դաշնակցության «Հայաստանի փրկության կոմիտեի» կառավարական հեղաշրջումից հետո, նպատակը Երևանում և շրջակայքում բանակցությունների միջոցով խաղաղությունը վերականգնելն էր։ Դուրս գալով Թիֆլիսից մարտի 13-ին, Ղիլիշան— Ելենովկա — Ախտա երթուղով, Թումանյանը Երևան հասել է մարտի 20-ին։ Փետրվարյան հեղաշրջման, ճանապարհին և Երևանում ստացած տպավորությունների մասին մանրամասն տեղեկություններ և հետաքրքրական մեկնաբանություններ կան «Իմ Երևան գալու առիթով... անավարտ հոդվածում (տե՛ս № 370 նամակի № 3 ծանոթագրությունը, № 371 — 373 նամակները ծանոթագրություններով, նաև՝ «Հայրենիք,» , 1923, № 10, էջ 69—70, Ս. Վրացյանի հուշերը)։
Ստորև հրապարակվում է երկու փաստաթուղթ, որոնք լրացնում են Թումանյանի՝ Երևան հասնելու հետ կապված տեղեկությունները:
Պ. Հովհաննես Թումանյանին
Համաձայն Ձեր խնդիրքին, Հայաստանի հանրապետական կառավարությունը թույլ տվեց անցնելու մեր զորաշղթան։ Մարդիկ ղրկած եմ Ձեզ ընդունելու համար։ Արգելվում է ամեն խոսակցություն Ձեզ առաջնորդողների հետ:
19 մարտ, 1921
(Պահպանվում է ԹԹ, ՓԲ, № 2370):
Հայրենիքի փրկության կոմիտեի նախագահ Ս. Վրացյանին
Տեղումս լուրեր են տարածվել, որ բանաստեղծ Հովհաննես Թումանյանը բոլշևիկների կողմից եկել է իբրև ներկայացուցիչ և յուր հեղինակավոր փսփսուքներով ու ներկայությամբ ժողովրդի մեջ մեծ հուզում է առաջ բերել։
Մենք լավ ենք ճանաչում Թումանյանին, պահանջում ենք երկրորդ Լեգրան[1] չսնուցանել Հայաստանի կրծքում և չգուրգուրել իբրև բանաստեղծի։ Կա՛մ պետք է [բանտարկել] չեզոքացնել, կա՛մ հեռացնել։ Մեր գավառը երբեք չի կարող հաշտվել այն մտքի հետ, որ մենք ներկա բոլշևիզմի քնացնող օրորներին ենթակա լինենք.
Էջմիածնի գավառի Հայրենիքի փրկության կոմիտեի նախագահ՝
1921, մարտի 23
Տպագրվել է ՀՍՍՌ ՆԳՄ արխիվային բաժնի բյուլետեն, 1958, № 2 (3), էջ 13):
- ↑ Հայաստանում ՌԽՖՍՀ լիազոր ներկայացուցիչ (1920 թ.)։
