Մայրապետները
Հերանուշ Արշակյան |
ՄԱՅՐԱՊԵՏՆԵՐԸ
Պատկերին առջև Հիսուսին ճերմակ,
Քարերուն վրա աղջիկ մը կուլար—
Մինչ բաց դռներ ներս` լույս շող մը բարակ,
Պատերուն վրա դեպ վեր կը հևար:
Ինչ օգուտ, որ օր է և արևը ավելի աղվոր կը փայլի ու հովը ավելի կը փչե, ինչ օգուտ, որ Կիրակի է ու ամեն կին, ամեն մայր ընտանեկան տաքուկ բույնին մեջ կամ դաշտի մը կանաչներուն վրա կը զվաըճանան իրեններով: Ի՞նչ օգուտ անոնց համար, որ ամենեն անգութ մտածումով ետ պիտի մնան ընդմիշտ երջանկության սեղանեն. ահա՜ սևը, ահա՜ խաչը,
ահա՜ եկեղեցին. հոն է իրենց տեղը:
Մատուռի մը սև քարերուն վրա, Տիրամոր անուշիկ պատկերին տակ, անոնք կ՛ աղոթեն, խմբովին ու լռեյայն, ի՞նչ օգուտ, որ օդը այնքա՜ն աղվոր է և օրը Կիրակի: Իրենց կտավե լաչակներուն տակեն պզտիկ ու տժգույն դեմքերնին` որ դեպի կամարը կը հասնի` լույսե ու հույզե զրկված` չոբ չոր են, ջրազուրկ կուսածաղիկներու նման խե՜ղճ, մենավոր հոգիներ:
Դեռատիներ կան իրենց մեջ, սիրուններ ալ, և սակայն երիտասարդական աշխույժը ու եռանդը մարած է իրենց մեջ ու թերևս ալ, ո՞վ գիտե, սա զույգ մը կը խեղդվի խունկի անուշ մթնոլորտին մեջ, ահա՜, հո՛ն է այն մեծ անձնազոհությունը, ճշմարիտ սրբությունը. երանի՜ այն մարտիրոսուհիին, որուն սիրտը մարմարիոնե չէ սա մյուսներուն պես և սակայն կրցած է մարմարիոնե պահարանի մը մեջ մտնել: Դուրսը արևը կը խուսափի հորիզոնեն, արյունելով ճերմակ ամպերը, ու վերջալույսին ոսկի ցոլքերուն տակ մարգագետնին կանաչ օթոցը կը շողա: Մինչև ծովեզերք երկարող ուռիներուն հովանին ծածկված է վարդագույն փոքրիկ պեպեքներով, որոնց գիրուկ մայրիկներն ալ դարեվանդին վրա նստած մտիկ կ՚ընեն հեռուն եկեղեցվույն աննման շարականները: Դեռահաս աղջիկներու, երիտասարդ ամոլներու մեջտեղ ալ, իրավ է, ծերացած աղջկա մը նիհար իրանը կ՛երևա երբեմն, բայց անոր երեսն ի վեր ժպտող պզտիկ քեռորդիները մոռցնել կուտան իրեն, թե մայրիկ մը չէ ու անոնց պզտիկ քմահաճույքները կը կատարե ճշմարիտ մոր մը ներողամտությամբ, մինչ լայնկեկ բերանն ալ չի կայնիր զվարճաբանելե քիչ մը մեծերուն հետ. իր ճշմարիտ դերին մեջ է ան: Երգեհոնի մը ցատկրտող ձայները կուգան կը խառնվին տղոց ճիչերուն, մեծերուն ծիծաղներուն ու եկեղեցվույն բաց պատուհաններեն ներս խուժելով կը հասնին կույսերուն: Բայց անոնք, որ ալ կորսնցուցած են գիտակցությունը հաճույքին, անոնք, որ աղոթելու ու բարերարելու համար միայն կ՚ապրին, անտարբեր ու անհաղորդ` անվախ թիավարին նման, որ կ՛արհամարհե ծովին կոհակները` կը շարունակեն իրենց անհույզ սրտին պաշտամունքով խնկարկել Տիրամոր սու՜րբ և մաքուր պատկերը: Բայց աս զույգ մը սևուկ աչքերուն խորը բոց մը կա, որ կը հրահրի, սա՜ սև, խաչով գոցված կուրծքին ետին սիրտ մը կա, որ կը տրոփե ու ակնարկը մեքենաբար խորանեն դեպի դուռը կերթա` գոգցես փախչելու ճամփա մը փնտրելով: Ինքզինքը կը վերհուշե պզտիկ ու ազատ, որ պահարանին դռնեն կը փախչեր դեպի մարգագետին ու հոն` խելխոլ վազքով մը կը դառնար նվագածուներուն ու շրջուն վաճաոռրդներան շուրջը: Բայց հիմակ ա՜լ լմնցած է ամեն բան, անգամ մը գլուխը առած է սև լաչակը զոր նետելը ոչ միայն մեղք մըն է, այլ ծիծաղելի, անհեթեթ բան մըն ալ է: Կապարի պես ծանր կը ճնշե գլխուն վրա, իրավ է, բայց անգամ մը ըրած է զայն կրելու ուխտը, և ասիկա բավական է զսպելու համար իր ընդվզող հոգին: «Եկեսցե»-ին մելամաղձիկ շեշտերը կ՚արթնըցնեն զինքը իր երազանքներեն, վար կը ծռե իր հրատապ ճակատը ու շրթունքները քսելով գետնի սև-սև քարերուն կուլա՜, կուլա՛ այն մեկ օրվան վրա, որ զինքը կապեր էր կրոնքին սու՜րբ, այլ անողոք կապովը: Վերն, կամարին վրա գծագրված գունագեղ բերովբեները կարծես կը ժպտին այս անձնակեզ մարտիրոսուհիին: