իրագործ– ման համար: Լայն տեղ է հատկացնում սոցմրցությանը, պրոպագանդում առաջա– վոր տնտեսությունների փորձը, անդրա– դառնում երիտասարդության ինտերնա– ցիոնալ, ռազմահայրենասիրական դաս– տիարակության, գիտության և արտա– դրության հարցերին: Տպագրում է մշա– կութային ու մարզական կյանքը պատկե– րող հաղորդումներ ու լուրեր, գրական ստեղծագործություններ, բժշկական, իրա– վաբանական խորհրդատվություններ: Հաջորդել է «Բոլշևիկյան դրոշով» (1932– 1953) թերթին: Վ. Մաղաչյան
ԿՈՄՈՒՆԻԶՄԻ ՀԱՄԱՐ», երկօրյա թերթ*. ՀԿԿ Հոկտեմբերյանի շրջկոմի, ժողովըր– դական դեպուտատների շրջանային և քաղաքային սովետների օրգան: Լույս է տեսնում 1963-ից, Հոկտեմբերյանում: Ար– տացոլում է շրջանի աշխատավորության առօրյան, կուսակցական և հասարակա– կան կազմակերպությունների աշխա– տանքները, գյուղատնտեսության և ար– դյունաբերության առաջընթացը, լուսա– բանում դպրոցական, մշակութային և մար– զական կյանքը, տրանսպորտին ու շինա– րարությանը վերաբերող հարցերը: Ծա– նոթացնում է գիտության ու տեխնիկայի նվաճումներին, պրոպագանդում գրակա– նության ու մշակույթի նորույթները: Հա– ջորդել է «Բուշևիկյան տեմպով» (1931– 1953), «Դեպի կոմունիզմ» (1953–1962) թերթերին:
ԿՈՄՈՒՆԻԶՄԻ ՆՅՈՒԹԱՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԲԱԶԱ, արտադրամիջոցների համաժո– ղովրդական սեփականության վրա հիմնը– ված և շահագործումից ազատ բարձր որակավորում ունեցող աշխատողների կող– մից կառավարվող՝ պլանաչափ զարգա– ցող, համալիր ավտոմատացված և բարձր– արտադրողական խոշոր մեքենական ար– տադրություն: Կոմունիստական հասարա– կարգի երկրորդ փուլին (տես Կոմունիզմ) ներհատուկ հասարակական հարաբերու– թյունների հաստատման և զարգացման համար անհրաժեշտ նյութատեխնիկական պայմանների ամբողջությունն է: Նրա կա– ռուցման խտացված արտահայտությունը՝ արտադրողական ուժերի և դրանց հասա– րակական կազմակերպման ձևերի որա– կական առավել բարձր մակարդակի հի– ման վրա արտադրության հասարակական բնույթի շեշտակի բարձրացման պրոցեսն է, որը հնարավորություն է տալիս գերա– զանցել կապիտալիզմի պայմաններում հասարակական արտադրության արդյու– նավետության և, առաջին հերթին, աշխա– տանքի արտադրողականության մակար– դակը: Կ. ն. բ–ում մարմնավորվում է առա– ջավոր գիտությունը, նյութականացվում են գիտատեխնիկական հեղափոխության նվաճումները: ՍՍՀՄ–ում կոմունիստական կուսակցու– թյան և ժողովրդի գլխավոր տնտ. խնդիրը Կ. ն. բ–ի կառուցումը, կամ, որ նույնն է, զարգացած սոցիաչիստական հասարա– կարգի նյութատեխնիկական բազայի զարգացումն է: ՄՄՀՄ–ում սոցիալիզմի արտադրական ապարատի ձևավորման ելակետը կապիտալիզմի նյութատեխնի– կական բազան էր: Կապիտայիզմից ժա– ռանգած ձեռնարկությունները հանրայ– նացվեցին և տեխնիկապես վերակառուց– վեցին: Դա, առաջավոր տեխնիկայով հա– գեցած նոր ձեռնարկությունների շինա– րարության հետ միասին, ապահովեց սո– ցիալիզմի նյութատեխնիկական բազայի ստեղծումը: Եթե վերջինն անմիջաբար վերաճում է կապիտալիզմից և տեխ. բազ– մաթիվ ընդհանրություններ ունի նրա հետ, ապա Կ. ն. բ. ձևավորվում և զարգանում է սեփական հիմքի վրա և արմատապես տարբերվում է կապիտալիզմի նյութա– տեխնիկական բազայից: Տարբերիչ գիծը տեխնիկայի և՝ քանակական, և՛, հիմնա– կանում, որակական աճն է: Որպեսզի ար– մատական փոփոխություններ կատարվեն աշխատանքի բնույթի ու արտադրողակա– նության մեջ, հասարակական արտադրու– թյան տնտ. արդյունավետությունն աճի բարձր տեմպերով և գերազանցի կապի– տալիստական առավել զարգացած երկըր– ների արտադրության արդյունավետու– թյան մակարդակը, պահանջվում է տեխ. նոր հիմք ու աշխատանքի գործիքների որակապես նոր համակարգ: Ցուրաքան– չյուր հասարակարգ վերջնականապես հաստատում է իրեն՝ ստեղծելով աշխա– տանքի առավել բարձր արտադրողակա– նություն, քան կար նախորդում: «Կոմու– նիզմը,–նշել է Վ. Ի. Լենինը,– կամա– վոր, գիտակից, միավորված, առաջավոր տեխնիկա օգտագործող բանվորների աշ– խատանքի բարձրագույն արտադրողակա– նությունն է, կապիտալիստականի համե– մատությամբ» (Երկ., հ. 29, էջ 524): Կո– մունիստական արտադրությունը բնորոշ– վում է մեքենաների որակապես նոր, ավ– տոմատ համակարգով: Գիտության նվա– ճումների կիրառման հետևանքով աշխա– տանքի տեխ. միջոցների արմատական փո– փոխությունը Կ. ն. բ–ի ձևավորման գըլ– խավոր ուղին է: Արտադրողական ուժե– րի խորքում կատարված աստիճանական փոփոխությունները որակական թռիչք նա– խապատրաստեցին աշխատանքի տեխ. մի– ջոցների զարգացման մեջ: Այդ թռիչքի կարևորագույն արտահայտությունն ան– ցումն է արտադրության ավտոմատաց– մանը: Մեքենաների ավտոմատ համա– կարգը աշխատանքի արտադրողականու– թյան շեշտակի աճի և աշխատանքի բնույ–
