130 832, մոլդավացիներ՝ 93 920, լատիշ– ներ՝ 73 110, կիրգիզներ՝ 66 357, տաշիկ– ներ՝ 77 606, թուրքմեններ՝ 64 952, էս– տոնացիներ՝ 57 178, այլ ազգերի ներկա– յացուցիչներ՝ 1 448 845։ ՍՄԿԿ–ն կառուցվում է տերիտորիալ– արտադր․ սկզբունքով, կուսակցության սկզբնական կազմակերպությունները ստեղծվում են ըստ կոմունիստների աշ– խատանքի վայրի և միավորվում են շրջա– նային, քաղաքային և այլ կազմակերպու– թյուններում4 ըստ տերիտորիայի։ 1983-ին ՍՄԿԿ–ի կազմում կար 425 897 սկզբնա– կան կուսակցական կազմակերպություն, 2887 գյուղական և 631 քաղաքային շրջկոմ, 864 քաղկոմ, որոնք միավորված էին 10 օկ– րուգային կոմիտեների, 150 մարզկոմների, 6 երկրկոմների մեջ։ Բացի ՌՍՖՍՀ–ից, ՍՍՀՄ միութենական բոլոր 14 հանրապե– տություններում մարզային կոմիտեների իրավունքներով գործում են այդ հանրա– պետությունների կոմկուսակցություննե– րը։ Դրանցից մեկը Հայաստանի կոմու– նիստական կուսակցությունն է, որի շար– քերում 1984-ի հունվ․ 1-ին եղել է 177540 կոմունիստ (170475 ՍՄԿԿ անդամ և 7065 անդամության թեկնածու)։ Կուսակցական կազմակերպությունների բարձրագույն ղեկավար մարմիններն են ընդհանուր ժողովը (սկզբնական կազմա– կերպությունների համար), կոնֆերանսը (շրջանային, քաղաքային, օկրուգային, մարզային,երկրամասային կազմակերպու– թյունների համար), համագումարը (միու– թենական հանրապետությունների կոմ– կուսակցությունների և ՍՄԿԿ–ի համար)։ Ընդհանուր ժողովը, կոնֆերանսը կամ հա– մագումարն ընտրում են բյուրո կամ կո– միտե, որոնք գործադիր մարմիններ են և ղեկավարում են կուսակցական կազմա– կերպության ամբողջ ընթացիկ աշխատան– քը։ Կուսակցական մարմինների ընտրու– թյունները կատարվում են փակ (գաղտնի) քվեարկությամբ։ ՍՄԿԿ գերագույն մարմինը կուսակցու– թյան համագումարն է։ Հերթական հա– մագումարները հրավիրվում են ոչ ուշ, քան 5 տարին մեկ անգամ։ ՄՄԿԿ համա– գումարները լսում և քննարկում են Կենտր․ կոմիտեի հաշվետվությունը, գնահատում հաշվետու ժամանակաշրջանում նրա գոր– ծունեությունը, առաջիկա տարիների հա՛* մար մշակում կուսակցության քաղ․ գիծը և գործունեության գլխ․ ուղղությունները, հիմնավորում երկրի, սովետական ժողո– վըրղի պռջե կանգնած կոնկրետ խնդիր– ները, խորապես վերլուծում ՍՍՀՄ մի– ջազգային դրությունը, գծում կուսակցու– թյան U սովետական պետության արտա– քին քաղաքականության հիմնական ուղ– ղությունները։ ՍՄԿԿ համագումարը ընտ– րում է Կենտրոնական կոմիտե (Կենտկոմ) և Կենտրոնական վերստուգիչ հանձնա– ժողով (ԿՎՀ)։ Համագումարների միջե ընկած ժամանակամիջոցում կուսակցու– թյան ամբողջ աշխատանքը ղեկավարում է ՍՄԿԿ Կենտկոմը, որի անդամների և ան– դամության թեկնածուների ամբողջ կազ– մի նիստը ՍՄԿԿ Կենտկոմի պլենումն է։ ՍՄԿԿ կանոնադրության համաձայն Կենտ– կոմը 6 ամսում անցկացնում է մեկից ոչ պակաս պլենար նիստ։ Կենտկոմի ան– 50-ԻՑ ԱՎԵԼԻ ԿՈՒՍԱՆԴԱՄՆԵՐ ԵՎ ԹԵԿ–
ՆԱԾՈԻՆԵՐ ՈԻՆԵՑՈՂ ՍԿԶԲՆԱԿԱՆ ԿՈԻ–
ՍԱԿՑԱԿԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅԱՆ ԿԱ–
ՌՈՒՑՎԱԾՔԸ
- Ծանոթագրություն, մի շարք միութենա–
