ՀՍՀ/Ազատության աստիճաններ

← Ազատներ

Հայկական Սովետական Հանրագիտարան

«Ազատության Ավետաբեր» →

[ 99 ] ԱԶԱՏՈՒԹՅԱՆ ԱՍՏԻՃԱՆՆԵՐ, մեխանիկական համակարգի դիրքը միարժեքորեն որոշող անկախ կոորդինատներ։ Այդ կոորդինատների կամ Ա. ա֊ի թիվը կախված է համակարգի մեջ մտնող մասնիկների քանակից, մեխանիկական կապերի (տես Կապեր մեխանիկական) թվից և բնույթից։ Օրինակ՝ մասնիկի դիրքը որոշվում է երեք (դեկարտյան կոորդինատների համակարգում $x,\;y,\;z$) կոորդինատներով՝ ազատության երեք աստիճաններով, հետևաբար, $N$ մասնիկից կազմված համակարգի Ա. ա֊ի թիվը կլինի $3N$, իսկ $k$ թվով երկրաչափական կապերի առկայությամբ՝ $S=3N-k$։ Տարածության մեջ մեխանիկական համակարգի դիրքը որոշելու համար, դեկարտյան կոորդինատներից բացի, կարելի է օգտվել ցանկացած անկախ $q_{1},\;q_{2},\;\dots q_{s}$ ($s$ Ա. ա֊ի թիվն է) մեծություններից՝ ընդհանրացված կոորդինատներից։

Ա. ա. բնորոշում են համակարգի հնարավոր անկախ շարժումները, օրինակ, պինդ մարմինն ունի վեց Ա. ա., քանի որ կարող է կատարել 3 շարժում, մասնավորապես՝ $x,\;y,\;z$ առանցքների ուղղությամբ և 3 պտտական՝ նույն առանցքների շուրջը։

Թերմոդինամիկական համակարգի վիճակը բնութագրող այն անկախ պարամետրերը, որոնց կամայական փոփոխությունը չի խախտում նրա փուլային հավասարակշռությունը, կոչվում են թերմոդինամիկական Ա. ա.։