1945) և կոտրելով հիտլերականների դի– մադրությունը, ազատագրեցին քաղաքը։ Ֆաշիստ․ Գերմանիայի դեմ հաղթանա– կը կանխորոշեց երկրորդ համաշխարհա– յին պատերազմի վերշը։ Հակաֆաշիստ, կոալիցիայի երկրները հնարավորություն ստացան կենտրոնացնելու ուժերը ճա– պոն․ ագրեսիայի դեմ պայքարելու համար։ ճապոն․ Կվանտունյան բանակը (ավելի քան 1 մլն մարդ) գտնվում էր Հս–Արլ․ Չինաստանում և Կորեայում։ ճապոնիա– յի դեմ ՍՍՀՄ–ի պատերազմի մեջ մտնելը որոշված էր Ղրիմի կոնֆերանսում։ 1945-ի օգոստ․ 8-ին ՍՍՀՄ պատերազմ հայտա– րարեց ճապոնիային։ Ռազմ, գործողու– թյունները սկսվեցին օգոստ․ 8-ի գիշերը։ Հարձակումը ընթանում էր ավելի քան 5 հզ․ կւ1 ճակատով։ Օգոստ․ 20-ին Կվան– տունյան բանակն ամբողշովին շախշախ– վեց։ Սովետական բանակը ազատագրեց Հս–Արլ․ Չինաստանը, Հս․ Կորեան, Հվ․ Սախալինը, Կուրիլյան կղզիները։ 1945-ի սեպտ․ 2-ին ճապոնիան ստորագրեց ան– վերապահ կապիտուլյացիայի ակտը։ Պատերազմի արդյունքնե– ր ը։ Սովետական ժողովրդի Հայրենա– կան մեծ պատերազմն ավարտվեց ֆա– շիզմի դեմ լիակատար հաղթանակով։ ՍՍՀՄ–ի հաղթանակը սովետական ժո– ղովրդի, որին ղեկավարում ու ոգեշնչում էր կոմկուսը, մեծագույն սխրանքն էր։ Արյունահեղ և ավերիչ պատերազմում Սո– վետական Միությունը պաշտպանեց սո– ցիալիզմի նվաճումները, իր ազատու– թյունն ու անկախությունը, ամրապնդեց իր սահմանների անվտանգությունը։ Ֆա– շիստ․ լծից ազատագրվեցին և ազգ․ ան– կախություն ձեռք բերեցին Եվրոպայի շատ ժողովուրդներ, այդ թվում գերմանա– ցիները։ Ֆաշիզմի դեմ հաղթանակը հե– ղափոխ․ բուռն վերելք առաշ բերեց աշ– խարհի բոլոր մասերում, իմպերիալիզմի և սոցիալիզմի ուժերի հարաբերակցու– թյունը․ վւոխվհց հօգուա վերջինի, Եվրոպա– յի և Ասիայի մի շարք երկրներում հաղթա– նակեց սոցիալիստական հեղափոխությու– նը, ստեղծվեց սոցիալիզմի համաշխար– հային սիստեմը։ Նոր աստիճանի բարձ– րացավ ազգային ազատագր․ պայքարը, որը հանգեցրեց իմպերիալիզմի գաղու– թային սիստեմի փլուզմանը։ Կապիտա– լիստական երկրներում ուժեղացավ բան– վորական և կոմունիստական շարժումը։ Սկսվեց կապիտալիզմի ընդհանուր ճըգ– նաժամի նոր փուլը։ Սովետական Միության Հայրենական մեծ պատերազմը պատմության մեջ եղած պատերազմներից ամենածանրն էր․ պա– տերազմում զոհվեց ավելի քան 20 մլն սովետական քաղաքացի (երկրորդ հա– մաշխարհային պատերազմում զոհված– ների 40%–ը), ավերվեցին հարյուրավոր քաղաքներ, հազարավոր գյուղեր ու ավան– ներ․ նյութական վնասը կազմեց 2569 մլրդ ռ․։ Սովետական Միության ժողովուրդներն ու նրա զինված ուժերը վճռական դեր խա– ղացին երկրորդ համաշխարհային պա– տերազմի հաղթական ավարտի գործում, համարյա 4 տարի շարունակ սովետա– գերմ․ ճակատում սովետական զորքերի դեմ միաժամանակ գործում էր հակառա– կորդի 190-ից մինչև 270 դիվիզիա։ Սովե– տա–գերմ․ ճակատում հակառակորդը կորցրեց 