տոնների «ամպի», ապա նաև՝ Էլեկտրոն– պոզիտրոն զույգերի առաջացման։ Այդ զույգերի վարքը նման է դիէլեկտրիկի կապակցված լիցքերի վարքին, էլեկտ– րոնի կուլոնյան դաշտի ազդեցությամբ դրանք բևեռանում են և էկրանացնում (այսինքն՝ էֆեկտիվորեն փոքրացնում) էլեկտրոնի լիցքը։ Վակուումի բևեռացման հետևանքով լից– քավորված մասնիկի էլեկտրական դաշ– տը փոքր–ինչ տարբերվում է կուլոնյան դաշտից (մասնիկից փոքր հեռավորության վրա)։ Դրա հետևանքով, օրինակ, միջու– կին շատ մոտ Էլեկտրոնների էներգիայի մակարդակները շեղվում են։ P․ վ․ ազդում է լիցքավորված մասնիկների վարքի վրա նաև մագնիսական դաշտում։ Վակուումի բևեռացմամբ են պայմանա– վորված լույսի ցրումը լույսից, լույսի ցը– րումը էլեկտրաստատիկ դաշտում ևն։ P․ վ․ կարող է տեղի ունենալ նաև ուժեղ միջուկային դաշտերի ազդեցությամբ։
ԲԵՎԵՌԱՅՈՒՅԻՁ, օպտիկական սարք՝ գծային բևեռացման լույս (տես Բևեռացում չույսի) ստանալու համար։ P․ որպես հիմ– նական տարր մտնում է բևեռացման տար– բեր սարքերի մեջ։
ԲԵՎԵՌԱՓԱՅԼ, հյուսիսափայլ, մթնոլորտի վերին շերտերի (100–1000 կմ) լուսարձակում։ Դիտվում է Երկրի բևեռա– յին շրջաններում, հազվադեպ՝ նաև միջին լայնություններում (Հայաստանում 1098– 1100-ին դիտվել է չորս P․)։ P-երը Արեգա– կի ակտիվության հետևանք են։ Արեգակ– նային բռնկումներից առաջացած մասնիկ– ների հոսքը Երկրի մագնիսական դաշտի ազդեցությամբ շարժվում է դեպի բևեռնե– րը, իոնացնում մթնոլորտի վերին շերտե– րը և պայմանավորում դրանց լուսարձա– կումը։ P-երը բազմազան են և բաժանվում են երեք հիմնական տիպի՝ համասեռ, ճառագայթային և բոցավառ։ Ըստ գույնի P-երը լինում են կանաչ, դեղին, կապույտ, կարմիր և մանուշակագույն։ P-ի աղեղնե– րը սովորաբար ձգվում են արլ–ից արմ․ և երբեմն անցնում 5000 կմ–ից։ P-երը հա– ճախ ուղեկցվում են Երկրի մագնիսական դաշտի խանգարումներով (մագնիսական փոթորիկներ) և հեռավոր ռադիոկապի խախտումներով։tP-ի ճառագայթման սպեկտրի միջոցով ուսումնասիրվում է մթնոլորտի վերին շերտերի բաղադրու– թյունը։ Գրկ․ Чемберлен Дж․, Физика пол– ярных сияний и излучения атмосферы, пер․ с англ․, М․, 1963․
ԲԵՎԷՌՆԵՐ ԱՇԽԱՐՀԱԳՐԱԿԱՆ, Հ յ ու– սիսային և Հարավային (հուն․ лоХо£ – առանցք, բևեռ), Երկրագնդի պտտման երևակայական առանցքի ու երկրային մակերևույթի հատման կե– տեր, որոնցում հատվում են Երկրագնդի բոլոր միջօրեականները։ Երկրի մակերե– վույթի վրա Р․ ա–ի դիրքը անընդհատ փո– փոխվում է։ Տես նաև Հյուսիսային բևեռ և Հարավային բևեռ։
