հավասարապես վերաբերում է նաև մեխանիկական համակարգին:
Հաշվի առնելով, որ հոսանքը լիցքի ածանցյալն է 1=dq/dt , դիտարկվող համակարգի հավասարումը լիցքերի համար կարելի է գրել հետնյալ տեսքով․ Լ + R г+ -^– = Е։ Քանի որ համակարգը գծային է, այսինքն4 Լ, C, R մեծությունները կախված չեն ոչ ժամանակից, էլ արտաքին ազդեցությունից, և նոր հաճախականություններ առաջանալ չեն կարող, ուստի, օգտվելով սիմվոլիկ (կոմպլեքս թվերի) մեթոդից, կստանանք․ ш02Ё Uc=t (co02 – co2) + j2aco со2Ё UL =t (cDq–co2) + j2aco tcoE t i – շ 24 , о чtUc-ն Սլ–ը (cOq–co2) + j2aco) լարումներն են համապատասխանաբար ունակության և ինդուկտիվության ծայրերում, I-ն հոսանքի ուժն է շղթայում, too– J/ –ն՝ կոնտուրի սեփական տա– տանումների հաճախականությունը, յ= |/՜–՜1․ իսկ 2a= ^ մեծությունը բնութագրում է էներգիայի կորուստը շղթայում։ Այժմ, եթե դանդաղորեն փոփոխվի արտաքին ներդւսշնակ լարման со հաճախականությունը և մոտենա Шо-ին, ապա Uc-ի, Սլ–ի, I-ի արժեքները կաճեն և համեմատաբար փոքր կորուստների ու Ռ–ի իրագործման to=to0 պայմանի դեպքում կհասնեն իրենց առավելագույն արժեքներին, ընդ որում Ս0-ն կհավասարվի ՍԼ–ին, և UL/E„=Uc/E„= Դ– =զ (Q-ն к կոնտուրի բարորակությունն է)։ Այսպիսով, Ռ–ի ժամանակ Uc և Մլ լարումներն առանձին–առանձին Q անգամ մեծ են արտաքին լարման ամպլիտուդից, սակայն ուղղված են միմյանց հակառակ, ուստի արդյունարար լարումը փոքր է և պայմանավորված է դիմադրության վրա լարման անկումով։ Այդ է պատճառը, որ հաջորդական կոնտուրի Ռ․ անվանում են լարումների ռեզոնանս, իսկ հոսանքի կախումը հաճախականությունից պատկերող կորը՝ ռեզոնանսային կոր (նկ․ 2)։ Հոսանքի առավելագույն արժեքից 1 /1/ 2՜ անգամ փոքրարժեքով պայմանավորված հաճախականությունների շերտը կոչվում է թողարկման շերտ (Дсо)․ այն բնորոշում է կոնտուրի ընտրողունակությունը և լայնորեն կիրառվում է օգտակար ազդանշանի զտման նպատակով։ Որքան մեծ է Q-ն, այնքան նեղ է թողարկման շերտը՝ բարձր է ընտրողունակությունը։ Նկ․ 2-ում Qi>Q2(Acoi< <Aco2)։ Եթե Լ,tC, R պարամետրերը միացվեն զուգահեռ արտաքին էլշուին (զուգահեռ կոնտուր), ապա Ռ–ի երեույթը նույնությամբ կվերաբերի ճյուղերի հոսանքներին։ Ռ–ի to=to0 պայմանի դեպքում ինդուկտիվ և ունակային ճյուղերի հոսանքները՝ 1լ–ը և Ic-ն, առանձինառանձին Q անգամ մեծ են ընդհանուր ճյուղի հոսանքից, սակայն ուղղված են հակառակ, և ընդհանուր հոսանքը պայմանավորված է դիմադրության միջով անցնող հոսանքով (հոսանքների ռեզոնանս)։ Երբեմն հոսանքների Ռ․ անվանում ենհակառեզոնանս։
Մեկից ավելի ազատության աստիճան ունեցող գծային համակարգերում, որոնց սեփական հաճախականությունների թիվն ընդհանրապես համընկնում է ազատության աստիճանների թվին, Ռ–ի երեույթ դիտվում է բոլոր հաճախականությունների դեպքում, իսկ ռեզոնանսային կորը բազմասապատ է (մասնավոր դեպքերում սապատները կարող են համընկնել կամ սվաղվել)։ Ոչ գծային շղթաներում, որոնց պարամետրերը կախված են արտաքին ուժի մեծությունից, ռեզոնանսային երեվույթներն ավելի բարդ են, և քանի որ առաջանում են նոր՝ կոմբինացիոն և բազմապատիկ հաճախականություններ, Ռ–ի երեույթ կարելի է դիտել too-ի և co-ի կոտորակային, կոմբինացիոն և բազմապատիկ հարաբերությունների դեպքում։ Եթե գծային շղթայի պարամետրերը փոխվում են ժամանակից կախված ինչ–որ արտաքին ազդեցության օրենքով (պարամետրական շղթաներ), ապա too-ի և co-ի միջև որոշակի հարաբերության դեպքում դիտվում էպարամեարական ռեզոնանս։
