Մատեան Ողբերգութեան

Ցանկ

ԲԱՆ Ա, Բ, Գ, Դ, Ե, Զ, Է, Ը, Թ, Ժ

ԲԱՆ Ա

Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ

Ա

Ձա՜յն հառաչանաց հեծութեան ողբոց սրտից աղաղակի
Քեզ վերընծայեմ, տեսողդ գաղտնեաց,
Եւ մատուցեալ եդեալ ի հուր թախծութեան անձին տոչորման
Զպտուղ ըղձից ճենճերոյ սասանեալ մտացս՝
Բուրվառաւ կամացս առաքել առ քեզ։
Այլ հոտոտեսցի՛ս, հայեսցի՛ս, գթած,
Քան ի պատարագն բոլորապտուղ,
Մատուցեալ ծխոյն բարդութեան։
Ընկա՛լ զսակաւամասնեայ յաւդուածս բանից՝
Քեզ ի հաճութիւն և մի՛ ի բարկութիւն։
Ելցէ՛ ի խորոց աստի զգայութեանց խորհրդակիր սենեկիս՝
Վաղվաղակի ժամանել առ քեզ՝
Կամաւորական նուէր բանական զոհիս,
Ողջակիզեալ զաւրութեամբ ճարպոյ,
Որ յիսն է պարարտութիւն։
Եւ ի դնելս իմ ընդ քեզ դատ՝ խառնեալ աղերսիւ, հզաւր,
Մի՛ իբրև զհամբարձումն ձեռաց ամբարշտեալն Յակոբու,-
Ըստ բողոքելոյն Եսայեայ,-
Եւ զանիրաւութիւնն Բաբելոնի
Տաղտկալի քեզ երևեսցի,
Զոր առակ ևթանասներորդի երկրորդի սաղմոսին ազդէ,
Այլ իբր զբուրեալ խունկն հաճոյական՝ ի խորանին Սելովայ,
Զոր Դաւիթն կանգնեալ նորոգեաց
Տապանակին հանգստեան, ի գերութենէն դարձելոյ,
Որ ի վերստին գիւտ կորուսեալս հոգւոյ առակի,
Ընդունելի՛ կամաց քոց լիցի։

Բ

Բայց քանզի ձայնդ ահաւոր դատաստանիդ հատուցման,
Ուժգինս հնչեցեալ ի ձորն վրէժխնդրութեան,
Կրկինս ինձ երկնէ մարտից յարուցմունս՝
Այժմէն գուշակեալ շարժմունս յուզմանց ներհակականաց,
Որ յիմումս անձին ցուցանի,
Խռովութիւնս ամբոխից՝
Հարեալք ընդ միմեանս զէն առ սուսեր,
Խորհրդոցն հոյլք չարեացն ընդ բարիսն,
Եւ գերեալ զիս ի մահ, ըստ հին դիպուածոյն,
Որ նախ քան զշնորհին ժամանելն առ իս,
Զոր ընտրեալն առաքելականացն դասուց Պաւղոս,
Աւրինակ առեալ զՄովսէս,
ԶՔրիստոսի փրկութիւնն յաղթող ցուցանէ։
Վասն զի թէ՝ Մերձ է աւր Տեառն, որպէս Գիր ասէ,
Ի հովիտն անձուկ ասպարիսին Յովսափաթու
Եւ հեղեղատին Կեդրոնի՝
Փոքր հանդիսարանացն իրաւանց ժամադրութեանց,
Որ կենցաղականաւ այսր յաւիտենիւ
Զհանդերձելոցն ինձ կերպաւորեն,
Ապա ևս յաւէտ մերձեցաւ ի վերայ իմ
Արքայութիւնն Աստուծոյ մարմին եղելոյ՝
Մեծապէս գտեալ զիս առիթ վնասուց բազմաց տոկոսեաց՝
Զանազան մասանց յանդիմանողաց ճշմարտապատմից,
Քան զձեռին նորին վերակացումն անդ ուրեմն երբեմն
Ի հարուածսն եդոմայեցւոց և փղշտացւոց
Եւ այլոց բարբարոս ազգաց։
Քանզի այն ընտրութիւն ամաւք չափեցաւ,
Իսկ պատուհաս իմումս պարտուց
Առանց աւարտման ունի զսահման։
Ահ, գուբ և որոգայթ անճողոպրելի,
Ըստ մարգարէին և առակողին,
Տագնապաւ մեծաւ առ դուրս ինձ հասեալ,
Զամաւթն մշտնջենաւոր աստէն գծագրեն։
Զոր միայն քո է հրաշագործել
Պտուղս դեղոց ի հնարս կենաց՝
Ամենավարան տարակուսանաց հոգւոց վտանգից, քաւիչ ամենայնի,
Գովեալ ի փառս անճառս անսահմանելի բարձրութեան
Յաւիտեանս յաւիտենից։
Ամէն։

ԲԱՆ Բ

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ

Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ

Ա

Եւ արդ, քանզի առ բարձրեալն Աստուած յաւդաւորական շրթամբք կարդաս,
Որ գործովք միայն գրաւի, և ոչ ստեղծաբանութեամբ կաշառի,
Որ յԵգիպտոս միշտ ունիս զսրտիդ զդարձն,
Զի՞նչ աւրինակ առ այս քեզ նմանագոյն և յարմարական
Աստանաւր եդից, անձն իմ պարտաւոր։
Պատժակիցս կործանեցելոյն Սոդոմայ,
Ըմբերանեալ դատախազս Նինուէի,
Անարի բարբարոսս, քան զտիկինն հարաւային,
Վատթարագոյնս, քան զՔանան,
Յամառեցեալս, քան զԱմաղէկ,
Անբժշկականս քաղաք դրաւշելոց,
Նշմար մնացեալ ապստամբութեան հինն Իսրայելի,
Յիշատակարան պահեալ ուխտազանցութեանն Յուդայ։
Կշտամբեալս գեր, քան զԾուր,
Տարամերժեալս, քան զԾայդան,
Խորթաբարոյս, քան զԳալիլեա,
Աններելիս, քան զանհաւանն Կափառնաում,
Պարսաւեցեալս իբր զՔորազին,
Բամբասեցեալս ընդ Բեթսայիդայ,
Անպարկեշտ ծաղկեցեալ ալիքս Եփրեմի,
Աղու աղաւնիս միշտ յիմարութեամբ, այլ ոչ հանդարտութեամբ,
Ի կորեանց առիւծուց անձնական աւձս եղեռնային,
Կերպս ձուոց քարբից՝ լցեալ ժանտութեամբ,
Պատկերս վերջին հարուածոցն Երուսաղեմի,
Ըստ բանին տէրունի և տեսանողացն ձայնի։
Տաղաւարս մերժեալ՝ հասեալ ի կործանումն,
Խորտակեալ դրացս վստահարան,
Եւ կրկին ծրդեալ շինուածս խաւսուն,
Թողեալ ժառանգութիւնս յարմարական,
Մոռացեալ տունս աստուածակերտ,
Ըստ բանից նախագրեցելոցն Մովսեսի, Դաւթի և Երեմիայ,
Յարկս բանական՝ ունողս բորոտութեան,
Հարուածեալ խրատու քերմանն, աւրինիւ կազդուրեալ,
Աւծեալ կաւովն՝ ողոքական հեզութեամբն,
Անճարակ գտեալ ելս հնարից,
Քակտեալ վերստին ձեռամբ շինողին,
Արտաքս ընկեցեալ իրաւացի հատուցմամբ
Հրամանաւ հզաւրին՝ ի տեղի անսուրբ,
Հերքեալ, տարագրեալ խտրոցաւ մեծաւ՝ ամենայնիւ առանց խնայելոյ,
Ծածկեալ դրամս յերկրի չարեաց,
Ըստ աւանդակորոյս ժխտողին, որ յԱւետարանին ցուցանի։

