ինչո՞ւ այդպիսի աղետաբեր հետևանք ունեցավ այնքանի մեջ միայն մեկի վերաբերմամբ: Մի՞թե սրանից պարզ չէ, որ աղետի պատճառը իմ կյանքից և իմ արարքի էությունից դուրս է։
— Եվ, երևի, գտնվում է այդ մեկի կամքի և էության մեջ։ Ա՞յս ես ուզում ասել։
— Եթե իմ ասածից այդ է հետևում...— ասաց Թուսյանը և չլրացրեց իր ասելիքը, խուսափելով իմ հայացքից։
Ես կարճ ժամանակ նայում էի նրան զարմացած. այս անգամ անկոտրում մարդու տպավորություն էր թողնում:
— Քո դատողությունը գիտե՞ս ինչ անալոգիա է ստեղծում իմ առջև,— նկատեցի ես։— Խելագարի թե հարբածի մեկը կանգնած է փողոցում և հրացան է պարպում։ Փողոցով շատ մարդիկ են անցնում, բայց գնդակը դիպչում է միայն մեկին և գետին գլորում։ Ուրեմն մեղավորն այդ մեկն էր, որ սպանվեց, և ոչ հրացան պարպողը, այլապես բոլորն էլ կսպանվեին։ Ահա քո լոգիկան։
— Եվ երևակայիր, որ այո՛, այդ մեկն էր մեղավոր,— տարօրինակ համառությամբ պնդեց Թուսյանը։— Կամ եթե մեղավոր չէր, այլ անմեղ պատահական մի զոհ, համենայն դեպս մեղավոր չէր նաև հրացան պարպողը, որովհետև նա, խելագար թե հարբած, համենայն դեպս գործել է որոշ էմոցիայի ազդեցության տակ և գնդակը չի արձակել որևէ մեկի և հատկապես այդ մեկին սպանելու դիտավորությամբ։
Որովհետև ես լռել և լսում էի նրան ավելի ու ավելի զարմանալով, նա շարունակեց իրեն ոչ հատուկ պեդանտային լրջությամբ.
— Դու ասում ես՝ շնականություն, ես ասում եմ՝ կյանքի գերագույն խորհուրդ, այսինքն բնական տարերային մի ուժ, որի վրա մարդն իր բոլոր խոհականությամբ հանդերձ անկարող է իշխել։ Այդ տարերային ուժն իմ միջոցով եկել անցել է իր հաղթական ճանապարհով, և ես մեղավոր չեմ, որ մեկն այդ ճանապարհին ընկել է նրա քայլերի տակ և ճխլվել, անկարող լինելով հարմարվել նրա քմահաճույքին: Սա պարզ է, Մարգարյան, շատ պարզ։
— Որ այդպես է, ինչո՞ւ ծեծեցիր իր աշակերտուհուն լլկող ձեր գավառական վարժապետին։