607 դիվիզիա (արմ․ դաշնակից– ների դեմ՝ 176 դիվիզիա)։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազ– մի պատմության բուրժ․ կեղծարարները մեծացնելով ԱՄՆ–ի և Անգլիայի ծառայու– թյունները, ձգտում են նսեմացնել Սովե– տական Միության դերը ֆաշիզմի դեմ տա– րած հաղթանակում։ Պատերազմի հաղ– թական ավարտի տնտ․ հիմքը սովետա– կան թիկունքն էր։ Սովետական էկոնո– միկան, չնայած ծանր կորուստներին, պատվով դուրս եկավ պատերազմի փոր– ձությունից։ Սովետական հասարակա– կան, պետ․ և քաղ․ կառուցվածքը, որի հզորության հիմքը բանվորագյուղացիա– կան դաշինքն է ու ՍՍՀՄ ժողովուրդների բարեկամությունը, ապացուցեց իր առա– վելությունն ու կենսունակությունը կա– պիտալիստականի նկատմամբ։ Կոմունիստական կուսակցությունը հա– շողությամբ մոբիլիզացրեց և կազմակեր– պեց երկրի բոլոր ուժերն ու միշոցները հաղթանակի համար։ Պետ․ կուս․ և զինվ․ ղեկավարության կարևոր հատվածներում գտնվում էին ականավոր գործիչներ Ա․ Ա․ ՄԱդրեևը, Ա․ Ա․ ժդանովը, Մ․ Ի․ Կէսչինի– նը, Ա․ Ն․ Կոսիգինը, Ա․ Ի․ Միկոյանը, Վ․ Մ․ Մոչուոովը, Ն․ Մ․ Շվեբնիկը, Ա․ Ս․ Շչեբբակովը, Ն․ Ա․ Վոզնեսենսկին, Կ․ Ե․ Վորոշիչովը և ուրիշներ։ ՍՍՀՄ–ում ստեղծ– վեց համակարգված ռազմ, տնտեսություն, թիկունքի և ճակատի միասնություն։ Սո– վետական մարդիկ ցուցաբերեցին աննա– խադեպ աշխատանքային սխրանքներ։ Ռազմ․ էկոնոմիկայի կազմակերպման գործում մեծ ներդրում կատարեցին ժող– կոմներ Պ․ Ն․ Գորեմիկինը, Ա․ Ի․ Եֆրե– մովը, Ա․ Գ․ Զվերևը, Ի․ Թ․ Թևոսյանը, Վ․ Ա․ Մալիշևը, Պ․ Ի․ Պարշինը, Մ․ Գ․Պեր– վուխինը, P․ Լ․ Վաննիկովը, Վ․ Վ․ Վախրու– շևը, Դ․ Ֆ․ Ուստինովը, Ա․ Ի․ Շախուրինը U ուրիշներ։ Նոր զենքի և ռազմ, տեխնի– կայի ստեղծման գործում եռանդորեն աշխատեցին գիտնականներն ու կոնս– տրուկտորները՝ Ա․ Պ․ Ալեքսանդրովը, Ա․ Ա․ Արխանգելսկին, Ա․ Ա․ Բլագոնրա– վովը, Ս․ Գ․ Գորյունովը, Վ․ Գ․ Գրաբինը, Մ․ ի․ Գուրևիչը, Վ․ Ա․ Դեգտյարովը, Ն․ Լ․ Դուխովը, Ի․ Ի․ Իվանովը, Ս․ Վ․ Իլ– յուշինը, Վ․ Ցա․ Կլիմովը, Ս․ Պ․ Կորոլյո– վը, ժ․ 8ա․ Կոտինը, Ա․ Ն․ Կռիլովը, Ն․ Ա․ Կուչերենկոն, Ս․ Ա․ Լավոչկինը, Ա․ Ի․ Միկոյանը, Ա․ Ա․ Միկուլինը, Ա․ Ա․ Մո– րոզովը, Վ․ Մ․ Պետլյակովը, Ֆ․ Ֆ․ Պետ– րովը, Ն․ Ն․ Պոլիկարպովը, Ս․ Գ․ Սիմո– նովը, Պ․ Օ․ Սուխոյը, Ֆ․ Վ․ Տոկարևը, Ա․ Ն․ Տուպոլևը, Բ․ ի․ Շավիրինը, Ա․ Դ․ Շվեցովը, Գ․ Ս․ Շպագինը, Ա․ Ս․ Ցակով– լևը և ուրիշներ։ Պատերազմի ամբողշ ըն– թացքում կոմունիստական կուսակցու– թյան գործունեության գլխ․ խնդիրն էր երկրի ռազմ, հզորության աճը։ Սովետական ժողովրդի բարոյա–քաղ․ միասնությունը, սովետական հայրենա– սիրությունը, սոցիալիստ, հայրենիքի նը– կատմամբ անսահման սերը ծնեց զանգվա– ծային հերոսություն։ Սովետական Միու– թյան հերոսի կոչման արժանացավ 11․603 զինվոր, կրկնակի հերոսի կոչման՝ 104-ը, Գ․ Կ․ ժուկովը, ի․ Ն․ Կոժեդուբը և Ա․ Դ․ Պոկրիշկինը՝ եռակի հերոսի կոչման։ Շքանշաններով և մեդալներով պարգևա– տրվեց ավելի քան 7 մլն մարդ։ Թշնամու դեմ անօրինակ արիությամբ կռվեցին սո– վետական պարտիզաններն ու ընդհա– տակայինները։ Կոմունիստական կու– սակցությունը դաստիարակեց զորավար– ների և հրամանատարների փայլուն հա– մաստեղություն, որոնք հաշողությամբ իրականացրեցին ռազմ, գործողություն– ները ցամաքում, օդում և ծովում։ Նրանք էին՝ Հ․ Ք․ ԲաղրաԱյանը, Լ․ Ա․ Գովորովը, Ա․ Ի․ Երյուէենկոն, Մ․ 4․ Զախարովը, Գ․ Կ․ ժուկովը, Հ․ Ս․ Իսակովը, Ի․ Ս․ Կոնեը, Ռ․ Ցա․ Մաչինովսկին, Կ․ Ա․ Մե՜ րեցկովըք Կ․ Ս․ Մոսկալենկոն, Ա․ Ա․ Նո– վիկովը, ի․ Ս․ Ցումաշևը, P․ Մ․ Շաւցոշ– նի կովը, Ի․ Դ․ Չերնյախովսկին, Վ․ Ի․ Չույկովը, Ի․ Ե․ Պեարովը, Կ․ Կ․ Ռոկո– սովսկին, Վ․ Դ․ Սոկուովսկին, Ա․ Մ․ վա– սի չհսկին, Ն․ Ֆ․ Վաւոոսոինը, Ֆ․ Ի․ Տու– բուխինը, Ֆ․ Ս․ Օկտյաբրսկին և ուրիշներ։ ՍՍՀՄ զինված ուժերը, սովետական ռազմ, գիտությունն ու ռազմ, արվեստը ցույց տվեցին իրենց գերազանցությունը թշնամու նկատմամբ։ Ռազմ, գործողու– թյունները ղեկավարեց Սովետական Գե– րագույն գլխ․ հրամանատարությունը, որի անդամներն էին Ի․ Վ․ Ստալինը (Գերա– գույն Գլխ․ հրամանատար), Ա․ Ի․ Անտո– նովը, Ա․ Մ․ Բուղյոննին, Ա․ Մ․ Վասիլևս– կին, Գ․ Կ․ ժուկովը, Ա․ Կ․ Տիմոշենկոն, Բ․ Մ․ Շապոշնիկովը և ուրիշներ։ Ռազմ, գործողությունների ղեկավարման գոր– ծում աչքի ընկնող դեր խաղացին գլխ․ շտաբի առաշատար աշխատողները, ռազ– մաճակատների շտաբների պետերը, զո– րատեսակների հրամանատարները։ Զին– ված ուժերում կուսակցական գործունեու– թյան և քաղ․ աշխատանքի կազմակերպ– ման գործում աչքի ընկան ռազմ, խոր– հուրդների անդամները, ռազմաճակատ– ների, նավատորմների, բանակների քաղ․ վարչությունների U քաղբաժինների պե– տերը։ Ռազմաճակատում և թիկունքում, թըշ– նամու կողմից օկուպացված տարածքնե– րում կոմկուսը հանդես եկավ որպես միասնական մարտական, մոբիլիզացնող և ուղի նշող ուժ։ Իր աշխատանքում կու– սակցությունը ղեկավարվեց սոցիալիստ, հայրենիքը պաշտպանելու լենինյան ուս– մունքով։ Զինված ուժերում կուսակցական ղեկավարությունն ամրապնդելու համար ռազմաճակատ ուղարկվեց 1,5 մլն կո– մունիստ, բանակ ուղարկվեց նաև 3,5 մլն կոմերիտական։ Զախշախելով ֆաշիզմը, ՍՍՀՄ Փրկեց համաշխարհային քաղաքա– կրթությունը, այս է սովետական ժողո– վըրդի համաշխարհային–պատմական ծա– ռայությունը մարդկության հանդեպ։ Սովետական Միության բոլոր ժողո– վուրդների հետ հայրենիքը պաշտպանե– լու ելավ նաև հայ ժողովուրդը։ Կոմու– նիստական կուսակցության ղեկավարու– թյամբ, համախմբված սովետական կառա– վարության շուրշը, հայ ժողովուրդը բո– լոր ուժերը նվիրաբերեց թշնամու շախ– շախմանը։ Հանրապետությունում հաշո– ղությամբ իրականացվեց զինապարտնե– րի զորահավաքը, հազարավոր աշխատա– վորներ կամավոր մտան կարմիր բանակ։