Բ

Այլ դու, Աստուած,
Աստուածդ հոգւոց և ամենայն մարմնոց՝
Ըստ դաւանելոյ աստուածաշնորհին,
Երկայնամիտ և բազումողորմ՝
Ըստ սրբոյն Յովնանու ձայնին,
Շնորհեա՛ կատարել ի քոյդ հաճութիւն, աւրհնեալդ կամաց,
Զսկզբնաւորեալ մատեան մաղթանաց այսր ողբերգութեան։
Եւ ընդ լալով սերմանել բանիս,
Ի նախընթաց չուս աստիճանաց աւթեվանացս պատրաստութեան,
Ի կատարածն ժամանելոյ հաւաքման հնձոցն՝
Դարձայց բերկրեցեալ լրութեամբ քաւութեան՝
Պտղոյն երանութեան որայիցն բարութեան։
Մի՛ տացես ինձ արգանդ սրտի անորդի, իբր Իսրայելի,
Եւ ստինս աչաց ցամաքեալս, ո՛վ ամենագութ։
Լո՛ւր բանական մաղթողիս, հզաւր և ողորմած,
Նախ քան երկնի, և երկին՝ երկրի,
Եւ նա՝ ցորենոյ և գինւոյ և ձիթոյ, և նոքա՝ Յեզրայելի,
Եւ երկնաւորացն աղերս, որ առ քեզ,
Հոգւո՛յս ազդեսցէ, քան թէ տարերաց ապականացուաց։
Դու՝ ստեղծիչ, և ես՝ կաւ,
Բա՛ց տարակուսելոյս, ի մուտս մաղթանաց այսր հեծութեան,
Կամս քաղցրութեան՝ զաւրանալ աստէն,
Զի մի՛ ի բանալ վերնայինն երկնի,
Անընտիր գտեալ կրթութեան վայելման լուսոյ,
Իբր զնիւթ մոմոյ սպառեցայց՝ ջնջեալ ի միջոյ։
Ոգի՝ զրկելոյս, ըստ մաղթանաց գոչման ասողին,
Եւ ոյժ՝ թալկացելոյս և կեանք՝ մաշելոյս մտացս խղճիւ,
Այլ ոչ տաժանմամբ կրից աշխատութեամբ զքեզ խնդրելոյ։
Ա՛ռ զաւանդ մաղթանացս և տո՛ւր զողորմութիւն քո շնորհացդ,
Ընկա՛լ զփոքրս ի տկարէս և շնորհեա՛ զմեծդ առ ի հզաւրէդ,
Զաւրացո՛ զբանս զղջման՝ առաքեալ ի մեզ զՀոգի ի բարձանց,
Աստուածաշունչ պատգամաւքս ի սմին եդելոցս։
Պարգևեա՛, բարերար, զառակն Եսայեայ լուսաւորել առ ճշմարտութիւնն,
Մատուցանելով մահու արժանոյս,
Ընդ պղնձոյս գոյի անարգս ձայնի՝ ինձ ոսկի շնորհի,
Ընդ անզարդութեան երկաթոյս սևութեան գունոյս՝
Պղինձ պճնելի՝ ցոյցք առաքինութեան, հրաշեկ Լիբանանու։

Գ

Ընդէ՞ր կարծրացուցանես զսիրտ եղկելոյս
Չերկնչել ի քէն, անճառ և ահաւոր։
Մի՛ եղէց անպտուղ ի փոքր վաստակոյս՝
Իբր ապաջան սերմանող անբերրի երկրի։
Մի՛ լիցի ինձ երկնել, և ոչ ծնանել,
Ողբալ, և ոչ արտասուել,
Խորհել, և ոչ հառաչել,
Ամպել, և ոչ անձրևել,
Ընթանալ և ոչ հասանել,
Ինձ ձայնել, և քեզ ոչ լսել,
Պաղատիլ, և անտես մնալ,
Կողկողիլ, և ոչ ողորմիլ,
Աղաչել, և ոչ ինչ աւգտել
Զոհել, և ոչ ճենճերել,
Զքեզ տեսանել, և դատարկ ելանել։
Լո՛ւր ինձ նախ քան զկարդալս իմ առ քեզ, միայնդ հզաւր,
Մի՛ զանվճար տանջանացն տոյժս՝
Ընդ թուով աւուրց մեղաւք կեցելոյս՝
Չարագործիս ինձ հատուցանել։

Դ

Կեցո՛ զիս, գթած, լո՛ւր ինձ, ողորմած,
Մարդասիրեա՛, ներող, խնայեա՛, երկայնամիտ,
Պաշտպանեա՛, ապաւէն, բարերարեա՛, հզաւր,
Ազատեա՛, ամենակալ, կենագործեա՛, նորոգող,
Վերականգնեա՛, ահաւոր, լուսաւորեա՛, երկնային,
Բժշկեա՛, հնարաւոր, քաւեա՛, անքնին,
Պարգևատրեա՛, առատ, շնորհազարդեա՛, աննախանձ,
Հաշտեա՛ց, անախտակիր, ընկա՛լ, անոխակալ,
Սրբեա՛ ի պարտեաց, աւրհնեալ։
Եթէ յառեցից զաչս իմ,
Նայեցեալ ի հայեցուածս երկուց վտանգից յաւուր թշուառութեան,
Զքոյդ տեսից փրկութիւն, յոյս և խնամակալ։
Եթէ նկատեալ դիտեցից ի վեր յամենագրաւ ուղին սոսկալի,
Հրեշտակ քո խաղաղութեան քաղցրութեամբ ինձ պատահեսցէ։
Ցո՛յց ինձ, տէր, ի յելիցն աւուր շնչոյս արձակման,
Մաքրութեան ոգի՝ լուսով ամբարձեալ ի յերկնաւորացն երջանկաց,
Պարգևաւք սիրոյ քոյ եկեալ հասեալ։
Ի յարդարոցն կատարելոց՝ կարեաց ինձ կցո՛րդ ժամանեցուսցես,
Զանակնկալն բարի՝ չարիս ի յուսահատութեանն աւուր շնորհեսցե՛ս։
Քա՜ւ լիցի քեզ, բարեբանեալ, որ փրկութիւնդ ես ամենայնի,
Եթէ ախտացեալս քո ոչխարի գազան դժնդակ տացես ուղեկից,
Մեղաւք մեռելոյս՝ անախտ կեանք,
Կործանելոյս պարտեաւք՝ փրկութիւն։

Ե

Արդևք մոռացի՞ս զբարերարելդ, ակնկալութիւն,
Անտեսեսցե՞ս զգթասիրելդ, խնամող,
Այլայլեսցե՞ս զմարդասիրելդ, անփոփոխ,
Նահանջեսցե՞ս զկենագործելդ, անվախճան,
Թողուցո՞ւս զողորմութեանդ երջանիկ պտուղ,
Աղաւաղեսցե՞ս զքաղցրութեանդ բարեշնորհ ծաղիկդ,
Անպատուեսցե՞ս զնիւթ պանծանաց քումդ ճոխութեան,
Յեղանակեսցե՞ս զփառս հերաց քումդ բարձրութեան,
Ո՞չ պահեսցես զվայելչական զարդ պայծառութեան քումդ պսակի։
Եթէ ողողմածացն է երանութիւն,
Իսկ դու՝ բնաւ իսկ արքայութիւն, լցեալ փափագմամբ,
Ո՞չ զբոլորն պարգևեսցես փրկութիւն,
Ո՞չ մատուցանիցես դեղ վիրացս,
Ո՞չ սպեղանիս՝ խոցուածոյս,
Ո՞չ դարման՝ տկարութեանս,
Ո՞չ ծագեսցես լոյս ի խաւարի՝ յուսացելոյս ի քո զաւրութիւնդ,
Կենաց պարգևդ տիեզերաց։
Որ միայնդ ունիս փառս ինքնութեամբ, իսկութեամբ
Եւ յարակայ մշտնջենաւորութեամբ՝ վկայեալ ի բնաւից,
Աւրհնեալ և փառաւորեալ յերիս յաւիտեանս,
Եւ անդր քան զպայման սահմանի իմանալեացն յաւիտենից։
Ամէն։

