«Աւետիք Իսահակեանը Ախալցխայում» ընթերցողին կը ծանօթացնեն Մ. Սարգսեանի յուշապատումները ուր երգիծողի ծիլը իր մատղաշութեամբ կը շողայ, հոգի կը գգուէ։ Կարդալ պէտք է։
Նոյնպէս գրախօսականները, ուր Հաւասիի երգին կարգին տեղ գտած են Նանսէն Միքայէլեանի, Վլադիմիր Յարութիւնեանի, Գալուստ Սմոյեանի, Թաթուլ Բոլորչեանի, Բագրատ Ալեքեանի, Վահան Սաղաթէլեանի գործերուն արդար վերլուծումները՝ լաւը ընդունելով, տկարը՝ վերաուղղելու յանձնարարութեամբ։
Խօսք Ախալքալաքում Մ.Սարգսեանի 75-ամեակին նուիրուած հանդիսաւոր արարողութեան. Այստեղ ելոյթ ունեցողը ինքն է Ջաւախքի զաւակ Մ. Սարգսեանը, որ բանաստեղծօրէն կը խօսի իր կարօտի անմար կրակին մասին հանդէպ իր ծննդավայր մայր հողին։
Ընթերցողը կը զգայ թէ այդ կարօտը որքան խորունկ է ու կարօտի կրակը՝ անմարելի։ Ու այդ կարօտը այնպիսի՜ ոյժով կը փոխանցուի ընթերցողին, որ կարծես ինք եւս Ջաւախեցի եղած ըլլայ։
Ու իր ժամանակին մէջ համարձակ էր այդ խօսքը։
«Հերոսական Ջաւախք» (յօդուածներ).
Խօսք Գուրգէն Դալիբալթայեանի ծննդեան 75-ամեակի առիթով, զոր այսպէս վերջացուցած է Մ. Սարգսեանը. «Գուրգէն Դալիբալթայեանի նման մարդիկ համովացնում են մեր կեանքը, նրա նման մարզիկ մեր ազգային հարստութիւնն են, նրանք հարստացնում եւ մաքրում են մեր հոգեկան էկոլոգիան։ Նրանցով ճանաչենք ինքներս մեզ։ Նմանուենք մեր գեներալին, ով մեզ համար թանկ է, մեծարենք նրան, որպէսզի հաւատանք մեր ազգի ու հայրենիքի անմահութեանը»։
Կը յաջորդէ էքսպրոմտ մը նոյն գեներալին մասին, որ կը վերջանայ այսպէս. «Ես՝ ծերացած բանաստեղծ, դու՝ վաստակած գեներալ»...
Մ. Սարգսեանը սրտի խօսք ունի բոլոր այն ջաւախեցիներուն մասին, որոնք որպէս խիզախ քաջամարտիկներ մասնակցեցան հայրենի հող Արցախի ազատագրումի պայքարին։
«Վրացիների եւ վրաց գրողների մասին» (գրական խորհրղածութխններ, յօդուածներ).
«Իլիա ճաւճաւածէն եւ հայ-վրաց եղբայրութիւնը». Մ. Սարգսեանը հարուստ օրինակներով՝ Հայոսի եւ Քարթլոսի, Սասունցի Գաւիթի
