թիւն զիս չեն կրնար դրդել. եթէ փրկութիւն մը կայ, ան ալ զէնքին ծայրն է։
— Ինչե՜ր կըսես, Զատիկ. մենք կարով[1] չէինք կրնար ձեզ կապել, ադ մարդը[2] առանց կապի ձեզ կապեր է. քանի ադ մարդը չի կար, երկիրը հանգիստ էր, իսկ հիմա՞… Տե՛ս, ի՞նչ օրի հասանք, գիւղացիները անգամ իրարու մէջ համաձայն չեն, իր պատճառով ամեն տեսակ չարիք թափեցաւ մեր գլխուն։
Մարդը մեկնեցաւ և Զատիկը եկաւ մեզ մոտ։ Պահակները լուր տուին, որ ձիաւորներ պաշարած են կառվայցիներու գոմերը։ Ժողովուրդը արդէն մեկնած էր, գոմերու մէջ մարդ չիկար. յայտնի էր, որ մեզ կը փնտռէին։ Տղաքը դիրքերը բռնեցին և պատրաստ սպասեցին։ Ձիավորները առանց մեզ մօտ գալու անցան գացին, իսկ մենք որոշեցինք հոտկէ մեկնիլ: Երեկոյին ճամբայ ելանք. ընկերներս թևերս մտան և սկսան զիս քաշքշել. ինձի սիրտ կուտային, կը քաջալերէին, բայց հիւանդութեանս հետևանքով ոտքերս կը ծալուէին կարծես. այս կերպով հասանք Ալիս գետի ափը, մեր գեղի ջրաղացը։ Հոդ պատահեցաւ հետևեալ դէպքը։ Մեր երկու ընկերները, որ ոստիկան զինուորներու ձևով հագուած էին, ձերբակալեցին չորս փախստական թիւրքեր[3], ուզեցին սպանել զիրենք, բայց ես արգիլեցի։ «Մեզի պէս թշնամիին ձեռքէն փախստական են, ըսի, ու վիճակակից կը համարուին»։ Տղաքր թէև դըժկամութեամբ, համակերպեցան և նոյն իսկ ցոյց տուին թիւրքերուն գնալու ճամբան։
Լոյսը բացուեցաւ. երկու ժամ ետքը տեսանք, որ հայ կիներ ու աղջիկներ այդ կողմերը կուգան բանջար ժողվելու համար։ Հարգու անունով հարս մը եկաւ ջրաղացը մտաւ. անիկա Մուրատեանին քենին էր. ընկերներուս սոսկումով պատմեց գիւղին վիճակը։ Կառավարութիւնը միջոց մը կարծեր էր, թէ մեկնած եմ վիլայեթէն, բայց յետոյ իմացեր էր, որ հոն եմ և տիֆով բռնուած. ամեն կողմ ոստիկաններ ղրկուած էին զիս ձերբակալելու համար։ Մեծ եղբայրս Օհաննէսը զարկեր էին հրացանով և վիրաւոր վիճակի մէջ տարեր թողեր էին աղբանոց մը և հոն ենթարկեր էին ամեն տեսակ տանջանքի։
Երկրորդ օրը ուզեցինք մեկնիլ ջրաղացէն, բայց անհնարին էր.
