Բոլորանվեր սիրով նվիրված իր ժողովրդին, ուր էլ երևում, իր հետ տանում էր ազնվություն և հանդիսանում էր ազնիվ քարոզիչ, ազնիվ գործիչ, ազնիվ պատրիարք, ազնիվ մարտնչող, ազնիվ հովվապետ — մի խոսքով ազնիվ մարդ։ Ամենադժարն ու ամենաբարձրը, ինչ որ կարող է լինել մարդ-արարածը։ Եվ այս տեսակետից նա արժանի է առանձին հիացմունքի։ Ինչպես ամեն ժողովրդի մեջ, այնպես էլ մեր ժողովրդի մեջ հազվագյուտ են այսպիսի ազնիվ դեմքեր։ Այո՛, հայ ժողովուրդը տվել է և կտա շատ խելոք մարդիկ, քաջ մարդիկ, տաղանդավոր մարդիկ, բայց անպայման ազնիվ մարդիկ դժար են երևում։ Եվ այսօր գերեզման դնելով Իզմիրլյանին, մենք գերեզման ենք դնում այդպիսի մի հազվագյուտ ազնիվ դեմք։
ՄԵԾԵՐԻՑ ՀԵՏՈ
Շատ ժամանակ չի անցել՝ մենք մի շարք խոշոր եկեղեցականներ ունեինք, որոնց մեծ մասը ավելի շատ ազգային-ժողովրդական հերոսների հմայք ու հռչակ ունեին, քան սոսկ հոգևորականի։ Նրանց անունները գիտեր հայ ժողովուրդը աշխարհի մի ծայրից մինչև մյուսը, նրանց պատկերները ամենալավ զարդարանքն էին ամեն հայի տան, նրանցից ոմանց վրա երգեր էին հորինում ու երգում։ Այդպիսի մարդիկ էին Ներսես Վարժապետյան, Խրիմյան Հայրիկ, Մելքիսեդեկ Մուրադյան, Մատթեոս Իզմիրլյան։ Եվ նրանց կենդանության օրով, երբ կաթուղիկոսական ընտրության խոսք էր լինում՝ արդեն պատրաստ ընտրված կային կաթուղիկոսացուները, ընտրված ու սիրված ամբողջ ազգից։ Վեճը միայն նրա վրա կարող էր լինել, թե այդ ընտրյալներից ո՞րն է արժանագույնը։
Ճշմարիտ է, նրանք էլ են ունեցել իրենց հակառակ ձայները, բայց այդ հակառակ ձայները շատ չնչին ու տկար են եղել ժողովրդական այն համատարած կեցցեների մեջ, որ առաջնորդում էին նրանց դեպի հայոց հայրապետության գահը։
