ԳԱՆԳԱՏ
(էջ 464)
Առաջին անգամ՝ ԵԺ III, 369–871։
Այս պատկերը Թումանյանի՝ Թիֆլիսի հայոց կոնսիստորիայում աշխատելու ժամանակի (1887–1892 թթ.) գեղարվեստական վերհուշերից մեկն է, ուստի կարելի է ենթադրել, որ այս երկը գրված է 80–ական թթ. սկզբներին։
Ինքնագիրը պահվում է ԳԱԹ Թֆ, № 121։
Տպագրվում է ինքնագրից։
ՍԵՎ ՃԱՆԱՊԱՐՀ
(էջ 466)
Գրել է 1895–1896 թթ. Արևմտյան Հայաստանում կազմակերպված՝ հայերի կոտորածներից հետո, երբ գրողը ճամփորդում է Արևելյան Հայաստանում և հանդիպում այդ կոտորածներից փրկված հայ գաղթականներին (Ա. Ինճիկյան, 375)։
Ինքնագիրը պահվում է ԹԹ, Նոր նյութեր, թղթ. № 3։
Բնագրի որոշ հատվածներ մեջբերված են Ա. Ինճիկյանի գրքում։ Ամբողջությամբ տպագրվում է առաջին անգամ։
<ՄՐԱՓ ՊԱՊԻՆ>
(էջ՝ 467, 716)
Առաջին անգամ որոշ կրճատումներով՝ ԵԺ III, 388–389։
Գրել է 1895–1896 թթ., երբ Թումանյանը ծանոթացել է կոտորածներից ազատված և Կովկասում ապաստան գտած արևմտահայ գաղթականության վիճակին (Ա. Ինճիկյան, 528)։
Պահպանվել են սույն պատմվածքի երկու ինքնագիր (ԳԱԹ Թֆ, № 122), որոնցից մեկը տեղադրված է «Տարբերակներ» բաժնում, Պատմվածքը սյուժետային և բնագրային, որոշ ընդհանրություններ ունի գրողի «Ուրախ գիշեր» ստեղծագործության հետ։ Երկրորդ տարբերակը լույս է տեսնում առաջին անգամ։
Տպագրվում է ինքնագրից։
