մի հասարակ ստորերկրյա ճանապարհ է դա և ուրիշ ոչինչ։
Մոտավորապես այս է պատմում ռուս սյցելուն։ Նա ասում է թե հասել է ճանապարհի վերջին և ով գիտե թե որքսն ճիշտ է նրա այդ խոսքը։ Բայց որ խորհրդավոր անցքի հետ կապված են այդպիսի ֆանտաստիկ աոասպելներ դրս պատճառն այն է, որ Անին մայրաքաղաք է եղել փարթամ թագավորներ է ունցել։ Չկա մի հին բերդ որ այդպիսի գաղտնի ճանապսրհ սւնեցսծ չլինի ղե պեպի օրի ձորը։ Պաշարման համար եր շինվում ջրի ճանապարհը և պետք է ասել որ Անիի, այդ ստորերկրյա անցքը այնքան էլ նշանավոր մի շինություն չէ գոնե Ներսես Սարգիսյանը, որ տեսել էր Թոլսաթի, Ամասիայի և Խաբերդի գետնափոր ուղիները ասում է որ Անիի այս անգղը նրնց մոտ աննշան մի բան է։
Ավելի հետաքրքրակսն է այն որ ճանապարհը այստեղից միայն դեպի գետը չի գնում այլ ճյուղավորվելով, բարձրանւմ է դեպի վեր, մտնում է քաղաքի տակը։ Բայց այս մասին ես հետո կխոսեմ։ Առայժմ չթողնենք Ախուրյանի այլ հետաքրքրական լանջի նշանավոր տեղերը։
Քիչ էլ ցած գնալով ձորի հատակին մոտ գետի վրա ցցվում է մի ժայռ, որի վրա ավերակների մի մեծ կույտ է ցրված Ժայռր շրջապատված է պարիսպներով որոնց թշվառ հետքերն են միայն մնացել, իսկ պարիսպների մեջ երևում են երկու կես քանդված կես կանգուն մատուոներ։ Մեկը պարզ շինություն է քառանկյունի կանգնսծ է ժսյռի պռունգին և ուղղակի Ախուրյանի մեջ է նայում, մյուս գեղեղեցիկ զադարուն աշտարակաձև է ս Փրկչի նման, բայց այն տարբերությամբ, որ դրսից նրա շրջաղիծը միակար կոլորակ չէ այլ կազմված է կիսաբոլոր անկյուններից որոնք գեղեցիկ խորշեր են գոյացնում։
Որքան սոսկալի է եղել ս վերմունքը ս յս ամայի ձորի այս փոքրիկ անկյունում 1845 թվականին Նեբսես Սարգիսյանը գտել է այդ երկու մատոռները բոլորովին անաղարտ, բոլորովին անվնաս։ Իսկ այսօր նրանք արևմտյան
