Ararat and Caucazus (with Bureny Charles), L. and N. Y.y 1971. ԼԱՆԳ (Lang) Ֆրից (ծն. 5.12.1890, Վիեն– նա), գերմանացի կինոռեժիսոր (ԳՖՀ): Սովորել է Վիեննայի Արվեստի ակադե– միայում: Որպես ռեժիսոր հանդես է եկել 1918-ից: Բեմադրել է «Դոկտոր Մաբուզե, խաղամոլ» (1922), «Մ» (1931, գերմ. Mor- der – մարդասպան բառից) դետեկտիվ կինոնկարները: «Նիբ ելուն գներ»-ում (1924) գերմաններին ներկայացրել է որ– պես բարձր ռասա: 1938-ին է. վտարանդ– վել է Ֆրանսիա, որտեղ 1934-ին նկարա– հանել է «Լիլիոմ» (ըստ Ֆ. Մոլնարի) ֆիլմը: 1935–58-ին աշխատել է ԱՄՆ–ում, բեմադրել Լինչի դատաստանի դեմ ուղղը– ված «Ցասում» (1936) և հակաֆաշիստա– կան «Դահիճները նույնպես մեռնում են» (1942) կինոնկարները: 1958-ից ապրում է ԳՖՀ–ում: Նկարահանել է «Հնդկական դամբարան» (1953) և «Դոկտոր Մաբուգեի հազար աչքը» (1960) ֆիլմերը:
ԼԱՆԳԵ Նիկոլայ Նիկոլաեիչ [12(24).3, 1858, Պետերբուրգ–15.2.1921], ռուս հո– գեբան: Ավարտել է Պնտերբուրգի հա– մալսարանը (1882): Աշխատել է Լայպցիգի Վ. Վունդի հոգեբանության լաբորատո– րիայում (1883-ից): Օդեսայի համալսա– րանի փիլ–յան պրոֆեսոր (1888–1921), որտեղ և կազմակերպել է Ռուսաստանում առաշին փորձարարական հոգեբանու– թյան լաբորատորիաներից մեկը: Ձևակեր– պել է ընկալման օրենքը, մշակել ուշա– դրության մոտորային թեորիան, որը ըստ Լ–ի, ընկալման պայմանները բարելավող օրգանիզմի շարժողական ռեակցիան է: Արտաքին շարժողական ակտերն առաջ– նային համարելով՝ Լ–ի հոգեբանական գաղափարները կապվել են Ի. Մ. Սեչե– նովի ռեֆլեկտոր թեորիայի հետ: Նա առաջինն է ռուս, թարգմանել Արիստո– տելի «Առաջին անալիտիկա» (1894) աշ– խատությունը: Գրկ. 3 ji b k h H ա a n h p օ JI., IIch- xojiorireecKoe Hacjieflne H. H. JIaHre, «Tpyflbi OfleccKoro roc. yH-Ta», 1941, t. 2, ԼԱՆ ԳԵ ԴՈԿ (Languedoc), պատմական մարզ և տնտեսական շրջան Ֆրանսիայի հարավում: Գտնվում է ստորին Ռոնի արմ–ում, կենտրոնական զանգվածի, Մի– ջերկրական ծովափի և Պիրենեյների միջև: Ընդգրկում է Արևելյան Պիրենեյներ, Օդ, էրո, Հար, Լոզեր դեպարտամենտները: Տարածությունը՝ 27,8 հզ. կմ2: 1750 հզ. բն. (1971): Լ. Ֆրանսիայի խաղողագործու– թյան և գինեգործության գլխավոր շըր– ջանն է:
ԼԱՆԳԵՐՀԱՆՍ (Langerhans) Պաուլ (1847–1888), գերմանացի ախտաբան– անատոմ: 1875-ին Ֆրեյբուրգի էքստրաօր– դինար պրոֆեսոր: Աշխատել է Նեապո– լում, Կապրի, Տեներիֆ և Մադեյրա կղզի– ներում: Ռ. Վիրխովի ղեկավարությամբ ուսումնասիրել է ենթաստամոքսային գեղ– ձի միկրոսկոպիական կառուցվածքը (1869) և առաջին անգամ նկարագրել գեղձի «կղզյակները» (հետագայում անվանվե– ցին նրա անունով):