կան հանրապետությունների կոմկուսների Կենտկոմներում կան արտասահմանյան կա– պերի (^ԿԿ Կենտկոմում՝ ինֆորմացիայի և ար տաս աման յան կապերի) բաժիններ։ դամության թեկնածուները պլենումի աշ– խատանքին մասնակցում են խորհրդակ– ցական ձայնի իրավունքով։ Պլենումին ներկս ւ են լինում ՍՄԿԿ ԿՎՀ–ի անդամ– ները։ Կանոնավոր պլենումներ անցկաց– նելը կոլեկտիվ ղեկավարման լենինյան սկզբունքի պրակտիկ իրագործման կա– րևոր պայմաններից է։ Պլենումներում քննարկվում են կուսակցության, ժողո– վըրդի, պետության կյանքի ու գործունեու– թյան խոշորագույն հարցերը, կուսակցա– կան մարմինների ու կուսակցական կազ– մակերպությունների աշխատանքի կա– տարելագործման, էկոնոմիկայի, կուլտու– րական շինարարության, սովետական դե– մոկրատիայի զարգացման, արտաքին քա– ղաքականության հերթական խնդիրները։ ՍՄԿԿ Կենտկոմի պլենումը մեծ ուշա– դրություն է դարձնում միջազգային կո– մունիստական ու բանվ․ շարժման միաս– նությ սն ամրապնդման, բուրժ․ գաղա– փարախոսության դեմ պայքարի ուժե– ղացմսն հարցերին։ Պլենումի որոշում– ները պարտադիր են կուսակցական բո– լոր կազմակերպությունների համար։ Այդ որոշումների համաձայն կուսակցական կազմակերպությունները և աշխատավո– րակս ն կոլեկտիվներն իրենց հերթին որո– շում են տնտ․ և կուլտուրական շինարա– րության կոնկրետ խնդիրները։ Պլենումների միջև ընկած ժամանակա– շրջանում կուսակցության աշխատանքը ղեկավարելու համար հերթական կուսակ– ցական համագումարից հետո առաջին պլենսմում Կենտկոմն ընտրում է քաղ․ բյուրո (տես Քաղբյուրո ՍՄԿԿ ԿԿ), իսկ ընթպցիկ, գլխավորապես կադրերի ընտ– րության և կատարման ստուգման կազ– մակերպման աշխատանքները ղեկավարե– լու համար՝ քարտուղարություն (տես Քարտուղարություն ՍՄԿԿ ԿԿ)։ Կենտկո– մը ըււտրում է ՍՄԿԿ Կենտկոմի գչխավոր քարտուղար։ ՍՄԿԿ Կենտկոմը Կենտկո– մին 1յից կազմակերպում է կուսակցական վերահսկողության կոմիտե (տես ՍՄԿԿ Կենււկոմին կից կուսակցական վերա– հսկողության կոմիտե)։ Կուսակցական աշ– խատանքի ղեկավարությունը զինված ուժեւում իրականացնում է ՍՄԿԿ Կենտ– կոմը՝ սովետական բանակի և ռազմածո– վային նավատորմի գլխ․ քաղվարչության միջոցով, որն աշխատում է ՍՄԿԿ Կենտ– կոմի բաժնի իրավունքով։ ՍՄԿԿ ղեկա– վարությամբ է աշխատում Համամիութե– նական չենինյան կոմունիստական երի– տասարդական միությունը (ՀամԼԿԵՄ)՝ կուսակցության ակտիվ օգնականն ու ռեզերվը։ Տեղական կուսակցական կազմակեր– պությունները՝ հանրապետությունների կոմկուսները, երկրկոմները, մարզկոմնե– րը, [օկրուգկոմները, քաղկոմները, շըրջ– կոաւերը ՍՄԿԿ միասնական բաղկացու– ցիչ մասերն են։ Իրենց տերիտորիայի սահ– մաններում նրանք անցկացնում են կու– սակցության քաղաքականությունը, կազ– մակերպում և իրականացնում նրա բարձ– րագույն մարմինների դիրեկտիվների կա– տարումը։ ՄՄԿԿ հիմքը սկզբնական կազմակեր– պություններն են (տես Սկզբնական կու– սակցական կազմակերպություն), որոնք շարունակ գտնվում են նրա ուշադրության կենտրոնում։ Տակավին մինչ հոկտեմբեր– յան հեղափոխությունը Վ․ Ի․ Լենինը
