Կ. Պոլիս․ անվանաթերթի վրա նշված է 1922, իսկ շապիկի վրա 1923, քանի որ գիրքը լույս է տեսել 1923 թ. սկզբին)։ Այս հատորն ամենից ծավալունն ու բազմազանն է Թումանյանի կենդանության ժամանակ հրատարակված ժողովածուներից և շատ կողմերով արտահայտում է հեղինակի վերջին կամքը։ Գրքի վերջում զետեղված՝ հրատարակչի (Կ. Քեշիշյան որդի) փոքրիկ ծանոթագրության մեջ նշվում է. «Ներկա հավաքածուն պատրաստած է պ. Հովհաննես Թումանյան, 1921-ին» (պետք է ենթադրել, որ գիրքը կազմվել է նախքան 1921 թ. հոկտեմբերին Կ. Պոլիս մեկնելը և անձամբ հանձնվել հրատարակչին)։ Նույն ծանոթագրությունից իմանում ենք նաև, որ հեղինակն «այս հատորեն հապաված է նախապես հրատարակված իր բանաստեղծություններեն ոմանք, իր իսկ բառերով իբր իր հոգիին անհարազատ արտահայտություններ, և մյուսներուն վրա կատարած է սրբագրություններ, կրճատումներ և փոփոխություններ»։ Այս առումով Կ. Պոլսի ժողովածուն, անշուշտ, շատ կարևոր աղբյուր է Թումանյանի չափածո երկերի (մանավանդ պոեմների և բալլադների) վերջնական բնագրերը որոշելու համար։ Սակայն այդ գրքի տպագրությունը նույնպես իրականացվեց առանց հեղինակի անմիջական մասնակցության (1922 թ. և 1928 թ. սկզբին Թումանյանը հիվանդ վիճակում գտնվում էր Թիֆլիսում և ապա՝ Մոսկվայում, ուր և վախճանվեց)։ Այդ պայմաններում գրքի մեջ տեղ են գտել բազմաթիվ վրիպակներ, բառերի սխալ գրություններ (դրանց մի մասը հետևանք էր արևմտահայ գրական լեզվի ձևերի և ուղղագրության ազդեցության)։ Ժամանակակիցների և հարազատների վկայությամբ՝ Թումանյանը հիվանդ վիճակում նկատել է այդ սխալների մի մասը, օտտիսկների վրա նշել և ուղարկել է Կ. Պոլիս, բայց, ըստ երևույթին, դրանք ժամանակին տեղ չեն հասել և տպագրությունից առաջ չեն ուղղվել (միայն գրքի որոշ օրինակների վրա կան տպագրությունից հետո արված մի շարք ուղղումներ, որոնք, պետք է ենթադրել, մտցվել են Թումանյանի նշումների հիման վրա)։
Էջ:Թումանյանի ԵԼԺ հ1.djvu/11
Արտաքին տեսք