Մի մեղմ կիսահեգնական ժպիտ անցավ Միքայելի գունատ դեմքով։
— Օրիորդ,— ասաց նա մտազբաղ, — ես ոչ ոքի չեմ ազատել, բացի գուցե — մեկից։
— Ո՞վ է այդ մեկը։
— Ես ինքս։
Շուշանիկը նայեց նրա երեսին զարմացած։
— Չգիտեմ ի՛նչ եք ուզում ասել, բայց ես․․․ ես իմ կյանքը ձեզ եմ պարտական։
— Ո՛չ, օրիորդ, այդպես չէ,— գոչեց Միքայելը,— ձեր կյանքի փրկությունը ձեզ և միայն ձեզ եք պարտական, իսկ ես եղել եմ ճակատագրի մի կույր գործիք։ Թույլ կտա՞ք,— ավելացրեց նա անվստահ շարժումով իր առողջ ձեռը սահեցնելով օրիորդի թևի տակ։
Շուշանիկն ինքն էր փափագում բռնել նրա թևը, բայց չէր համարձակվում, ուստի հաճույքով ընդունեց նրա ձեռը։ Նրանք հեռացան բնակարաններից և քանի մի րոպե ընթանում էին լուռ, յուրաքանչյուրն իր մտքերով զբաղված։
— Լսեցե՛ք, օրիորդ,— խոսեց, վերջապես, Միքայելը,— ես ուզում եմ ձեզ պատմել մի բան, որ պատահեց մի քանի րոպե սրանից առաջ։ Նստած էի այն մեծ քարի վրա և դիտում էի արեգակի մուտքը։ Մտածում էի շատ բաների մասին, որոնք երբեք-երբեք չեն զբաղեցրել իմ գլուխը։ Տեսնո՞ւմ եք այն մթին բուրգերն իրենց սուր ու եռանկյունի գագաթներով, շոգիի, ծխի ու մրի այդ խառնուրդը, բոլոր առարկաների, բոլոր մարդկանց և բոլոր կենդանիների ու թռչունների սևությունը, այդ ցեխը, տիղմը և ամեն տեսակի ապականությունները։ Դա մի տարօրինակ քաոս է։ Ես համեմատում էի այդ քաոսը մեր կյանքի, մեր միջավայրի և առանձնապես իմ միջավայրի հետ և նույնը տեսնում էի այնտեղ։ Միայն մի տարբերություն կա այդ երկու քաոսների մեջ, այն, որ մեր հանքերը, մեր գործարանները նախ տալիս են ծուխ ու մուր, ապա լույս, մինչդեռ մեր միջավայրն առայժմ տալիս է միայն և միմիայն ապականություն, որի կատարյալ մարմնացումը ես եմ ու ինձ նմանները, որոնց թիվը շա՜տ, շա՜տ է։ Հիշում եմ աննպատակ ու նողկալի կյանքը։