ԼԱՆԳԼՈՒԱ (Langlois) Վիկտոր (20.5. 1829, Դյեփ –14.5.1869, Փարիզ), ֆրան– սիացի պատմաբան, հայագետ, արևելա– գետ: Սովորել է Հրովարտակների դպրո– Վ. Լանգլուա ցում և Արևելյան կենդանի լեզուների ուսումնարանում (Փարիզ): Զբաղվել է միջնադարյան Ֆրանսիայի և Մերձավոր Արևելքի երկրների պատմության, աղ– բյուրագիտության, դրամագիտության և այլ հարցերով: Հոդվածներ ու աշխատու– թյուններ է նվիրել նաև Հայաստանի ու ԿհւհԿհտյի հայկական պետության պատ– մությանը, գրականությանը, մշակույթին, որոնք հրատարակվել են Փարիզի, Պե– տերբուրգի, Վենետիկի և այլ արևելագի– տական հանդեսներում ու առանձին գըր– քերով: 1852–53-ին ֆրանս. կառավարու– թյան հանձնարարությամբ մեկնել ՜է Կի– լիկիա և Փոքր Հայք՝ խաչակրաց արշա– վանքների ժամանակաշրջանի հայ–ֆրան– սիական հարաբերությունների վերաբեր– յալ նյութեր հավաքելու: Տարսոնի (Կի– լիկիա) ավերակներում հայտնաբերել է հունա–հռոմեական, բյուգանդական, հայկ. արձանագրություններ ու հնագիտական իրեր և արդյունքներն ամփոփել է «ճանապարհորդություն Կիլիկիայում և Տավրոսի լեռներում» (1861), «Խորհրդա– ծություններ Հայաստանի և Ֆրանսիայի միջին դարերի հարաբերությունների շուրջը» (1861) և այլ հոդվածներում: 1857 և 1861-ին Իտալիայում ուսումնասիրել է Ջե– նովայի, Վենետիկի, Թուրինի դիվանները: Մխիթարյանների մոտ աշխատասիրել է «Վենետիկի Ս. Ղազարի կղզու վանքը և Հայաստանի ու նրա գրականության հա– մառոտ տեսությունը» (1863), որը տպա– գրվել է նաև անգլ., ռուս., լեհերեն, հունգ.: Հայ ժողովրդի պատմության հարցերին են նվիրված նաև «Վավերագրեր Փոքր Հայ– քի Լուսինյանների պատմության մեկնա– բանման» (1859), «Պատմական և քննադա– տական ակնարկ Հայաստանի հասարակա– կան–քաղաքական կառուցվածքի վերա– բերյալ Ռուբինյան հարստության թա– գավորների օրոք» (1860), «Ուսումնասի– րություն Մովսես Ւարենացու Հայոց պատ– մության աղբյուրների մասին» [հայ. հրտ.՝ «Մովսես Ւյորենացի և նրա պատմությու– նը» (1863)] աշխատությունները: Հայկ. դրամագիտությանն են նվիրված Լ–ի «Ակ– նարկ Ռուբինյան դինաստիայի հայ թա– գավորների դրամների մասին» (1850), «Հայաստանի միջին դարերի դրամագի– տությունը» (1855), «Հայաստանի դրամա– գիտությունը անտիկ շրջանում» (1858), «Հայաստանի ընդհանուր դրամագիտու– թյուն» (1859) արժեքավոր գործերը: Լ. անդրադարձել է նաև թուրք, բռնապետու– թյան տակ գտնվող հայ ժողովրդի վիճա– կին ու ճակատագրին («Հայաստանի տեղը աշխարհի պատմության մեջ», 1856, «Թուր– քիայի հայերը