ԲԱՆ Գ

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ

Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ

Ա

Տէ՜ր իմ, Տէ՜ր, տուիչ պարգևաց, ինքնաբուն բարի,
Ամենից տիրող հաւասարապէս, միայն արարիչ զբնաւս յոչէից,
Փառաւորեալ, անքնին, ահեղ, ահարկու,
Սոսկալի, հզաւր, սաստիկ,
Անտանելի, անմերձենալի, անըմբռնելի, անիմանալի,
Անճառելի, անտեսանելի, անզննելի, անշաւշափելի,
Անորոնելի, անսկիզբն, անժամանակ,
Անշամանդաղ գիտութիւն, աներկևան տեսութւին,
Ճշմարիտ էականութիւն, բարձր և խոնարհ,
Աւրհնաբանելի գոյութիւն, անստուեր ծագումն,
Ամենափայլ ճառագայթ, խոստովանեալ լոյս,
Անտարակոյս վստահութիւն, անտարտամ հանգիստ,
Անյեղլի կնիք, անսահմանելի տեսիլ, վկայեալ անուն,
Ճաշակ քաղցրութեան, բաժակ բերկրութեան,
Հաստիչ հոգւոց հաց, աւտար մթութեանց սէր, աներկբայ խոստումն,
Ծածկոյթ ցանկալի, զգեստ անկապուտ,
Աւթոց բաղձալի, զարդ փառաց,
Ձեռնկալու մեծ, ապաւէն գովեալ,
Աննուազելի շնորհ, անպակասելի գանձ,
Անապական անձրև, արփիացնցուղ ցաւղ,
Ամենատեղաց դեղ, ձրի բժշկութիւն,
Կրկնաձիր առողջութիւն, վեհագոյն խրախոյս,
Անպատիր կոչումն, համաւրէն աւետիս,
Ստրկամեծար թագաւոր, աղքատասէր պաշտպան, մշտահարուստ տուիչ,
Անխափան դիմեցումն, աննահանջելի հրաման,
Անհամառաւտ յոյս, երկար տեսողութիւն,
Անզջղական տուր, ամենաբաշխ աջ,
Արդարակշիռ ձեռն, անաչառատես ակն,
Մխիթարութեան ձայն, սփոփանաց լուր, բերկրութեան բերումն,
Անուն կենդանի, նախախնամող մատն,
Անգայթակղելի ելք, անխարդախ ընթացք,
Կենդանարար կամք, աննենգելի խրատ, աննախանձելի պատիւ,
Լայնական հնարք, անձկական պայման,
Անգտանելի հետք, աներևոյթ շաւիղ,
Անչափագիր պատկեր, որքանութիւն անսահման, աննմանական տիպ,
Անզուգական գութ, ողորմութիւն բազմազեղ,
Խոնարհութիւն տաւնելի, համբոյր փրկական։
Եւ ևս քան զայս ազդմունք վայելչականք՝ աստուածութեանդ նուիրելիք.
Աւրհնեալ, գովեալ, բարեբանեալ, քարոզեալ, աւետարանեալ,
Հռչակեալ, հնչեցեալ, պատմեալ, անխաբելի կամաւք աղաչեալ,
Եւ որ ինչ առ մեզ բերին առ ի քէն հոսմունք քաղցրութեան,
Զոր հանդերձելոցն ճառից լուսաբանեն կերպաւորութիւնք,
Որով զուարթ ցուցանիս ի փրկութիւն իմ, երանութիւն,
Իբր ի պարարտութենէ իմեքէ, ախորժ տենչանաւք լցեալ,
Զի ոչ իմովս ինչ սնոտիապատուաստ փառատրիս երգով,
Այլ զի պատճառ իմն առցես զփոքրս աղերս՝ մեծիդ փրկանաց։

Բ

Եւ քանզի առ ամենայն հասարա կտնկեցեալ յերկրի ազգ բանականաց՝
Այս պատուէր նկարագրական նորոգ մատենի ողբոց նուագի,
Որ զամենեցունց ունի զկրից պատահմանց, նշաւակեալ յիւրում պատկերի,
Իբր կցորդ մեծգիտակական կարեաց համայնից՝
Առ բոլոր գումարս բազմահոլով տիեզերակոյտ քրիստոնէից,
Առ նախնի ժամն ժամանողաց
Եւ առ երկրորդ կոչեցեալ չափով արբունն,
Առ որ ի կատարած աւուրն ընկալեալ սակաւաձեռն ծերութեամբն,
Առ պարտաւորս և արդարս,
Առ ինքնագով բարձրայաւնն
Եւ առ սխալեալ անձնադատ գտեալն,
Առ բարիս և եղեռնագործս,
Առ նկունս և առ արիս,
Առ ստրուկս և ներքոյ անկեալս,
Առ սեպուհս և գերաշխարհիկս,
Միջակայնոց և պայազատաց,
Շինականաց և տոհմականաց,
Արուաց և իգաց,
Հրամայողաց և հնազանդելոց,
Գեր ելոց և նուաստից,
Վեհից և փոքունց,
Պատուականաց և ռամկաց,
Ձիավարժից և սոսկականաց,
Քաղաքականաց և գեղջկաց,
Արքայից գոռոզութեանց՝ ի սանձս ահաւորին ըմբռնեցելոց,
Միայնացելոց՝ վերնականացն խաւսակցաց,
Մաքրականաց՝ տիրանուէր զգաստութեանց,
Քահանայական երջանկակրաւն ընտրութեանց,
Այցելութեանց՝ բարեզգեստից դիտողութեանց,
Աթոռակալութեանց նախագահից՝ սրբանուէր տեսողութեանց,
Որոց ոմանց՝ աղերս աղաչանաց, և ոմանց՝ խրատ բարեաց
Առ դէմս աղաւթից այսու մատենիւ մատակարարեսցի,
Ձեռնարկեալ Հոգւոյդ զաւրութեամբ՝
Կարգել ինձ մաղթանս բազմադիմիս,
Եւ ամենեցուն սոցին խնդրուածս՝
Գթութեան մեծիդ յանդիման լինել սովաւ հանապազ։

Գ

Եւ արասցե՛ս զսոյն ընթերցողացն ի սիրտս յստակս՝
Բժշկութիւն հոգւոց և մաքրութիւն յանցանաց,
Թողութիւն պարտուց և արձակումն մեղաց կապանաց։
Եղիցի՛ բղխումն արտասուաց սովաւ վարժելոցն,
Եւ պարգևեալ տացի՛ ի ձեռն սորին ապաշաւ ըղձից։
Շնորհեսցի՛, Տէր, և ինձ ընդ նոսին առ ի քէն զղջումն կամաց,
Եւ նոցա իմովս ձայնիւ՝ շունչս բարեհամբոյրս,
Նուիրեսցի՛ վասն իմ այսու մատենիւ պաղատանք նոցին,
Եւ բանիւ այսու հեծութի՛ւն նոցին ընդ իմ խնկեսցի,
Ընդ համբոյր ճաշակման այսր ողբերգութեան՝
Շնո՛րհ լուսոյ քոյ մտեալ բնակիցէ։
Եթէ ելցեն ինձ բարեպարիշտք ընծայիլ սովաւ,
Ընկա՛լ կենդանեաւք վասն քո, գթած, և զիս ընդ նոսա։
Եթէ ախտս ինչ սրբանուէրս կաթուածոց աչաց սովիմբ բերիցի,
Եղիցի՛ ի քէն, խնամակալ, և յիս անձրևեալ։
Եթէ գրեսցի և ի փրկութիւն կարգեսցի հաղորդելոցն յայս կիրս կենաց,
Արասցե՛ս կամաւք քո, աւրհնեալ, և ինձ համարեալ։
Եթէ հեծութիւնս աստուածահաճոյս
Ի ձեռն այսր բանի ի գաղտնեաց ուրուք յառաջ եկեսցէ,
Աւգտեցա՛յց քև, բարձրեալ, և ես ընդ նոսա։
Եթէ ձեռն մաքուր, խնկով հանդերձեալ, առ քեզ համբարձցի,
Հասցէ՛ միասցի ընդ իմս ձայնի
Եւ աղաչողացն աղերս՝ յառաջ մատուցեալ։
Եթէ պաղատանս բազմապիսիս ընդ իմս երկնեսցի,
Լիցի՛ և ինձ քև վասն սորին կրկին նուիրեալ։
Եթէ յարգեսցի այս անձին բանի պատարագ՝ քեզ ի հաճութիւն,
Նախայլո՛ցն ընդ իս քև ընծայեսցի։
Եթէ ի տխրանաց ինչ ձանձրութենէ ոք նուաղեսցի,
Կանգնեսցի՛ վերստին հաստարանաւ այսր հառաչանաց՝ ի քեզ յուսացեալ։
Եթէ համբարտակն վստահութեան մեղաւք յատակի,
Այսու արձանաւք պատկանեցելովք աջով քո պաշտպան՝ դարձեալ կառուսցի՛։
Եթէ յուսոյն ձգարան սուսերբն յանցանաց հատեալ կտրեսցի,
Կցեսցի՛ դարձեալ միւսանգամ կամաւք ամենակալիդ՝ բարւոք պատուաստեալ։

Դ

Եթէ վտանգ մահու անձնական ցաւոց զոք պաշարեսցէ,
Գտցէ՛ փրկութիւն սովաւ առ ի յոյս կենաց՝
Յաղաւթելն առ քեզ, կեցուցիչ։
Եթէ տագնապաւ ոք տարակուսի ի սիրտ խոցիցի,
Քաղցրութեամբ քո սովաւ ապրեալ ողջասցի՛։
Եթէ անքաւելի կորստեամբ պարտեաց՝
Յանդունդս ոք խորոց իցէ ընկլուզեալ,
Եկեսցէ՛ ի լոյս կարթիւ այս հնարից՝ քև պատսպարեալ։
Եթէ թմբրութեամբ խաղբից՝ խաւարին գործոց իցէ ոք վնասեալ,
Զաւրասցի՛ անդրէն վասն քո, միայն ապաւէն, ի քեզ ապաստան եղեալ։
Եթէ պահպանակն վստահութեան զանձն ուրուք լքցէ,
Ընկալցի՛ այսու միջնորդիւ ձեռն քո զնա՝
Ամփոփեալ ի նոյն հաստատութիւն։
Եթէ ամայի ի զգուշութենէ պահողացն ոք դեգերեսցի,
Սպասեսցէ՛ սովիմբ առ ի նոյն դարձ նորոգողիդ։
Եթէ սարսուռ դիւային ջերման դողութեամբ ինչ զոք խռովեսցէ,
Սթափեսցի՛ ի սոյն յայս նշան՝
Խոստովանեալ և երկրպագեալ խաչիդ խորհրդոյ։
Եթէ անաւրէնութեան մրրիկ խորտակիչ հողմոյ յանկարծ բախեսցէ,
Զհաստուածս մարմնոյ շինուածոյ մարդոյ յերկրային ծովուս,
Հանդարտեսցի՛ անդրէն՝ ղեկաւ այս թևոց ի քեզ պատկանեալ։

