Կ-ից՝ ավելացնելով պտղահատապտղային լցանյութեր կամ այլ բուրավետ նյութեր (շաքարով կամ առանց դրա)։ Խառնուրդը թթվեցնում են կաթնաթթվային մանրէների մաքուր կուլտուրայով, դրան հաջորդում է սպիտակուցների թանձրուկների քայքայում, և առաջանում է հեղուկ կամ կիսահեղուկ բաղադրություն։
Շուկայից գնած Կ. անհրաժեշտ է եռացնել, քանի որ այն կարող է վարակված լինել տուբերկուլոզի, բրուցելոզի, սիբիրախտի, որովայնային տիֆի, պոլիոմելիտի, դիզենտերիայի և այլ հիվանդությունների հարուցիչներով։ Խորհուրդ է տրվում Կ. եռացնել արծնապատ ամանում։ Որպեսզի Կ. չխանձրահամի, հարկավոր է ամանը նախապես ողողել սառը ջրով։ Չի կարելի Կ. երկար ժամանակ պահել ալյումինե ամանում, որովհետև այն ձեռք է բերում տհաճ համ։
Կ. օգտագործվում է խոհարարության մեջ կաթնապուրներ, շիլաներ, քաղցր ճաշատեսակներ, սոուսներ, խմորեղեն և այլ ուտելիքներ պատրաստելու համար։ Դյուրամարս կաթնապուրները, շիլաները, կիսելները, պաղպաղակները, քաղցր սոուսները, կրեմները անփոխարինելի ուտելիք են դիետիկների և մանուկների համար։ Նստակյաց, ավելորդ զանգվածով, ճարպակալությամբ, սիրտանոթային, ստամոքսաղիքային համակարգերի հիվանդություններով տառապող մարդկանց, ծերերին խորհուրդ է տրվում օգտագործել ցածր յուղայնության և զտած, սպիտակուցներով, վիտամիններով, հանքային աղերով, բազմաչհագեցած ճարպաթթուներով հարստացրած կաթնամթերք (տես Բուժական սնունդ): Մնացած, և հատկապես քաղցր, ճաշատեսակները պատրաստում են անարատ Կ-ից։
Թանը զովացուցիչ ըմպելիք է։ Պատրաստում են մածունը ջրի հետ խառնելով, ինչպես և խնոցիով յուղը զատելով։ Թանին երբեմն ավելացնում են աղ։ Թանից պատրաստում են սպաս, ժաժիկ, չորթան, սխտորով, սոխով, վարունգով, կանաչիներով թանբրդոշ։ Սխտորած թանն ավելացնում են ձավարով կամ ալյուրով շիլային։ Որոշ վայրերում եփած թանի ջրային մասը հեռացնում են, իսկ մածուկը պահում բերանը հերմետիկ փակած կավամանում՝ ձմեռվա համար։ Այն օգտագործում են ջրում լուծելով։ Ըստ բաղադրության նման է յուղազրկված Կ-ի, բայց հարստացված է կենսաբանորեն ակտիվ նյութերով՝ ֆոսֆոլիպիդներով։ Հանքային ջրերով պատրաստված թանն օգտագործվում է իբրև բուժիչ միջոց։
Կ-ի շիճուկի ըմպելիքներ: Շիճուկը պանրի և կաթնաշոռի արտադրության կողմնակի մթերք է, պարունակում է Կ-ի սննդարար նյութերի մոտ կեսը, կաթնասպիտակուցի 20 %-ը կազմող լուծվող սպիտակուց, ողջ կաթնաշաքարը, հանքային աղերը, ջրալույծ վիտամիններ։ Շիճուկը լայնորեն կիրառում են մանկական սննդի, հացաբուլկեղենի, մակարոնի, հրուշակեղենի, թխվածքների և ըմպելիքների արտադրության մեջ։ Շիճուկաըմպելիքները պատրաստում են պաստերացված կաթնաշիճուկի մակարդմամբ՝ ավելացնելով համային և բուրավետ հավելանյութեր (կվասի քաղցրահյութ, շաքար, խմորասունկ, աղ, տոմատի հյութ ևն)։
