Էլեկտրամագնիսի կոճին հաղորդալարը փաթաթված է բազմաթիվ գալարներով: Բայց եթե հոսանք անցնի ընդամենը մի գալարով, ապա այն դարձյալ էլեկտրամագնիս կդառնա, միայն թե՝ թույլ էլեկտրամագնիս։ Պարզվում է, որ է՛լ ավելի թույլ, հյուլեաչափ էլեկտրամագնիսներ կան նաև ամեն մի ատոմում։
— Եթե յուրաքանչյուր ատոմում փոքրիկ մագնիսներ կան, նշանակում է ոչ միայն երկաթը, այլև մնացած բոլոր նյութե՞րն էլ են մագնիս, — կհարցնեք դուք։
Պարզվում է, որ ամեն ինչ կախված է այդ փոքրագույն մագնիսների դասավորությունից։ Եթե դրանք «կարգապահ» են, կարողանում են բոլորը միասին միևնույն կողմը շրջվել և ուղիղ շարք կազմել, ապա միայն այդ դեպքում նյութը կարող է մագնիս դառնալ։
Այդ հատկություններով օժտված են միայն մի քանի մետաղներ, հատկապես, երկաթը։ Սակայն գիտնականներն ու ինժեներները սովորել են այնպիսի մագնիսներ պատրաստել, որոնք երկաթե մագնիսներից անհամեմատ ավելի լավն են։ Նման մագնիսներ պատրաստում են, օրինակ, կոբալտի ու պլատինի կամ կոբալտի ու սամարիումի համաձուլվածքներից։ Այդպիսի ամենափոքրիկ մագնիսը կարող է բարձրացնել իրենից մի քանի անգամ մեծ երկաթե դետալ։ Այդ մագնիսներն, իհարկե, շատ թանկ արժեն և կիրառվում են միայն գիտական բարդ սարքերում։
Մաթեմատիկա
Երբեմն դպրոցականներն ասում են «Ինչիս է պետք մաթեմատիկան, ես դառնալու եմ հայոց լեզվի ուսուցիչ կամ դերասանուհի, կամ նկարիչ»։ Նրանք, իհարկե, սխալվում են։ Նա, ով մաթեմատիկա սովորում է մանկական տարիքից, զարգացնում է իր միտքն ու ուշադրությունը, դաստիարակում կամք ու նպատակին հասնելու հաստատակամություն։ Ուստի մաթեմատիկան հարկավոր է և՛ ուսուցչին ու բժշկին, և՛ դերասանին ու նկարչին։
Հին հույների ժամանակներից հայտնի է, որ մաթեմատիկան սովորեցնում է մտածել ու դատել ճշգրիտ և հետևողականորեն։ Մաթեմատիկան մարդու առջև բացում է նրան շրջապատող թվերի ու պատկերների յուրահատուկ աշխարհը:
Դժվար է գտնել մարդկային գործունեության մի բնագավառ, ուր անհրաժեշտություն չզգացվի որոշակի կարգով խմբավորել ու հաշվել առարկաները, որոշել դրանց չափերը, ձևը, փոխադարձ դիրքը։ Բայց պարզ հաշվարկումն ու չափումը դեռևս մաթեմատիկա չէ։ Մաթեմատիկան մեզ օգնում է խուսափել ավելորդ վերահաշվումներից, սովորեցնում հայտնի մեծության օգնությամբ որոշել անհայտ մեծությունը։ Այդ է նրա վիթխարի նշանակությունը արտադրության, տեխնիկայի և գիտության համար։
Ահա պարզագույն մի օրինակ մի փաթեթում կա 20 գիրք, իսկ գրապահեստում կա այդպիսի 150 փաթեթ։ Գրապահեստում եղած գրքերի թիվն իմանալու համար բոլորովին էլ հարկ չկա բոլոր փաթեթները բացել ու հերթով հաշվել գրքերը։ Բազմապատկման գործողությունը ցույց է տալիս, որ պահեստում կա ընդամենը 20X150 = 3000 գիրք։
Հարյուր քսան տարի առաջ մաթեմատիկան երկու աստղագետների՝ ֆրանսիացի Լևերիեին և անգլիացի Ադամսին, հուշեց, որ Ուրան մոլորակի շարժման դիտվող փոքր շեղումները կարելի է բացատրել նրանից այն կողմ, Արեգակից հեռու ընկած ուղեծրով շարժվող ինչ-որ անհայտ մոլորակի ազդեցությամբ։ Աստղագետները հաշվարկեցին ու գտան երկնքի այն տիրույթը, որտեղ հարկավոր էր փնտրել այդ մոլորակը, և երբ աստղադիտակն ուղղեցին այնտեղ, տեսան մի նոր մոլորակ: Այն անվանեցին Նեպտուն։
Երբեմն մաթեմատիկական հայտնագործության կարող է հանգեցնել մաթեմատիկայի հետ ասես կապ չունեցող որևէ հարց։ Այսպես, օրինակ, մեզանից շուրջ 350 տարի առաջ ապրած գերմանացի նշանավոր գիտնական Կեպլերը մի անգամ հետաքրքրվեց, թե գինեվաճառներն ինչպես են որոշում գինու ամենաբազմաձև տակառների տարողությունը։ Նրանք փայտե ձողով չափում էին տակառի անցքի և հատակի ամենահեռավոր կետի միջև եղած հեռավորությունը։
Մտածելով գինեվաճառների այս չափումների մասին, Կեպլերը գտավ տակառի, կիտրոնի, խնձորի, սերկևիլի և նույնիսկ չալմայի ձև ունեցող մարմինների ծավալները հաշվելու մաթեմատիկական բանաձևերը։ Հետագայում դրանք ուրիշ գիտնականների օգնեցին ստեղծելու մաթեմատիկական նոր գիտություն՝ ինտեգրալ հաշիվը, առանց որի այժմ չեն կարող աշխատել