և Տավրոսի ջարդերը», 1863): Լ. թարգմանել (մի մասը՝ համա– ռոտ) և 2 հատորով հրատարակել է հայ պատմիչներից մի քանիսի (Փավստոս Բու– զանդ, Կորյուն, Մովսես Խորենացի, Եղի– շե, Ղազար Փարպեցի ևն) երկերը: Եղել է Պետերբուրգի հնագիտական կայսերական ակադեմիայի, Թուրինի ակադեմիայի, Փա– րիզի, Մոսկվայի արլ. ընկերությունների, Լազարյան ճեմարանի և Վենետիկի Մխի– թարյանների գիտական ժողովների ան– դամ: Երկ. Rapport sur 1’exploration archeologi- que de la Cilicie et de la Petite-Armenie, P., 1854; Monnaies inedites de la Cilicie, P., 1854; Collections des Historiens Anciens et Moder- nes de rArmenie, t. 1–2, P., 1867–69. Գրկ. Շ ր ու մ պ ֆ Ա., Ուասմնսաիրութիւնք հայ լեզուի և մատենագրաթեան, յարևմուտս, թրգմ. և լրց. Գ. Զարբհանալյանի, Վնտ., 1895: Հ. Դավթյան, Զ. Հարությունյան «ԼԱՆԴ ՕԳ ՖՈԼԿ» («Land og Folk», «Եր– կիր և ժողովուրդ»), դանիական օրաթերթ: Դանիայի կոմունիստական կուսակցու– թյան կենտրոնական օրգանը: Լույս է տեսնում 1941-ից, Կոպենհագենում: Հա– ջորդել է «Արբեյդերբլադետ» («Arbejder- bladet») թերթին (1924–1940):
ԼԱՆԴԱՈհ Լև Դավիդովիչ [9(22).1.1908, Բաքու–1.4.1968, Մոսկվա], սովետական ֆիզիկոս, ՍՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1946), սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1954): Ավարտել է Լենինգրադի համալ– սարանը (1927): 1929-ին գործուղվել է Դանիա (Ն. Բորի մոտ), Անգլիա և Շվեյ– ցարիա: 1932-ից գլխավորել է Զարկովի ուկր. ֆիզիկա–տեխնիկական ինստ–ի տե– Լ. Դ. Լանդաու սական բաժինը: 1937-ից աշխատել է ՍՍՀՄ ԳԱ ֆիզիկական պրոբլեմների ինստ–ում: 1926-ին հրապարակվել է Լ–ի առաջին գիտական աշխատանքը երկա– տոմ մոլեկուլների սպեկտրների ինտեն– սիվության մասին: 1927-ին առաջինն է մտցրել խտության մատրիցի հասկացու– թյունը: 1930-ին ստեղծել է մետաղների էլեկտրոնային դիամագնիսականության տեսությունը (հետագայում այն կոչվեց «Լանդաուի ղիամագնիսականություն»): 1933-ին առաջարկել է հակաֆեռոմագնի– սականոէթյան տեսությունը, 1935-ին Ե. Մ. Լիֆշիցի հետ մշակել ֆեռոմագնիսական նյութերի դոմենային կառուցվածքի և ֆե– ռոմագնիսական ռեզոնանսի տեսությու– նը: 1937-ին կառուցել է երկրորդ կարգի ֆազային անցոււէների ընդհանուր տե– սությունը, գերհաղորդիչների միջանկյալ վիճակի տեսությունը և միջուկների վի– ճակագրական տեսությունը: 1941-ին ըս– տեղծել է հեղուկ հելիումի գերհոսունու– թյան տեսությունը, 1946-ին՝ էլեկտրոնա– յին պլազմայի տատանումների տեսու– թյունը և որոշել այդ տատանումների մա–