Մանկական սննդի կաթնամթերք։ Վաղ տարիքի երեխաների սնուցման համար թողարկվում են չոր և հեղուկ կաթնամթերք, որոնք բաղադրությամբ նման են մոր Կ-ին։ Դրանցից են հեղակ մանրէազերծված ացիդոֆիլային և չոր «Մալյուտկա», հեղուկ և չոր «Դետոլակտ» խառնուրդները, կենսաբանորեն ակտիվ նյութերով հարստացված «Բիոլակտ» և «Բալդիրգան» կաթնաթթվային մթերքները ևն։
2 ամսականից մեծ երեխաների համար թողարկում են հեղուկ մանրէազերծված և ացիդոֆիլային ու չոր «Մալիշ» խառնուրդը՝ բրնձի, հնդկացորենի կամ վարսակաձավարի ալյուրով, ինչպես նաև ալյուրով «Դետոլակտ» չոր խառնուրդը։ 3-ամսական երեխաների համար նախատեսվում է «Մանկական» կեֆիր և կաթնաշոռ, 6-ամսականից սկսած՝ մանրէազերծված վիտամինացված Կ., 1 տարեկանից հետո՝ «Մանկական» թթվասեր, որը պարունակում է կաթնայուղ (20 %) և ձեթ (10 %):
ԿԱԹՆԱՇՈՌ, տես Լոռ։
ԿԱԿԱՈ, արևադարձային կակաո ծառի սերմերից ստացվող փոշի։ Պարունակում է 15 % յուղ։ Կ-ով պատրաստում են տաք և սառը ըմպելիքներ։ Այն ավելացվում է նաև քաղցր ուտելիքին (կրեմներ, պաղպաղակ), հրուշակեղենի կրեմներին, կոնֆետներին, խիտ շաքարահյութին։
Տաք կակաո. փոքրիկ կաթսայի մեջ լցնել 2 թեյի գդալ Կ. և շաքարավազ (ըստ ճաշակի), լավ խառնել, ավելացնել մի քիչ կաթ և տրորել այնքան, մինչև ստացվի միասեռ զանգված։ Ստացված զանգվածին ավելացնել տաք կաթ (մոտ 1 բաժակ), անընդհատ խառնելով դնել կրակին, եռացնել ու վերցնել։
ԿԱՂԱՄԲ, տարբերում են սպիտակագլուխ, կարմրագլուխ, բրյուսելյան, սավոյան Կ., ծաղկակաղամբ, շաղգամակաղամբ ևն։ Կ-ի բոլոր տեսակները պարունակում են ջուր, շաքար, սպիտակուցներ, թաղանթանյութ, հանքային աղեր և վիտամիններ։
Սպիտակագլուխ Կ. նկուղում կամ մառանում 0°C ջերմաստիճանում կարելի է պահել մինչև գարուն (ընտրում են ամուր գլուխներ)։ Սպիտակագլուխ Կ. ունի դիետիկ հատկություններ և օգտագործվում է բուժական սննդում։ Կ. հարուստ է վիտամիններով (B1, B2, B3, PP, K և առանձնապես C-ով՝ մինչև 70 մգ %): Եփելիս C վիտամինն առավելագույն չափով պահպանելու համար, անհրաժեշտ է Կ. ընկղմել եռացող ջրի մեջ։ Սպիտակագլուխ Կ-ից կարելի է պատրաստել տարբեր ճաշատեսակներ, խավարտներ։ Թարմ, թթու դրած Կ. օգտագործվում է նաև լցոններ և սալաթներ պատրաստելու համար։
Տես նաև Բանջարեղեն։
ԿԱՊԱՐ, կապրցախ, կորաք, արևադարձներում և մերձարևադարձներում մշակվող բազմամյա փշոտ նույնանուն թփի չբացված կոկոններ։ Հայաստանում վայրի Կ. աճում է Արարատյան դաշտի, Զանգեզուրի գոտիներում և այլուր։ Կ. օգտագործում են թթու կամ աղ դրած, որպես սոուսների, սալաթների և այլ կերակրատեսակների (եփած ձուկ ևն) համեմունք։
ԿԱՐԱԳ, հիմնական տեսակները պարունակում են 81,5-82,5 % կաթնայուղ և 16 % ջուր, որի մեջ լուծված են ոչ մեծ քանակությամբ սպիտակուցներ, ածխաջրեր և հանքային աղեր։ Կ. լավ է յուրացվում օրգանիզմում (մինչև 98,5 %): Կ-ի սննդային արժեքը պայմանավորված է բարձր կալորիականությամբ (1 գ-ում՝ 6,6-7,5 կկալ) և A ու D վիտամինների (տես Վիտամիններ) պարունակությամբ։ Սակայն Կ-ի մեջ համեմատաբար