ԲԵՎԵՌՆԵՐ ՄԱԳՆԻՍԱԿԱՆ (Երկրի), Երկրի մակերևույթի կետեր, որոնցում Երկրի մագնիսական դաշտի լարվածու– թյան հորիզոնական բաղադրիչը հավա– սարվում է զրոյի (պտտման հորիզոնա– կան առանցքով մագնիսական սլաքը ուղ– ղաձիգ դիրք է գրավում)։ Նման կետեր ընդգրկող տիրույթներ կան նաև մագնի– սական անոմալիաների խոշոր շրջաննե– րում (տեղային բևեռներ)։ Գոյություն ունեն երկու գլխավոր Р․ մ․ (հյուսիսային և հարավային), որոնց կոորդինատները (ф և X) Երկրի մակերևույթի վրա ան– ընդհատ փոփոխվում են։ 1970-ի տվյալ– ներով հվ․ բևեռի կոորդինատներն են՝ Փ = 75,0°ւե0,5° հս․ լ․, X = 99,0°±l,0° արմ․ երկ․, իսկ հս–ինը՝ փ = 66,5°=ԷՕ,5° հվ․ լ․, ճ= 140,0օ±1,0° արլ․ երկ․։ Այդ կետերում զուգամիտում են մագնիսական բոլոր միջօրեականները։
ԲԵՎԵՌ ՅՐՏԻ, շրջան, որտեղ դիտ– վում է երկրագնդի կամ տվյալ կիսա– գնդի երկրամերձ օդի ամենից ցածր ջեր– մաստիճանը։ Հս․ կիսագնդում բացարձակ նվազագույն ջերմաստիճանը՝ մոտ –70°C, դիտվում է Վերխոյանսկ–Օյմյակոնի շըր– ջանում և Դրենլանդիայում։ Ամբողջ երկ– րագնդի ամենից ցածր ջերմաստիճանը՝ –88,3°C, դիտվել է Անտարկտիդայի «Վոս– տոկ» սովետական կայանում։
ԲԵՎԻՆ (Bevin) Էռնեստ (1881 – 1951), անգլիական քաղաքական գործիչ, լեյբո– րիստական կուսակցության և տրեդ՜յու– նիոնների աջ պարագլուխներից։ 1910– 1921-ին՝ նավահանգստային բանվորների արհմիության ղեկավարության անդամ, 1922–40-ին՝ փոխադրամիջոցների և որա– կավորում չունեցող բանվորների միաց– յալ արհմիության գլխավոր քարտուղար։ Եղել է Տրեդ–յունիոնների բրիտ․ կոնգրեսի գլխավոր խորհրդի անդամ (1925–40) և նախագահ (1937), 1940–45-ին՝ աշխա– տանքի և ազգային պարհակի մինիստր Ու․ Չերչիլի կոալիցիոն կառավարությու– նում, Կ․ էտլիի լեյբորիստական կառա– վարության արտաքին գործերի մինիստր (1945–51)։ Նպաստել է <Մարշաչի պւան»-]ւ իրականացմանը, ինչպես նաև Բրյուսելի (1948) և Հյոսփս–Ատլանտյան (1949) ագրեսիվ պակտերի կնքմանը։ P․ վարում էր Արևմտյան Գերմանիայի խ– րառազմականացմանը նպաստող քաղա– քականություն։ ԲԷՏԱ–ՖՈՒՆԿՅԻԱ, տես էյչերյան ինաե– գրաչներ։ ԲԵՏԱ–ՄԱՍՆԻԿՆԵՐ (բ և տ Ш-ճ ա ռ ա– գ ա յ թ ն և ր, P-մ ասնիկներ), էլեկ– տրոններ և պոզիտրոններ, որոնք առաք– վում են ռադիոակտիվ միջուկներից՝ բեաա– ւորոհման ժամանակ։ ԲԵՏԱ–ՏՐՈՀՈՒՄ, P –տ ր n հ ու մ, ատոմ– ների միջուկների ռադիոակտիվ փոխար– կում։ Այդ պրոցեսում միջուկն առա– քում է էլեկտրոն՝ e~ (կամ պոզիտրոն՝ e+) և հականեյտրինո՝ v (համապատասխա– նաբար՝ նեյտրիէ!