Ե

Եւ արասցե՛ս լինել դեղ կենաց
Առ հնարս ցաւոց հոգւոց և մարմնոց քոց ստեղծուածոց,
Զայս կարգեալ սահման ողբոց մատենի՝
Սկզբնեցելոյ յանուն քո, բարձրեալ։
Զսկսեալս իմ դու կատարեա՛,
Եղիցի՛ հոգի քո խառնեալ ի սա,
Շունչ զաւրութեան մեծիդ միասցի՛
Ի քո ինձ շնորհեալ ստեղծաբանութիւնս։
Զի դու տաս զաւրութիւն վհատեալ սրտից
Եւ ընդունիս փառս յամենեցունց։
Ամէն։

ԲԱՆ Դ

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ

Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ

Ա

Եւ քանզի սկիզբն կալայ խաւսել ընդ քեզ,
Որ ի ձեռին ունիս զշունչ կենդանութեան հոգւոյս բազմամեղի,
Յիրաւի սարսեալ, դողացեալ տագնապաւ մեծաւ յաւէտ երկնչիմ,
Վասն զի ահաւոր և անտանելի և ի սահմանէ բանի փախչելի,
Յիշատակ անճողոպրելի անաչառդ քո ատենի՝
Ի կշտամբումն իմ՝ պարտաւորի, Արարիչ երկնի և երկրի։
Նա զի և չիք իսկ բժշկութիւն
Բազմավտանգ սաստկութեան վիրացս անողջանալի
Խայթմանց խածուածոց մահաբերին բերանոյ ժանեաց՝
Որսողին զանձն իմ ի կորուստ։
Մանաւանդ զի ոչ գոյ պատասխանի, ըստ առակողին, յաւուր պատերազմի,
Եւ ո՛չ բանիւ իրաւանալի,
Եւ ո՛չ վերարկուաւ պատսպարելի,
Եւ ո՛չ դիմակաւք կեղծաւորելի,
Ո՛չ առ երեսս բանիւք մատչելի,
Ո՛չ կերպարանաւք երբէք խաբելի,
Ո՛չ յաւդուածով բանից ստելի,
Ո՛չ արագմամբ ոտից փախչելի,
Ո՛չ թիկանց դարձուցանելի,
Ո՛չ ընդ երկիր մածուցանելի,
Ո՛չ բերանովք ընդ հող հաստելի,
Ո՛չ ի խորս երկրի ղաւղելի,
Քանզի մերկ են քեզ ծածկեցեալքն, և հրապարակեալ են աներևոյթքն։

Բ

Արդարութիւնն իմ նուազեալ և իսպառ ունայնացեալ,
Մեղանքն յայտնեցեալ և յաւէտ առաւելեալ,
Չարիքն իմ մնացական, և ես՝ կորստական,
Իրաւանցն կշիռ պակասեալ, և անիրաւութիւնն իսկոյն զաւրացեալ,
Բարեացն բեր հալեալ, և սխալմունքն արձանացեալ,
Աւանդն կորուսեալ, և դատակնիքն այժմէն գտեալ,
Մահուն մուրհակ գծեալ, և աւետեացն կտակ եղծեալ,
Բարերարն տխրեցեալ, և բանսարկուն ուրախացեալ,
Հրեշտակաց գունդն թախծեալ, և սատանայ խնծղիւք պարեալ,
Վերնական զաւրքն ողբացեալ, և ստորնայինքն բերկրեցեալ,
Սպանողին մթեր լցեալ, և պահողին գանձն կապտեալ,
Աւտարին կողմն կանգնեալ, և ստացողին պարգև մատնեալ,
Հաստողին ձիր մոռացեալ, և կորուսչին խաղբք պահեալ,
Երախտիք փրկչին հենգնեալ, և Բելիար զուարթացեալ,
Կենացն աղբիւր փակեալ, և գոռոզին ժանգ ժանտիս ժամանեալ։

Գ

Եւ արդ, ո՞չ ապաքէն ըղձալի էր,
Ըստ Գրոյն կանխութեան նախաձայնելոյ,
Ո՛չ ստեղծանիլն երբէք յարգանդի
Եւ ո՛չ նկարիլն յորովայնի,
Ո՛չ ի ծնունդ յառաջագայիլ
Եւ ո՛չ ի լոյս կենաց հասանիլ,
Ո՛չ ի թիւս մարդկան գրիլ
Եւ ո՛չ ի հասակ աճման ամբառնալ,
Ո՛չ ի պատկեր գեղոյ զարդարիլ
Եւ ո՛չ բանիւ հանդերձաւորիլ,
Քան ընդ այսպիսեաց սաստկագունից
Եւ սարսափելեաց ըմբռնիլ պարտուց,
Զոր և ոչ վիմաց կարծրութւին բերէ,
Թող թէ մարմնոց լուծականութիւն։

Դ

Եւ արդ, տո՛ւր, բարեգութ, աղաչեմ զքեզ, տո՛ւր ինձ ողորմութւին,
Որ զայսոսիկ դու ինքնին քեզէն քոյովդ բանիւ մեզ սահմանեցեր՝
Ասելով, թէ՝ Տո՛ւք զայդ նուէր յանուն փրկութեան ձերոյ Աստուծոյ
Եւ սուրբք եղերուք, զի զողորմութիւն կամիմ և ոչ զպատարագ։
Ահա բարձրացի՛ր՝ վերստին խնկեալ այսր յիշատակաւ,
Որ ունիս զամենայն, և ի քէն է ամենայն,
Եւ քեզ փա՜ռք յամենեցունց։
Ամէն։

ԲԱՆ Ե

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ

Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ

Ա

Եւ արդ, ես՝ երկրածինս մարդ,
Կենցաղականաւ անկայուն գոյիւս զբաղեալ
Եւ յիմարութեամբ պատրողականաւ գինեաւս թմբրեալ,
Որ ամենայնիւ ստեմ և ոչ միով իւիք ճշմարտեմ,
Քանզի որո՞վք դիմաւք վերագրեցելովք նշանակաւք աղարտեցելովք
Յանդգնեցայց լինել յանդիման քում դատաստանիդ, ո՛վ իրաւադատ,
Ահաւոր, անճառ, անպատում, հզաւր, Աստուած բոլորից։
Քանզի դասեալ աստստին ի սոյն
Զապերախտութիւն մեղուցեալ անձինս առ քումդ երախտիս՝
Ցուցից զիրաւունս քո՝ միշտ զաւրացեալ,
Եւ զանիրաւութիւնս իմ՝ յաւէտ պարտաւորեալ։

Բ

Որ արարեր զիս ի քո պատկեր պանծալի՝
Ի ձեռն վեհիդ տպաւորութեան զտկարս աւժանդակելով,
Զարդարեցեր բանիւ, փայլեցուցեր փչմամբ,
Մտաւք ճոխացուցեր, իմաստիւք աճեցուցեր,
Հանճարով հաստատեցեր, ի շնչականացն որոշեցեր,
Հոգւով իմանալեաւ խառնեցեր,
Իշխանականին գոյիւ պճնեցեր,
Ծնար հայրաբար, սնուցեր դայեկապէս, տածեր ստացողապէս,
Տնկեցեր զամբարիշտս ի քումդ գաւթի,
Ջրովն կենաց ոռոգեցեր,
Աւազանին ցաւղով մաքրեցեր,
Կենաց վտակաւն արմատացուցեր,
Հացիւդ երկնայնով ջամբեցեր,
Աստուածային արեամբդ արբուցեր,
Անհպիցն և անհասանելեացն ընտանեցուցեր,
Զաչս երկրեղէն ի քեզ համարձակեցեր,
Լուսովդ փառաց վերածածկեցեր,
Զհողանիւթ մատունս անմաքուր ձեռացս ի քեզ մատուցեր,
Զմոխիրս անարգ, մահացու, իբր զնշոյլ լուսոյ, յարգեցեր,
ԶՀայր քո հզաւր, ահաւոր, աւրհնեալ՝
Մարդասիրապէս և անարժանիս իմոյ անձին կնքեցեր։

