«Իմ գրավոր միջնորդության համաձայն Կովկասյան զորաբանակի Դ-րդ կորպուսի հրամանատարը բարեհաճեց հաստատել Իգդիրում կազմակերպելու և գործելու գաղթականների վերադարձին նպաստող մի հանձնաժողով, որի մեջ մտնում են նույն կորպուսի շտաբի ներկայացուցիչը, գավառական բժիշկը, հողատեր-գյուղատնտես Վարդգես Քազանունին և տեր Ստեփան ք[ահանա] Տեր-Թովմասյանը: Հիշյալ հանձնաժողովը պատրաստ է կատարել գաղթականների վերադարձին, երկրում հաստատվելու ու տնտեսությունը վերականգնելուն վերաբերյալ գործառնություններ»:
Հանձնաժողովի հասցեն է Игдир, Сааку Матиняну.
Փոխնախագահ Հ.Խունունց
ՀԱԱ, Ֆ.28, ց.1, գ.116, թ.76: Բնագիր: Ձեռագիր:
N 81
ԱԶԳԱՅԻՆ ԲՅՈՒՐՈՅԻ ԳՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻՆ
ՍՓՅՈՒՌՔԱՀԱՅՈՒԹՅԱՆ ՇՐՋԱՆՈՒՄ ՇԱԳԱՇ ՆԵՐՀԱԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԵՎ
ԴՐԱՆՑ ՎԵՐԱՑՄԱՆ ՀԱՄԱՐ ՎԵՀԱՓԱՌԻ ՄԻՋԱՄՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ
Վեհափառ Տե՛ր,
Ազգային Բյուրոն ստացավ Ձերղ վեհափառության դիվանի միջոցով Ռումանիո Կոստանցա քաղաքի թաղական խորհրդի գրությունը իրենց շրջանի կուսակցական գժտությանց մասին: Նման գանգատներ թե բերանացի և թե գրավոր ստացած է նաև Ազգային բյուրոն, որոնցից երևում է, որ այդ ներհակությունը նկատվում է ոչ միայն Ռումանիա, այլև ուրիշ վայրերում Եգիպտոս և հատկապես Ամերիկա: Ամերիկայում ծագած տարաձայնության մասին Ազգային բյուրոն ևս մի գրությամբ դիմել էր Ձերդ Վեհափառության Ձեր բարձր աջակցությունը խնդրել այս աղետավոր ընթացքին վերջ տալու համար:
Ազգային բյուրոն, սկսած [1914թ.] դեկտեմբերի սկզբներից, մի քանի անգամ հայտնել էր Ռումանիա, որ կամավորներ չուղարկեն, քանի որ կարիք չկա. մեր դիմումները մնացին անհետևանք: Դիմեց թեմի սրբազան առաջնորդը, նույնպես ապարդյուն: Հատուկ գրությամբ մարդ ուղարկվեց Ռումանիա. անհետևանք մնաց այդ քայլն ևս: Մեր ստացած տեղեկությամբ այդ ներհակ հետևանք է ոմանց այն համոզման, որ Ազգային բյուրոն հանդիսանում է մի մասնավոր խմբակի և ոչ համազգային հիմնարկություն:
Նկատելով, որ ներկայումս ավելի քան երբևիցե անհրաժեշտ է, որ բովանդակ ազգը գործի միաբան և միասիրտ, որ վերանան ամեն պառակտում և ներհակություն ազգի միջից, Ազգային բյուրոն ուրիշ ավելի ազդու հնար չի գտնում այս ձախորդ վիճակի վերացման համար, քան Ձեր Վեհափառության հեղինակավոր խոսքը: Եթե Դուք հորդոր կարդաք ի սփյուռս աշխարհի հայության գալ համերաշխության, ճանաչել մի ղեկավար մարմին, նպաստները մի տեղ կենտրոնացնել և գործել միասնաբար ու համերաշխ - Ձեր հայրական խրատն ու հորդորը կանե իր բարերար ազդեցությունը, կմբերանե չարախոսներին, կսանձե զարտուղի ընթերցողներին և կզսպե բաժան գործելու հակումը:
