Շատ բացառիկ պարագաներու մեջ միայն ձևի փոփոխությունը գաղափարը չի բառնար։ Այսպես, եթե ըսեմ․
Կանձրևե փոխանակ անձրև կուգայի
Ծնրադրեց » ծունր դրավի
Ձայն մը ճնչեց » ձայն մը լսվեցավի
Այսպես են նաև հոմանիշներուն մեծամասնությունը։
Այս պարզապես քերականական սրբագրություններեն դուրս՝ միշտ գաղափարը կը հետևի ձևին։ Օրինակի համար կըսեմ.
«Լոս Ապշությունը իր թափոր ու շփոթած աչքերը կը բանա»:
Կաշխատիմ և կը ձևափոխեմ այս խոսքը՝ մինչև տամ անոր հետևյալ կաղապարը․
Հոս Ապուշությունն է, որ իր պարապ և շվարած աչքերը կը լայնցնե (Ա. Չոպունյան)։
Գաղափարը փոխվեցավ այս նոր ձևին նրբություններուն համեմատ։ Ապշությունը և Ապուշությունը միևնույն բանը ըսել չէ, բանալ և լայնցնելը՝ նույնպես, իսկ պարապին, շվարածին և մյուս կողմե շփոթած ու թափուրին միջև նրբության որոշ տարբերություն կա։
Այլ օրինակ․
«Ճրագներուն շարժուն և աղոտ լույսին մեջ վիրավոր մարմիններ կը գալարվեին, հիվանդ դեմքեր ճագար ձևեր կառնեին»:
Լավ Է ըսեմ. — «Ճրագներուն դողացող և դալկահար լույսին մեջ վերքերով ծածկված մարմիններ կը սողային, ավրշտկված դեմքեր կը ծամածռեին» (Ա. Չոպանյան):
Վասնզի շարժիլը՝ դողալ չէ, ոչ ալ աղոտը՝ դալկահար, վերքերով ծածկվածը ավելի խիստ իմաստ ունի։ Գալարվիլը չի ըսեր այն, ինչ որ կըսե սողալը: Ավրըշտկված բառը հոգի մը ունի և զմայվելի պատկեր մը կը դառնա հոս։
Ուրեմն ընդունինք, որ խորք և ձև միևնույն բանը կը կազմեն։ Կտորի մը համար սխալ է ըսել․ «Խորքը լավ է, բայց ձևը