Գ

Ո՛չ կիզեր զբերանս, լցեալ նանրութեամբ, ի ժառանգակիցն կարդալ զքեզ,
Ո՛չ կշտամբեցեր զյանդգնեալս ի քո կցորդութիւն,
Ո՛չ ստուերացուցեր զտեսիլ աչացս ի քումդ ակնարկութիւն,
Ո՛չ արգելանաւ կապանացն ընդ մահապարտացն տարագրեցեր,
Ո՛չ խորտակեցեր զդաստակ բազկիս, որ անմաքրապէս առ քեզ համբառնայր,
Ո՛չ մանրեցեր զոստս իմոց մատանց ի շաւշափելն զբանդ կենաց,
Ո՛չ պատեցին զինև մառախուղք ի ձաւնելն զքեզ, ահաւոր,
Ո՛չ փշրեցեր զպարս ատամանցս յըմբոշխնելն զքեզ, անսահմանելի,
Ո՛չ գնացեր բարկութեամբ խոտորնակ՝ խոտորնակի ընդ քեզ հետևողս,
Իբր ընդ վրիպեալ տունն Իսրայելի,
Ո՛չ խայտառակեցեր ի հարսնարանիդ զանարժանս քումդ պարերգութեան,
Ո՛չ ի գծուծ հանդերձին տեսիլ՝ զանաւրինեալս յանդիմանեցեր,
Ո՛չ կապանաւք ձեռացս և ոտիցս յարտաքին խաւարն հալածեցեր։

Դ

Զայս ամենայն մասունս բարեաց
Եւ զներելոյս երկայնմտութիւն, ընկալեալ ի քէն,
Բարերար, աւրհնեալ և յամենայնի միշտ երկայնամիտ,
Փոխատրեցի վնասակարս պարտեաց
Անթիւ և բազմաւրինակ անաւրէնութիւնս մարմնականաց և անձնականաց,
Ամենակիր բազմածուփ խորհրդոց, յուզմանց երկրաքարշութեանց։
Զայսոսի՛կ քեզ, Աստուած իմ և Տէր, ընդ այսքանեաց բարեաց փոխաբերեցի,
Զա՛յս քեզ ինձէն հատուցի չարիս,
Ըստ մովսեսեան յանդիմանութեանն առակի,
Մոռացեալ զիմաստութիւն՝ սիրողս յիմարութեան,
Զա՛յսց բարեաց երախտեաց կաճառս
Ընդունայնութեան գնացիւք չարաչար ունայնացուցի,
Զա՛յս լուսաւորութիւն շնորհաց անճառից,
Ի բարձրելոյդ խնամոց բարդեցեալ,
Մրրկաւն խելագարութեան ցնդեցի։

Ե

Եւ թէպէտ բազում անգամ ծանուցար՝
Կարկառմամբ ձեռին քո այցելութեան ձգել զիս առ քեզ,
Ոչ հաւանեցայ, ըստ մարգարէին, որ զԻսրայելէ ամբաստանութեան։
Եւ թէպէտ խոստացայ, դաշնաւորեցի քեզ հաճոյանալ,
Եւ ոչ ընդ այսմ սահմանաւ ուխտիւ փակեցայ,
Այլ դարձեալ զնոյն նիւթեցի չարիս,
Անդստին յոճն առաջին մատեայ,
Փշոցն մեղաց հերկեցի զանդաստան սրտիս յորոմանն արդիւնատրութիւն։
Առ իս ելանեն առածք աստուածարեալ սուրբ մարգարէիցն.
Քանզի մնացեր յինէն խաղողոյ,
Եւ ես ընդ այնորիկ փուշ շառաւիղեցի,
Դարձայ յանախորժ դառնութիւն պտղոյ՝ այգիս աւտարացեալ,
Բուռն հարի զանհաստատ հողմոյ,
Որովք միշտ տատանեալ՝ այսր անդր տարաբերիմ,
Ըստ ձայնի երանելոյն Յոբայ՝ ընդ ճանապարհ իմն անդարձ գնացի,
Ի վերայ աւազոյ զշինուածս յիմարութեան կառուցի։
Լայնատարր հետովք խաբեցայ կենացն անձկալեաց հասանել,
Փակեցի ինձէն զելիցն ուղևորութիւն,
Բացի կամաւ զկորստեան խորխորատն,
Խցի զպատուհան լսելեաց իմոց՝ առ բանիդ կենաց ընդունելութիւն,
Կափուցի զաչաց հոգւոյս հայեցուած՝ առ ի զկենացն դեղ նկատել։
Ո՛չ ընդոստեայ ի թմբրութեանց լքմանէ մտացս՝
Ի պատգամ փողոյդ ահաւորութեան,
Ո՛չ զգաստացայ ի բողոք գուժի հրափորձական աւուրն ընտրութեան,
Ո՛չ երբէք զարթեայ ի նիրհմանէ քնոյն մահացուի,
Որ ի կորուստն տպաւորեալ կարապետէ,
Ո՛չ ետու հանգիստ քո Հոգւոյդ ի մարմնեղէնս տաղաւարի,
Ո՛չ ընդ բնութիւն շնչոյս խառնեցի զմասն շնորհաց քումդ պարգևի,
Իմովս ձեռաւք կոչեցի կորուստ, ըստ առակողին,
Զհոգիս կենդանի մահացուցանել։

Զ

Եւ զի՞նչ է ինձ սակաւս և նուազագոյնս յաւդել
Սահմանս կսկծելիս չափաբերականս,
Մինչ անցեալ է ըստ քանակութեան և վրիպեալ ըստ բժշկութեան։
Արդ, քո է ընձեռել կեանս հոգւով մեռելոյս
Եւ անոխակալութեամբ մատչել առ այցելութիւն դատապարտելոյս,
Որդի Աստուծոյ կենդանւոյ, քեզ փա՜ռք յամենայնի։
Ամէն։

ԲԱՆ Զ

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ

Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ

Ա

Իսկ արդ, զի՞նչ բարւոք գոյ առ այս,
Եւ կամ ո՞ր աւգուտ ինձ առ սոյն՝
Զայս սահման ընթացից ձայնիս հեծութեան լքանել,
Եւ ոչ զամբարեալ շարաւ մահացու վիրիս
Խարանաւ բանիս արտաքս հերքել
Եւ կամ զծանրութիւն սրտիս մթերեալ ցաւոյս հոգեկան խիթոյս,
Իբր տաղտկացուցանողական հնարաւորութեամբ,
Մատնամուխ զզուանաւք փսխել։

Բ

Եւ քանզի ոչ գտայ արժանի պարծելոյ ի փառս ընդ սրբոցն դասս,
Որոց լի են բերանք նոցա ծաղու,
Եւ շրթունք իւրեանց՝ ցնծութեամբ,
Ըստ առակողին և սաղմոսողին,-
Ի կարգն երկրորդ դիմեցից՝
Զնմանիսն իմ յիշատակել համայն աստանաւր,
Թէպէտ առ իմում թերութեան բարուց անբարեաց՝
Եւ նոքա յաղթականք իցեն,
Իբր ապաշաւեալն, քան զանապաշխարն։
Տաւնելի եղև Մանասէ՝ առ իմոց պարտուցս առաւելութիւն,
Պատուեցաւ և փարիսեցին՝ առ դժնէիս ամբարշտութիւն,
Գովեցաւ անառակ որդին՝ առ անդարձիս ուխտազանցութիւն,
Յիշատակեցաւ կեղծաւորութիւն որդւոյն Ամասեայ՝
Առ անշնորհութիւն ապախտաւորիս,
Աւրհնաբանեալ եղև աւազակն, որ դատախազն է անհաւատից,
Պատուեցաւ և կինն պոռնիկ՝ սկզբնամայրն ապաշաւողաց։

Գ

Ոչ պակաս, քան զփարաւոն՝ զստեղծուած սրտիս իմ խստացուցի,
Ոչ թերի, քան զեբրայականին խուժանին կատաղութիւն՝
Ընդդէմ արարչիդ համբարձայ,
Ոչ նուազ, քան զաստուածամարտիցն՝ գտայ հանդէս
Եւ ոչ խորշեցայ ի յուրացութենէ ստեղծողիդ բնաւիցս։
Ըստ աւրինակի խռովութեան մրրկաց ծովու ծփեցայ,
Ոչ այնքան սարսեցի և պատկառեցի ի սաստկութենէ քումդ հրամանի,
Որքան ալիք ծովուն՝ յեզերացն։
Ընդ թիւս չափուց կշռութեան առ իմս գործոց՝
Եւ աւազոյն կոյտ սահմանեցաւ։
Պակասեաց անբաւիցն շիղջք՝ առ համբարս իմոց անաւրէնութեանց։

