հարյուր հազար ֆիորինk, Այս բոլոր անոգոսա առա շարանները, վոր յես ան ում եմ ձեր կայսրընարիչ բարձրության, մի այն նրա համար են, վոր ձեզ է>ա%ո– թացնեմ այն հարսաոսթյոսնների հետ, վորոնք կ ան Հայս, սա ան ում, Այսպիսով չի պակասի վոչ փող ե վոչ ստացվածքնեբ ձեր կայսրընարիչ բարձրության փառավոր ձեռնարկության ողնելու, համար, վորովհետև իշխաններն ինձ ասացին, վոր յերբ հասնեն ձեր կայսրընարիչ բարձրության զորքերը, նրանք իմաց պիտի տան այն ամենքին, վորոնք ԹյուրքիայուՅՆ են, վորպեսզի վերադառնան. Այդ մեզ շաա կնպաստև. մեր ձեռնարկության համար, վորովհետև նրանք, վորոնք գալիս են Թյուրքիայից, բոլորն ել հեծյալ են և լավ զինված, Միևնույն ժա¬ ման ակ նրանք ասացին, վոր վոտքի վրա կղնեն յերկու հարյուր քսան հազար մարզ, առանց նեղոլթյուն պատկառելու թադավորության։ Յեթե յես անցյալ տարի բախտ ունենայի ձեր կայսրընարիչ բարձրության կողմից ինձ հետ մի սպա ունենալու այս յերկրներում, նա տեսած կլիներ ժողովրդների մեծ թիվը, ստացվածքնեբը, անհամեմատելի հարստությունները, Նա զարմանքով տեսած կլիներ այս բոլոր իշխաններին է1 ճան աչած նրանց մեծ բաղձանքներն ու ջերմ անձնվիբությունը ձեր կայսրընարիչ բարձրության համար, և այժմ նա պատիվ կունենար ձեր կայսրընարիչ բարձրության այդ մասին ինձ հետ զեկուցում տալ, և նա կարող կլիներ պատմել այնպիսի զարմանալի րաներ, վոր յես չեմ կարող արտայայտեր *1ՈԷ ել թղթէ անձկացնել»։ Այսքանն ենք մենք համարում Իսրայել Որթի եր ագրի ամե֊ նազլխավոբ և ելական մասը։ Մնացած յերկարաբան մանրամաս֊ նությունները, վորոնք վերարերվում են Պարսկաստանի զինվո֊ ր ական դր ութ յան, Թյուրքիային, Վրա ս տանին և Յեվրոպայի քաղաքական խնդիրներին, կարող ենք մի կողմ թողնել։ Ավելաց֊ նենք միայն այն, վոր հայ քաղաքական գործիչն իր րանդա֊ գուշանքների մեջ հասնում եր այն աստիճանին, վոր հավատում եր, թե ամրողջ Յեվրոպան պիտի աջակցե Հայաստանի համար սկսվող այդ պատերազմին, քանի վոր այդ մի խաչակրական ար¬ ջս, վանք ե, մի սրբազան պատերազմ։ Այսպես, նա հավատում եր, թե սպանիական և փորթուգալական ռաղմանավերը, հայեցին աջակցելու համար, կմտնեն Հորմուզի ծոցը և քաբուք անդ կանեն Բենդեր—Աբբաս նավահանգիստը։ Բայց այսքան վոգևորությամր հորինված ծրաղիրը վոչ մի իրական արժեք չունեցավ։ Յեվ այսպիսի յելքի առաջին պատ֊ ճառն ինքն եր, Ըրին, Բան դա գուշանքների մի ամբողջ տ ես արա֊ նացոլյց, մւմ կարող եր նա Լ^րեն զբաղեցնել։ Մի /երկիր, վոր կարող ե 200 հազար մարդ դնել զէնքի տակ, բայց վոր էր վրա տիրողները միայն մի քանի հարյուր ղինվոր ունեն։ Յեվ այս¬ պիսի մի ույժ խորտակելու համար եր, վոր Յեվրոպայից, յերեք պետությոլններ կոխ տալով, խաչակրաց արշավանք պիտի գնար։ Ըրին ամեն ինչ հեշտացնում եր ստեր հերյուրելով մեկը մյուսից անհեթեթ և այս ոլղղությամր սանձակոտոր տանոլմ եր իր ծրա֊ 210