Ռ․ հաճախ է հանդիպում բնության մեջ և շատ կարեոր նշանակություն ունի տեխնիկայում։ Կառույցների և մեքենաների մեծ մասն ընդունակ է սեփական տատանումներ կատարելու, այդ պատճառով արտաքին պարբերական ազդեցությունները կարող են դրանցում առաջացնել Ռ․ (օրինակ, կամուրջի Ռ․ զինվորական շարասյուն կամ գնացք անցնելիս)։ Բոլոր դեպքերում Ռ․ հանգեցնում է կառույցի ստիպողական տատանումների ամպլիտուդի կտրուկ աճին և կարող է նույնիսկ աղետի պատճառ լինել։ Ռ–ի այս վնասակար ազդեցությունը վերացնելու նպատակով համակարգի հատկություններն ընտրում են այնպես, որ նրա նորմալ հաճախականությունները հեռու լինեն արտաքին ազդեցության հնարավոր հաճախականություններից կամ դիմում են հակառեզոնանսի երեույթին՝ կիրառելով տատանումների կլանիչներ կամ հանդարտիչներ։ Շատ դեպքերում Ռ․ դրական դեր է կատարում, օրինակ, այն ռադիոկայանների համալարման նպատակով կիրառվող համարյա միակ մեթոդն է ռադիոտեխնիկայում։
Գրկ․ Стрелков С․ П․, Введение в теорию колебаний, 2 изд․, М․, 1964․ Ռ․ Ղազարյան
ՌԵԶՈՆԱՆՍԱՅԻՆ ՄԱՍՆԻԿՆԵՐ, ռեզոնանսներ, անկայուն աարրական մասնիկներ, որոնք տրոհվում են հիմնականում ուժեղ փոխազդեցությունների հետևանքով և ունեն կյանքի շատ կարճ տևողություն՝ Ti^lO՜22–10՜24 վրկ՝․ Ռ․ մ–ի կյանքի տևողությունը էներգետիկ Г մեծության (էներգետիկ սանդղակում մաքսիմումի լրիվ լայնությունը) հետ կապված է անորոշությունների առնչությամբ՝ x․r^fr (fr-ը Պլանկի հաստատունն է)։ Ռ․ մ․ անվանումն առաջացել է ռադիոտեխնիկական կամ օպտիկական ռեզոնանսի նմանությամբ, քանի որ երկու մասնիկների բախման ժամանակ Ռ․ մ–ի ծնման հավանականությունը կամ, ավելի ճիշտ, էֆեկտիվ չայնական կտրվածքի կախումը էներգիայից ունի ռեզոնանսային բնույթ և տրվում է սովորաբար Բրեյթ–Վիգների բանաձևով։ Առաջին ռեզոնանսը, որ կոչվում է նաև դելտա–ռեզոնանս կամ բարիոնային իզոբար, հայտնաբերել է է․ Ֆերմին 1950-ական թթ․ սկզբին՝ պիոնների (я) և նուկլոնների (N) փոխազդեցությունն ուսումնասիրելիս։ Այն նուկլոնի գրգռված վիճակ է և ծնվում ու տրոհվում է հետևյալ սխեմայով․ ^~hN^A3,3 (ինդեքսի առաջին թիվը ցույց է տալիս մասնիկի կրկնապատիկ իզոտոպ սպինը, երկրորդ թիվը՝ կրկնապատիկ սպինր)։ Дз․з-ի հիմնական բնութագրերն են․ զանգվածը՝ Мд=( 1233+3) Մէվ, էներգետիկ լայնությունը՝ Г= (116ztr6) Մէվ, սպինը՝ J=3/2, իզոտոպ սպինը՝ 1=3/2, բարիոնային լիցքը՝ В=-И ևն։ 60-ական թթ․ հայտնաբերված со (783) և р (770) ռեզոնանսներից հետո դրանց թիվն անընդհատ ավելացել է և հասել մի քանի հարյուրի։ Ռեզոնանսներն ուժեղ փոխազդող մասնիկներ՝ հադրոններ են և բաժանվում են երկու խմբի՝ մեզոնային ռեզոնանսներ (Bt=0) և բարիոնային ռեզոնանսներ (B=l)։ Ըստ քվարկների տեսության, մեզոնային ռեզոնանսները կազմված են մի քվարկից և մի հակաքվարկից, իսկ բարիոնային ռեզոնանսները՝ երեք քվարկներից։ Զրոյական տարօրինակություն ունեցող Ռ․ մ․ կոչվում են տարօրինակ ռեզոնանսներ։ 1974-ին հայտնաբերվել են (3100), Իսկ 1977-ին՝ Y (9460) ծանրագույն Ռ․ մ–ի ընտանիքները, որոնք ունեն համեմատաբար նեղ էներգետիկ լայնություն՝ Г-^0,06 Մէվ։ Վերջին տարիներին «Ռ․ մ․» կամ «ռեզոնանս* տերմինները քիչ են օգտագործվում՝ իրենց տեղը զիջելով ավելի ճշգրիտ «մեզոններ»- և «բարիոններ» տերմիններին։
Գրկ․ Хилл Р․ Д․, Резонансные частицы, в кн․։ Элементарные частицы, пер․ с англ․, в․ 3, М․, 1965; Новожилов Ю․ В․, Введение в теорию элементарных частиц, М․, 1972․ Կ․ Իացիբյան
ՌԵԶՈՆԱՆՍԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ քիմիայում, քիմ․ կառուցվածքի դասական տեսությունը լրացնող կոնցեպցիա, քիմ․ կապի որոշ, հատկություններ նկարագրելու եղանակ։ Քիմ․ կառուցվածքի դասական տեսությունը կովալենտային կապը մեկնաբանում է որպես իրար միացած ատոմ–