Դ

Զի թէպէտ և յոյժ բազում են մանունքն,
Ի յափունս ջրոյն համահաւաքեալք,
Այլ ուրոյնք և առանձնականք ի ծննդոց աճելութենէ։
Իսկ մեղանք իմոց յանցանացս՝ անթիւք,
Զորս անհնար է առնուլ ի միտ.
Ոմն և ծնունդք իւր,
Ոմն և շառաւիղք իւր,
Ոմն և բիծք իւր,
Ոմն և արկածք իւր,
Ոմն և փուշք իւր,
Ոմն և արմատք իւր,
Ոմն և հաստուածք իւր,
Ոմն և պտուղք իւր,
Ոմն և նշխարք իւր,
Ոմն և ճիւղք իւր,
Ոմն և ոստք իւր,
Ոմն և արմկունք իւր,
Ոմն և ճիրանք իւր,
Ոմն և մատունք իւր,
Ոմն և խլրտմունք իւր,
Ոմն և զաւրութիւնք իւր,
Ոմն և ազդմունք իւր,
Ոմն և նշմարանք իւր,
Ոմն և տիպք իւր,
Ոմն և մնացուածք իւր,
Ոմն և ստուերք իւր,
Ոմն և մթութիւնք իւր,
Ոմն և յարձակմունք իւր,
Ոմն և հնարք իւր,
Ոմն և պատիրք իւր,
Ոմն և դիտմունք իւր,
Ոմն և դիմեցմունք իւր,
Ոմն և չափք իւր,
Ոմն և խորք իւր,
Ոմն և գարշութիւնք իւր,
Ոմն և կայծակունք իւր,
Ոմն և կիրք իւր,
Ոմն և մթերք իւր,
Ոմն և գանձք իւր,
Ոմն և ցնցուղք իւր,
Ոմն և աղբիւրք իւր,
Ոմն և գետք իւր,
Ոմն և շանթք իւր,
Ոմն և հրդեհմունք իւր,
Ոմն և պատկառանք իւր,
Ոմն և վիհք իւր,
Ոմն և անդունդք իւր,
Ոմն և բորբոքմունք իւր,
Ոմն և աղջութիւնք իւր,
Ոմն և ամպրոպք իւր,
Ոմն և կայլակք իւր,
Ոմն և հոսմունք իւր,
Ոմն և հեղեղք իւր,
Ոմն և սառնամանիք իւր,
Ոմն և դրունք իւր,
Ոմն և շաւիղք իւր,
Ոմն և ճանապարհք իւր,
Հնոցն և տապ իւր,
Հրատն և գոլորշիք իւր,
Հալոցն ճարպին և ճենճերմունք իւր,
Աւշինդրն և դառնութիւն իւր,
Կործանիչն և հնազանդեալք իւր,
Բռնաւորն և յելուզակք իւր,
Գոռոզն և սպառազէնք իւր,
Աւազակապետն և գումարտակք իւր,
Գազանն և կորիւնք իւր,
Խածանողն և ծակոտուածք իւր,
Ապականագործն և նմանիք իւր։

Ե

Արդ, այսոքիկ պետք են գլխաւորութեանց՝
Ապականողաց ոգւոց համայնից,
Դասեալք ընդ ինքեամբք նուաճութիւնք մասանց,
Իւրաքանչիւր ոք ի սոցանէ՝ բիւրք բիւրուց և հազարք հազարաց,
Իսկ զհամայնիցս թիւ նա միայն զաւրէ իմանալ,
Որ զառ ի մէնջ չէութիւնն գրեալ՝
Իբր զէութիւն գործոց տեսանէ։
Եւ արդ, եթէ ոք զանձն ոչ խաբեսցէ,
Եւ առ երեսս ոչ կերպարանեսցի,
Եւ կեղծաւորաբար ոչ անհաւատեսցէ,
Եւ մարդ զինքն ծանիցէ,
Եւ հասարակաց բնութեամբ վարեսցի,
Եւ երկրածին զանձն դիտեսցէ,
Եւ ի չափ իւրում կանոնին կացցէ,
Իմասցի, ծանիցէ զնախաթիւ մասունս արկածիցդ վերագրելոց,
Թէ ոչ ընդունայն ինչ գրեցի
Եւ կամ զբնաւ իսկութիւնն սահմանեցի,
Որ ի մերս բնութեան պտուտկի ազգի ազգի վրիպականութիւն,
Այլ ի բիւրուցն արգասեաց չարեաց չափ մի երևեցուցի,
Զի նոքաւք և զայլսն իմաստասիրեսջիք,
Թէպէտ և ոչ բովանդակապէս։

ԲԱՆ Է

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ

Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ

Ա

Եւ զի մի՛ զփրկութեանն վստահութիւն իսպառ կտրեցից
Եւ, ապազէն եղեալ, մատնեցայց այսքանեաց աներևութից ընդդիմամարտից,
Որք ոչ այլ ինչ են, քան թէ թշնամիք ընտանիք՝
Ինքնածին բուսեալք, զոր վերագրեալքդ սահմանեցին՝
Զորքանութիւն պատկերին ձևոյ եդեալ ահարկուս,-
Ցուցից առ սմին բազմաբոյլ բռնութեան մարտակցացդ՝
Զաւրեղ ախոյեանս աստուածականս,
Ամենայաղթողս և անպարտելիս,
Թէ և կսկծելիս կիրս
Եւ դժուարակութ պտուղս ծառոց անհասանելեաց
Եւ անկոխ ճանապարհաց երկք և տաժանմունք։
Քանզի զայն ամենայն գունդս չարութեան բանսարկուին զաւրաց
Սակաւ մի արտաւսր կաթուածոց աչաց,
Իբր զճճիս զեռունս բազմոտանիս խղխայթից երկրի տկար խլրտմանց՝
Անկեալ ի վերայ ծորումն ձիթոյ
Կամ դոյզն դեղ ինչ սատակչական, ցամաքեցուցանէ.
Եւ դոյզն մի հառաչումն սրտի հեծութեան, ելեալ ի հոգւոյ,
Իբր շնչումն հարաւային ջերմութեան, խառնեալ յարևու,
Զսառնամանեաց սաստկութիւն հալէ.
Քանզի ըստ միումդ նմանութեան հեշտածինք են,
Եւ ըստ միւսումդ դիմադրութեան՝ դիւրամեռք։

Բ

Այլ ես ոչ երբէք կասեցից դատել
Զդատապարտեալս բանից կսկծմամբ,
Պարսաւել զպարտաւորեալս՝
Իբր զվնասակար անփրկանաւոր անհամոզելի,
Վասն զի զոմանս սատակեալ ի յիմոց նեղչացն՝
Ոմանց զաւրութիւն տամ կենդանանալ՝ առ հոգւոյս կորուստ։
Տունկս դառնոստեան,
Որ զգարշութիւն անառակ վարուց ծաղկեցի,
Բարունակս ապականաբեր և մահողկուզեան,
Որ զկորստեան գինին երկնեցի,
Քանանու զաւակս և ոչ Յուդայ,
Ըստ ասից մեծին Դանիելի,
Որդիս գեհենին և ոչ արքայութեանն,
Ժառանգս դժոխոց և ոչ փառացն փափագելեաց,
Նիւթս տանջանացն և ոչ հանգստեան։
Ապերախտս առ երախտաւորդ,
Ապաշնորհս առ բազմապարգևդ,
Միշտ մեղուցեալս առ երկայնամիտդ,
Դառնացուցիչս քաղցրութեան բարերարիդ,
Ծառայս չար և վատ,
Ըստ տէրունեան յանդիմանութեանն,
Իմաստունս զչարիս գործել,
Ըստ Եսայեայ նախասացութեանն։
Ժիրս առ ժանտագործութիւն զազրութեանն,
Փոյթս առ ի բարկացուցանել զՏէրն,
Մշտաշարժս առ գիւտս սատանայականս,
Հանապազորդեան, վիշտս ստացողին,
Թոյլս առ բարեացն թռիչս,
Ծոյլս առ երանութիւն ընտանութեանն,
Դանդաղս առ դիտմունս խոստացելոցն,
Անարիս առ կարիս պիտանեացն և աւգտակարացն,
Պաշտաւնեայս տիրադրուժ և երախտամոռաց։