ո՝ v) կամ ատոմի Էլեկ– տրոնային թաղանթներից (K, Լ,․․․) զավ– թում է Էլեկտրոն և ճառագայթում նեյտրի– նո։ P-տ–ման հիմքում ընկած է միջուկի պրոտոնի (p+) ինքնաբերաբար փոխար– կումը նեյտրոնի (ռ°) կամ հակառակը։ Ա– ռաջին դեպքում միջուկն առաքում է պո– 3+ զիտրոն և նեյտրինո՝ p+–* n° + e+ + v(P+- տրոհում), երկրորդ դեպքում՝ Էլեկտրոն 8՜ և հականեյտրինո՝ ո° –►tp+-fe~ + v (P՜–տրոհում)։ Էլեկտրոնային զավթման դեպքում միջուկի պրոտոնը փոխարկվում է նեյտրոնի և առաքում նեյտրինո՝ p++e~-»n°-|-v։ К, Լ, ․․․ զավթումը ուղեկց– վում է բնութագրական ռենտգենյան ճա– ռագայթմամբ։tP-տ–ման դեպքում միջուկի զանգվածի թիվը (А) չի փոխվում, իսկ ւԻցՔԸ (Z) ավելանում (P՜–տրոհում) կամ պակասում (թ+-տրոհում) է մեկ միավորով։ Դրա հետևանքով քիմ․ տվյալ տարրը փոխարկվում է այլ տարրի, որը պարբերական աղյուսակում տեղավորված է մեկ վանդակով դեպի աջ՝ եթե առաք– վում է Էլեկտրոն (Az ► Az+1 + e~+ v )՝ դեպի ձախ՝ եթե առաքվում է պոզիտրոն (Az Az-1+e+-l-v)։ թ~-տրոհման օրի– նակ է ջրածնի ծանր իզոտոպի (տրիթիում) 3 թ– 3 միջուկի տրոհումը՝tiH–►2He+e- + v, lp (3~ 2p 2ո –* in +e~+v։ ^-տրոհման օրինակ է ածխածնի իզոտոպի միջուկի տրոհումը՝ Նեյտրոնի բետա–սպեկտրը։ Աբսցիսների առանցքի վրա տեղադրված է Էլեկտրոնների E կինետիկ Էներգիան (^ft/–ով), օրդինատների առանցքի վրա՝ Էլեկտրոնների N(E) թիվը՝ հարաբերական միավորներով (ուղղահայաց գծիկներն արտահայտում են տրված Էներգիա– յով Էլեկտրոնների չափման սխալի սահման– ները)։ 11 „ 9+ 11 ^t6ptթ+ 5p 6 С–• 5B+e++v, 5ո–►6n+e+ + v։ P-rn դիտվում է ինչպես բնական, այնպես էլ ար– հեստական իզոտոպներում, ընդ որում ան– ջատված Էներգիան՝ Ep՜ = (M z– Mz+i)c2, ուր c-ն լույսի արագությունն է վակուու– մում, իսկ Mz և Mz+i-ը չեզոք ատոմների զանգվածներն են։ P՜՛՜–տրոհման դեպքում չեզոք ատոմը կորցնում է իր Էլեկտրոնա– յին թաղանթի Էլեկտրոններից մեկը և անջատված Էներգիան՝ Ep+= (M z–M z_i– 2me)c2, ուր nie-ն Էլեկտրոնի զանգվածն Է։ P- տ–ման առանձնահատկությունն այն Է, որ առաքված Էլեկտրոնները կարող են ունենալ կինետիկ Էներգիայի տարբեր արժեքներ՝ սկսած գրոյից մինչև Ер առա– վելագույն արժեքը, որը որոշվում է միջուկների սկզբնական և վերջնական զանգվածների տարբերությամբ (ДМ)։ Այսինքն՝ P-տ–ման Էներգետիկ սպեկտրը անընդհատ է (նկ․ 1), իսկ սկզբնական և վերջնական միջուկների Էներգիաների տարբերությունը՝ որոշակի։tPuijg այդ դեպքում անջատված Էներգիայի մի մասը «կորչում Է», որը և հակասում էր Էներգիա– յի և շարժման քանակի պահպանման օրենքներին։ Վ․ Պաուլին ենթադրեց, որ