Գ

Վա՜յ անձինս մեղաւորի,
Զի զԱրարիչն իմ բարկացուցի,
Վա՜յ որդւոյս կորստեան,
Որ զկենդանութեանն ձիր մոռացայ,
Վա՜յ պարտապանիս անհամար բիւրուց քանքարաց,
Որ ոչ գոյ հատուցանել,
Վա՜յ բեռնակրիս ծանրութեան մեղաց դժնէից,
Որ ոչ ունիմ դառնալ առ հանգստարանն,
Վա՜յ վնասակարիս տէրունեան պարտուցն,
Որ չիք յանդիման լինել հզաւրին։
Վա՜յ եղեգնախռիւ կիզանողականս նիւթոյ,
Որ տոչորելոց եմ ի գեհենին,
Վա՜յ ինձ առ այս յիշատակ,
Զի զնետս բարկութեանն Աստուծոյ այրեցելովք են գործեալ,
Վա՜յ յիմարութեանս,
Որ ոչ մտառեցի զծածկեցելոցն հանդէս,
Վա՜յ ամբարշտիս,
Զի միշտ անդադար ոստայնս չարեաց կկեցի։
Վա՜յ զմարմինս պարարողի՝ կերակուր որդանցն անմահից,
Կտտողացն թունաւորաց զիա՞րդ համբերեցից,
Վա՜յ ինձ առ արբումն մահուն բաժակի,
Ո՞րպէս զյաւիտենականն տուժեցայց,
Վա՜յ ինձ առ ելս անարժան հոգւոյս յեղկելի մարմնոյս,
Ի՞բր դատաւորին յանդիմանեցայց։
Վա՜յ ինձ առ նուազութիւն իւղոյն լապտերաց,
Զի անարծարծելի է աղաւտանալն,
Վա՜յ ինձ առ ճեպ տագնապի ահին պակուցման,
Յորժամ առագաստին մուտն փակեսցի,
Վա՜յ ինձ առ ձայնին ահաւորութիւն
Դողացուցչաց և սարսափելեացն բանից՝
Երկնաւոր թագաւորին վճռաւն կնքելոյ,
Թէ՝ Ոչ գիտեմ զքեզ։

ԲԱՆ Ը

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ

Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ

Ա

Եւ արդ, զի՞նչ գործեսցես, անձն իմ կորուսեալ,
Կամ ո՞ւր թաքիցես, կամ զիա՞րդ ապրեսցիս,
Կամ ո՞րպէս ելցես ի մեղացդ բանտէ,
Քանզի բազում են պարտիքդ, և անթիւ՝ հատուցմունքն,
Սաստիկ կշտամբանքն, և անվախճան՝ նախատինքն,
Անողորմ են հրեշտակքն, և անկաշառ՝ դատաւորն,
Հզաւր՝ ատեանն, և անաչառ՝ բեմն,
Քստմնելի՝ սպառնալիքն, և անողորմ՝ հատուցմունքն,
Ահարկու՝ հրամանն, և մերկապարանոց՝ յանդիմանութիւնն,
Հրեղէն են գետքն, և անանցանելի՝ վտակքն,
Թանձրամած՝ խաւարն, և արտաքոյ այցելութեան՝ մառախուղն,
Ապականութեան է գուբն, և մշտնջենաւոր՝ տագնապն,
Ամենագրաւ է տարտարոսն, և անզերծ՝ սառնամանիքն։
Եւ արդ, արդարև քեզ են գանձեալ դառինքս այսոքիկ
Դժնդակք և տաժանելի աւթևանք անըմբերելեացդ պատուհասից,
Ո՛վ անարժան անձն իմ մեղաւոր, չարագործ, պոռնիկ,
Բազմաբիծ և սահման անդաստանի բնաւին անմաքրութեան։
Ահա զարդիւնս գործոց ձեռաց քոց ժառանգեսցես,
Թիւրեալդ ի յուղղութեանց և զառածեալդ ի մաքրութեանց,
Տարագրեալդ յարդարութեանց և ի կարգաց պարկեշտութեանց,
Ունայնդ ի լիութեանց հոգեպարգև հարստութեանց,
Նախանձարկու բարերարին և ամենակալ թագաւորին։

Բ

Եւ քանզի կառուցեր քեզ անել արգելան և անփախչելի որոգայթ՝
Խոստովանեալդ քեզէն զանբժշկականդ քո վէր
Եւ զանաւրինակդ քո հարուած,
Վկայելով զանձինդ պարտական մահու զանբուժելիդ բեկութիւն,
Ո՛չ չարդ ի բարեաց,
Ո՛վ դառնութիւնդ ի քաղցրութեանց,
Ո՛վ խաւարդ ի լուսազարմից,
Ո՛վ կապտեալդ ի պճնելոց,
Ո՛վ դսրովեալդ ի գովելոց,
Ո՛վ ամբարիշտդ ի բարեպաշտից,
Ո՛վ շնչականդ ի բանականաց,
Ո՛վ անմիտդ ի մտաւորաց,
Ո՛վ անհանճարդ յիմաստնոց,
Ո՛վ անմաքուրդ յընտրելոց,
Ո՛վ մահացուդ ի կենդանեաց,
Ո՛վ խոհերականդ ի սրբոց,
Ո՛վ արբշիռդ ի պարկեշտից,
Ո՛վ կեղծաւորդ յարդարոց,
Ո՛վ անպիտանդ ի պիտանեաց,
Ո՛վ անարգդ ի փառաւորաց,
Ո՛վ նուազդ յառաւելութեանց,
Ո՛վ գերիդ ի գերագունից,
Ո՛վ նուաստագոյնդ ի վեհից,
Ո՛վ աղքատդ յընչեղաց,
Ո՛վ անարժանդ ի փրկութեանց,
Ո՛վ տնանկդ ի բարձրութեանց
Եւ ի հոգևոր հարստութեանց
Եւ հատուածեալդ յաւրհնելոց։

ԲԱՆ Թ

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ

Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ

Ա

Եւ արդ, զի՞նչ արժանաւոր ըստ քեզ բամբասանս շարագրեցից
Ի կտակ մաղթանաց մատենի այսր ողբերգութեան,
Ո՛վ անձն իմ թշուառ, ամենապատկառ
Եւ առ պատասխանիս բանից անբարբառ,
Անպիտան Աստուծոյ և սրբոցն մասնակցութեան։
Զի եթէ զլիճ մի ծովուց ի յորակութիւն դեղոյ յեղյեղեցից,
Եւ զդաշտս ասպարիսաւք բազմաւք սահմանեալ՝
Ի տարածումն լայնութեան քարտենի չափեցից,
Եւ զպուրակս յոգունց անտառաց շամբից եղեգանց
Ի հատուածս գոյութեան գրչաց կազմեցից,
Եւ ո՛չ զթիւ մի ի բարդելոցն անաւրէնութեանց
Զաւրեցից ընդ գրով սահմանի գրաւել.
Նա զի թէ զմայրս Լիբանանու ի մի լուծ կշռոց զաւդեցից,
Եւ կամ զլեառն Արարատեան
Ի կէտ ամբարձման նժարի միոյ
Արդարութեան միջնորդ կացուցից,
Ո՛չ հաւասարէ այնր հարթութեան համազուգակցել։

Բ

Ծառս ամբարձուղէշ, ստուարաստեղն,
Տերևալից՝ ունայն ի պտղոց,
Նմանակից յաւէտ հարազատ այնր թզենւոյ,
Զոր Տէրն գաւսացոյց։
Քանզի սաղարթաւք վարսից,
Այս է՝ արտաքին դիմաւք բարեշուք կերպից,
Իբր պսակաւ իմիք պաճուճեալ,
Բացականացն գոս բաղձալի,
Իսկ եթէ մերձեսցի տնկողն խուզել զխնդրելին,
Գտցէ զքեզ ունայն ի բարեաց
Եւ գարշելի ի գեղեցկութեանց՝
Ծաղր տեսողաց և նշաւակութիւնք նախատողաց։
Զի եթէ ապաժաման յանզգոյշ ժամուն
Հերապանծ տունկն պտղակորոյս, անկենդան,
Որ դոյզն պատկեր է անպատրաստից,
Եկն ընդ անիծիւք,-
Եւ կամ երկիր, ոռոգեալ ցաւղով,
Եւ ոչ բազմապատիկ զաւանդս արգասեաց
Երկրագործութեան տածողացն մատուցանէ՝
Լքեալ մոռանի,-
Իսկ դու, ո՛վ անձն իմ եղկելի,
Սահման բանաւոր և տունկ կենդանի,
Եւ ոչ ի ժամու իւրում պտղաւոր,
Ի՞բր ոչ զնոյնն կրեսցես պատիժ նախնում առակիդ։
Վասն զի զհամայնն ընկալար ի քեզ անպակաս յառաւելութեանց,
Սկզբնաւորեալ ի մարդն առաջին
Եւ մինչև ի սպառումն ծննդոց նորին,
Զբերս գործոց նանրութեանց և զգիւտս նորոգս՝
Ատելիս և անախորժելիս հաստողին զքեզ՝ Աստուծոյ։

Գ

Եւ վասն զի եդի զքեզ նպատակ
Հանդէպ երեսաց տեսութեան մտացս,
Անձն իմ անպիտան,
Վիմաւք ձգելոց արձանաց բանից,
Իբր զանընտել գազան վայրենի,
Անողորմաբար զքեզ քարկոծել։
Որ թէպէտ և ոչ պատահիմ անուանիլ արդար,
Սակայն յառաջնումն պատասխանւոջ,
Իբր ընդ ոսոխի ումեմն,
Ընդ անձին յաւժարամիտ կամաւք ոգորիմ,
Ըստ իմաստութեանն բանի,-
Եւ զյոյզք մտաց խորհրդոցս գաղտնեաց,
Իբր զգլխաւորեալ յանգաւորութիւն չարութեան գործոց,
Խոստովանեալ՝ քեզ տարածեցից, Աստուած իմ և Տէր։
Զի որով չափով չափեցից զանձինս ստգտանք՝
Ի քոցդ աննուազ գթութեանցդ այսրէն չափեցայց,
Ընկալեալ զշնորհդ յաճախագոյնս ընդ մեծագունիցս պարտեաց.
Եւ որքան վիրացն հարուածք անբժշկականք և անհնարաւորք ճարակեսցին,
Այնքանեաւք չափովք կրկին առ սմին
Եւ իմաստք արուեստից բարձրեալ բժշկիդ
Բարեհռչակեալ՝ լուսաւորեսցին,
Եւ ի պարտուցն առաւելութիւն՝
Նոյնքան փոխատուիդ առատատրութիւն
Բարեբանեալ՝ միշտ պսակեսցի,
Ըստ խնկաւորդ քում առակի։

Դ

Զի քո է փրկութիւն,
Եւ ի քէն է քաւութիւն,
Եւ աջով քո՝ նորոգութիւն,
Եւ մատամբ քո՝ զաւրեղութիւն,
Եւ ի հրամանաց քոց՝ արդարութիւն,
Եւ յողորմութեանց քոց՝ ազատութիւն,
Եւ յերեսաց քոց՝ լուսաւորութիւն,
Եւ ի դիմաց քոց՝ զուարճութիւն,
Եւ հոգւովդ քո՝ բարութիւն,
Եւ աւծմամբ իւղոյ քո՝ սփոփութիւն,
Եւ ցաւղով շնորհի քոյ՝ զուարթութիւն։
Եւ դու տաս մխիթարութիւն,
Եւ մոռացուցանես զվհատութիւն,
Եւ բառնաս զխաւար վշտաց,
Եւ զհեծութիւն ողբոց ի ծաղր փոխես։
Եւ քեզ վայել է աւրհնութիւն գովութեամբ հանդերձ՝
Յերկինս և յազգս հարցն և ի ծնունդս նոցա
Եւ յաւիտենից յաւիտեանս։
Ամէն։

ԲԱՆ Ժ

ՎԵՐՍՏԻՆ ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ ԿՐԿԻՆ ՀԵԾՈՒԹԵԱՆ ՆՈՐԻՆ ՀՍԿՈՂԻ ԱՌ ՆՈՅՆ ԱՂԵՐՍ ՄԱՂԹԱՆԱՑ ԲԱՆԻ

Ի ԽՈՐՈՑ ՍՐՏԻՑ ԽԱՒՍՔ ԸՆԴ ԱՍՏՈՒԾՈՅ

Ա

Եւ արդ, քանզի միապէս մատնէ կորստեան
Ե՛ւ զղջումնն ուժգնապէս, ե՛ւ մեղանչելն մոլեգնաբար,
Զի թէ եւ աւտարացեղ իմն են ի միմեանց այլայլութիւնք նմանութեանցն,
Սակայն զկերպարանս երկաքանչիւրոցն առ միմեանս եդեալ`
Զմի եւ զնոյն վհատութեան ծնունդս արտադրեն.
Զի մինն զհզաւրին ձեռն իբր ապիկար թերահաւատէ,
Իսկ միւսն, ըստ նմանութեան քառոտանեաց պաճարեղինաց,
Յանզգայս եղեալ` զյուսոյն առասան խզէ,
Վասն որոյ, ընդ առաջնումն միշտ փաղաքշեալ, հանապազ խնդայ սատանայ,
Իսկ երկրորդաւն, ըստ նմանութեան լափլիզող, դժոխորովայն գազանի,
Իբր կերակրով` արեամբ պարարի:

Բ

Եւ արդ, իբր զգանեալ բազմահարուածեան հեծանաւ
Եւ յափն մահու ժամանեալ,
Դոյզն ինչ դարձումն շնչոյ ընկալեալ
Եւ յոգի կենդանի եկեալ`
Կազդուրեցայց, պատսպարեցայց, կանգնեցայց,
Յարեայց յանկենդանականս կորստենէ,
Աւժանդակեալ Քրիստոսի ձեռամբն,
Որ գթածն է յամենայնի,
Ի բարերար յերկնաւոր Հաւրէն
Փրկութեան եւ բժշկութեան պտուղ ընձեռեալ
Ինձ` մեղուցելոյս, ախտացելոյս եւ մահացելոյս:
Եւ սկզբնաւոր ողբերգութեան այսր աղերսանաց
Զհաւատոցն շինուած կառուցից.
Քանզի եւ ոմն ի նախնեացն, սոքիմբք զինեալ,
Փոխեցաւ իսկոյն յանմահականն վիճակ վերին,
Զապաշխարութեանն դեղ ընկալեալ` ապաշաւանաց թոշակաւն
Զգրաւականն անեղծութեան աստէն ժառանգեաց:
Ի վեր, քան զորոց առաքեալ ընդ նմին ցուցանէ,
Որք, զհանդէսն մրցանակին յերկրի կատարեալ,
Ապագայիցն եւ երկնաւորացն յուսոյ հաւատացին
Եւ անտեսցին ճոխութեամբ փարթամացան:

Գ

Նա զի եւ ի մահ մեղուցեալն,
Եւ ի մետաղս այսոցն կրկին ընկլուզեալն,
Եւ յանդունդս չարեաց սուզեալն
Ունի զայս նշոյլ փրկութեան կենաց`
Վերստին գտանել սովաւ ելս քաւութեան,
Իբր պարտաւորն աչաց անձրեւով յամենակալին գթութեանց
Կրկին բարգաւաճեալ երկիր, նուիրեալ Հոգւոյն Աստուծոյ,
Ամենահրաշ ծաղկաւէտ գտաւ:
Իսկ զխրախոյս տէրունի պաշտելի բանին յիշեալ առ սմին`
Զամենայն ինչ հնարաւոր է այնմ, որ հաւատայն,
Է զի եւ զչափն ընտրականացն բարեմասնութեան
Աստուծոյ հաճելեացն զննեալ աստանաւր`
Զայս պատկեր բանի ընկալաք նախնի գահերէց
Առ ի սրբութեանցն մոտ սովիմբ հանդերձել,
Առանց որոյ եւ ոչ Տէրն փառաց
Զիւրսն առ մեզ հրաշագործեաց զաւրութիւնս,
Եթէ ոչ նախ լծակից խնդրեաց
Բարերարութեանն իւրոյ զհաւատսն մեր:
Ուստի եւ կեանս ընձեռել զաւրէ
Ինքնիշխան բաւականութեամբ` առընթեր գոլով Աստուծոյ,
Քանզի` Հաւատք քո կեցուցին զքեզ,
Աւրհնաբանեալն Աստուծոյ բերան վկայեաց:

Դ

Քանզի արդարեւ սեռն տեսութիւն,
Եւ կատարեալ իմաստութիւն,
Եւ առ Աստուած ընտանութիւն,
Եւ բարձրելոյն ծանաւթութիւն
Հաւատոց մասն երջանիկ եւ ընտրեալ անուն,
Որ յարաձգեալ մնայ անվթար եւ անփակելի`
Պատուակից գոլով սիրոյ եւ յուսոյ:
Զի եթէ փոքու սերմանի գոյի`
Հատի մանանխոյ չափոյ նուաստի հաւատք
Զլերանց մեծութիւն փոխէ զաւրեղապէս ի սիրտս ծովու,
Ապա յիրաւի ընկալաք զսոյն սկզբնաշաւիղ առաջնորդ կենաց`
Աներկմիտ պաշտաւն առ Աստուած,
Որ զապառնիսն եւ զծածկեալսն
Առանց երկբայութեան ի հոգւոյն աչս տեսանէ
Երրորդութեանն փառատրելի անուամբն պատուեալ հաւատք`
Ընդ սիրոյն դասեալ եւ յուսոյ:
Զի թէ եւ զերիսն հատուածս առանձնաւորականս
Ի մի եւ ի նոյն խորհուրդ դիտեսցես,
Յաւէտ մեծասցիս նոքաւք ի յԱստուած,
Քանզի թէ հաւատաս ի նա` եւ սիրես,
Որով եւ յուսաս աներեւութից պարգեւաց նորին:
Նմա փա՜ռք յաւիտեանս:
Ամէն: