8-ը 4 ձկնորսական) տնտեսության։ 1980-ին գյուղատնտեսության մեջ աշխատում էր 19,4 եզ․ տրակտոր, 3,5 հզ․ հացահատիկահավաք կոմբայն, 12,6 հզ․ բեռնատար ավտոմեքենա։ Գյուղատնտ․ հողահանդակները 1980-ին կազմում էին 1,5 մլն հա (տարածքի 32%-ը), որից վարելահողեր՝ 1 մլն հա Մեծ նշանակություն է տրվում ոռոգմանը։ Գյուղատնտ․ առաջատար ճյուղը անասնապահությունն է, որը մասնագիտանում է կաթի և բեկոնի արտադրությամբ (1980-ին տվել է գյուղատնտ․ համախառն արտադրանքի 69%-ը)։ Բուսաբուծությունը սպասարկում է հիմնականում անասնապահությանը։ Գյուղա- տնտ․ կուլտուրաների համախառն բերքի և ցանքատարածությունների մասին տես աղյուսակ 2։ Պտուղ-հատապտղային տնկիները ըզբաղեցնում են 13 հզ․ հա (1980)։ Անասունների և թռչունների գլխաքանակի մասին տես աղյուսակ 3, անասնապահական ապրանքների աճի մասին՝ աղյուսակ 4։ Տրանսպորտի գլխավոր տեսակներն են երկաթուղայինը, ծովայինը և ավտոմոբիլայինը։ Զարգացած է օդային տրանսպորտը։ Խոշորագույն նավահանգիստը Տալլինն է։ հանրապետության աշխատավորների կենսամակարդակը անշեղորեն աճում է։ Ազգային եկամուտը 1980-ին 1970-ի համեմատությամբ ավելացել է մոտ 1,6 անգամ։ 1980-ի վերջին քաղաքային բնակ․ ֆոնդը կազմել է 17,1 մլն մ 29—49 տարեկան հասակ ունեցող ազգաբնակչության գրագիտությունը 1939-ին կազմում էր 98%, 1979-ի մարդահամարով այն հասել է 99,8%-ի։ 1982-ի նախադպրոցական հաստատություններում ընդգըրկված էր 86 հզ․ երեխա։ 1982—83 ուս․ տարում 0,6 հզ․ հանրակրթական դպրոցներում ուսանում էր 0,2 մլն աշակերտ, 39 պրոֆտեխ․ ուս․ հաստատություններում՝ 15,9 հզ․ սովորող, 37 միջն․ մասնագիտ․ ուս․ հաստատություններում՝ 23,4 հզ․, 6 բուհերում՝ 25,4 հզ․ ուսանողներ։ Ւաշորագույն բուհերն են Տալլինի պոլիտեխ․ ինստ-ը և Տարտուի համալսարանը։ Գիտ․ կենտրոնը Էստոն․ ՍՍՀ ԳԱ-ն է։ 1982-ին գիտ․ հաստատություններում աշխատում էին 6,7 հզ․ գիտ․ աշխատողներ։ 1982-ի վերշին հանրապետությունում գործում էր 9 թատրոն, 0,6 կինոսարքավորում, 0,5 հզ․ ակումբային հաստատություն, 66 թանգարան։ Հանրապետության Ֆր․ Ռ․ Կրեյցվալդի անվ․ Էստոն․ ՍՍՀ պետ․ գրադարանը (հիմնադրվել է 1918-ին) 1979-ին ուներ մոտ 3 մլն օրինակ գիրք, բրոշյուր, ամսագիր են։ Մնացած 0,7 հզ․ մասսայական գրադարաններում կար 12,6 մլն օրինակ գիրք և ամսագիր։ 1982-ին հրատարակվել է 2195 անուն գիրք և բրոշյուր՝ 16,4 մլն օրինակ տպաքանակով։ Լույս է տեսել 109 ամսագրային հրատարակություն՝ 27,74 մլն օրինակ տարեկան տպաքանակով, 44 լրագիր՝ 251,8 մլն օրինակ տարեկան ընղհանուր տպաքանակով։t Էստոնական հեռագրական գործակալությունը գործում է 1918-ից։ Գրքերի հանրապետական պալատը հիմնադրվել է 1941-ին։ Կանոնավոր ռադիոհաղորդումները տըրվում են 1926-ից։ Հեռուստահաղորդումները սկսվել են 1955-ից։ 1982-ին հանրապետությունում կար 145 հիվանդանոցային հիմնարկ՝ 19 հզ․ մահճակալով, աշխատում է 6,5 հզ․ բժիշկ U 15,6 հզ․ միշին բուժանձնակազմ։ Հանրահայտ են Պյառնուի և Իոսապսալուի առողջարանները։ XII ՍՄԿԿ բարձրագույն մարմինների U ՍՍՀՄ պետական մարմինների կազմը (1984-ի հոկտ․ 1-ի դրությամբ) ՍՄԿԿ Կենտկոմի քաղբյուրոն 1ւ քարտուղարությունը
ԱՄԿԿ Կենտկոմի քաղբյուրոյի անդամներ․ Կ․ Ու․ Չեռնենկո, Հ․Ա․ Ալին, Մ․ Ս․ Գորբաչով, Վ․Վ․ Գրիշին, Ա․ Ա․ Գրոմիկո, Դ․ Ա․ Կունաե, Վ․ Վ․ Շչերբիցկի, Գ․ Վ․ Ռոմանով, Մ․ Ա․ Աոլոմենցե, Վ․ Ի․ Վորոտնիկով, Ն․ Ա․ Տիխոնով, Դ․ Ֆ․ Ուաոինով։ ԱՄԿԿ Կենտկոմի քաղբյուրոյի անդամության թեկնածուներ․ Պ․ Ն․ Դեմիչե, Վ․ Ի․ Դոլգիխ, Վ․ Վ․ Կուզնեցով, է․ Ա․ Շևարդնաձե, Վ․ Մ․ Չեբրիկով, Բ․ Ն․ Պոնոմարյով։ ՍՄԿԿ Կենտկոմի գլխ․ քարտուղար՝ Կ․ Ու․ Չեռնենկո։ ՍՄԿԿ Կենտկոմի քարտուղարներ․ Մ․ Ա․ Գորբաչով, Գ․ Վ․ Ռոմանով, Վ․ Ի․ Դոլգիխ, Բ․ Ն․ Պոնոմարյով, Մ․ Վ․ Զիմյանին, Ի․ Վ․ Կապիտոնով, Ե․ Կ․ Լիգաչե, Ն․ Ի․ Ռիժկով, Կ․ Վ․ Ռուսակով։ ՍՄԿԿ Կենտկոմին կից Կուսակցական վերահսկողության հանձնաժողովի նախագահ՝ Մ․ Ա․ Աոլոմենցե։ ԱՄԿԿ Կենտրոնական վերստուգիչ հանձնաժողովի նախագահ՝ Գ․ Ֆ․ Աիզով։ ՍՍՀՄ Գերագույն սովետի Նախագահություն ԱԱՀՄ Գերագույն սովետի Նախագահության նախագահ՝ Կ․ Ու․ Չեռնենկո, ԱԱՀՄ Գերագույն սովետի Նախագահության նախագահի առաջին տեղակալ՝ Վ․ Վ․ Կուզնեցով։ ԱԱՀՄ Գերագույն սովետի Նախագահության նախագահի տեղակալներ․ Մ․ Ա․ Ցասնով (ՌԱՖԱՀ-ից), Ա․ Ֆ․ Վատչենկո (Ուկր․ ԱԱՀ-ից), Ի․ Ե․ Պոլյակով (Բելոռուս․ ԱԱՀ-ից), Ա․ Ու Աալիմով (Ուզբ․ ԱԱՀ-ից), P․ Ա․ Աշիմով (Ղազախ․ ԱԱՀ-ից), Պ․ Գ․ Գիլաշվիլի (Վրաց․ ԱԱՀ-ից), Կ․ Ա․ Իոսլիլով (Ադրբ․ ԱԱՀ-ից), Ա․ Ա․ Բարկաուսկաս (Լիտվ․ ԱԱՀ-ից), Ի․ Պ․ Կալին (Մոլդավ․ ԱԱՀ-ից), Պ․ Ցա․ Ատրաուտմանիս (Լատվ․ ԱԱՀ-ից), Թ․ Խ․ Կոշոե (Կիրգ․ ԱԱՀ-ից), Գ․ Պալաե (Տաշիկ․ ԱԱՀ-ից), Բ․ Ե․ Աարկիսով (Հայկ. ԱԱՀ-ից), Բ․ Ցազկուլիեե (Թուրք․ ԱԱՀ-ից), Ա․ Ֆ․ Ռյույտել (Էստոն․ ԱԱՀ-ից)։ ԱԱՀՄ Գերագույն սովետի Նախագահության քարտուղար՝ Թ․ Ն. Մենթեշաշվիլի։ ԱԱՀՄ Գերագույն սովետի Նախագահության անդամներ․ Ն․ Գ․ Բասով, Ռ․ Ա․ Գավրիլովա, Ա․ Վ․ Գիտալով, Վ․ Վ․ Գրիշին, Գ․ Մ․ Եգորով, Բ․ Ն․ Ելցին, Լ․ Ն․ Զայկով, Ն․ Ա․ Զլոբին, Դ․ Ա․ Կունաե, Ռ․ Հ․ Համզաթով, Վ․ Մ․ Միշին, Ա․ Ա․ Շալաե, Մ․ Զ․ Շակիրով, Վ․ Վ․ Շչերբիցկի, Ն․ Ն․ Ռիժովա, Ն․ Ն․ Ալյունկով, Ռ․ Ն․ Ատախիե, Վ․ Վ․ Տերեշկովա, Գ․ Ի․ Ուսմանով, Ի․ Բ․ Ուսմանխոջաե, Ն․ Պ․ Օտկե։
Միության սովետի նախագահ՝ Լ․ Ն․ Տոլկունով։ Ազգությունների սովետի նախագահ՝ Ա․ Ե․ Վոս։
ՍՍՀՄ Մինիստրների խորհուրդ
ՄՄՀՄ Մինիստրների խորհրդի նախագահ՝ Ն․ Ա․ Տիխոնով։ ԱԱՀՄ Մինիստրների խորհրդի նախագահի առաջին տեղակալներ․ Հ․ Ա․ Ալիե, Ա․ Ա․ Գրոմիկո, Ի․ Վ․ Արխիպով։ ԱԱՀՄ Մինիստրների խորհըրդի նախագահի տեղակալներ՝ Ա․ Կ․ Անտոնով, Ն․ Կ․ Բայբակով, Ի․ Ի՛․ Բոդյուլ, Վ․ Է․Դիմշից, Գ․ Ի․ Մարչուկ, Ն․ Վ․ Մարտինով, Զ․ Ն․ Նուրիե, Բ․ Ե․ Շչերբինա, 6ա․ Պ․ Ռյաբով, Լ․ Վ․ Ամիռնով, Ն․ Վ․ Տալիզին։ Մինիստրների խորհրդի կազմի մեջ են մտնում ԱԱՀՄ 62 մինիստրները, պետ․ կոմիտեների 20 նախագահները, ԱԱՀՄ ժող․ վերահսկողության կոմիտեի նախագահը, ԱԱՀՄ պետ․ բանկի վարչության նախագահը, ԱԱՀՄ կ£նտր․ վիճվարչոլթյան պետը, ԱԱՀՄ Մինիստրների խորհըրդի գործերի կառավարիչը, ԱԱՀՄ գերագույն դատարանի նախագահը, ԱԱՀՄ գլխ․ դատախազը, ինչպես նաև ի պաշտոնե՝ միութեն․ հանրապետությունների մինիստրների խորհուրդների նախագահները։
Միութենական հանրապետությունների Կենտկոմների առաշին քարտուղարներ․ Վ․ Վ․ Շչերբիցկի (Ուկր․ կոմկուս), Ն․ Ն․ Ալյունկով (Բել․ կոմկուս), Ի․Բ․ Ուսմանխոջաե (Ուզբ․ կոմկուս), Դ․ Ա․ Կունաե (Ղազախ․ կոմկուս), է․ Ա․ Շեարդնաձե (Վրաստ․ կոմկուս), Կ․ Մ․ Բաղիրով (Ադրբեջ․ կոմկուս), Պ․ Պ․ Գրիշկյավիչյուս (Լիտվ․ կոմկուս), Ա․ Կ․ Գրոսու (Մոլդ. կոմկուս), Ա․ է․ Վոս (Լատվ․ կոմկուս), Տ․ Ուսուբալիե (Կիրգ․ կոմկուս), Ռ․ Նաբիև (Տաջ․ կոմկուս), Կ․ Ա․ Դեմիրճյան (Հայկ․ կոմկուս), Մ․ Գապուրով (Թուրքմ․ կոմկուս), Գ․ Կ․ Վայնո (էստոն, կոմկուս)։ Միութենական հանրապետությունների Գերագույն սովետների Նախագահությունների նախագահներ Մ․ Ա․ Ցասնով (ՌԱՖԱՀ), Ա․ Ֆ․ Վատչենկո (Ուկր․ ԱԱՀ), Ի․ Ե․ Պոլյակով (Բել․ ԱԱՀ), Ա․ Ու․ Աալիմով (Ուզբ․ ԱԱՀ), Բ․ Ա․ Աշիմով (Ղազախ․ ԱԱՀ), Պ․ Գ․ Գիլաշվիլի (Վրաց․ ԱԱՀ), Կ․ Ա․ 1սալիլով (Ադրբ․ ԱԱՀ), Ա․ Ա․ Բարկաուսկաս (Լիտվ․ ԱԱՀ), Ի․ Պ․ Կալին (Մոլդ․ ԱԱՀ), Պ․ Ցա․ Ատրաուտմանիս (Լատվ․ ԱԱՀ), Թ․ Կոշոե (Կիրգ․ ԱԱՀ), Գ․ Պալաե (Տաշ․ ԱԱՀ), Բ․ Ե․ Աարկիսով (Հայկ․ ԱԱՀ), Բ․ Ցազկուլիե (Թուրքմ․ ԱԱՀ), Ա․Ֆ․ Ռյույտել (Էստոն․ ԱԱՀ)։
Մատենագիտություն Տա սարա կական U պետական կարգը։ Մուսախանյան Վ․ Ա․, Սոցիալիստական պետության ձեերը, Ե․, 1979։ Pևգյան U․ Չ․, ՍՍՀՄ ազգային-պետական կաոուցվածքը, Ե․ 1980։ Նույնի, Հասուն սոցիալիզմի սահմանադրությունը և հասարակության սոցիալական զարգացման սկզբունքները, Ե․, 1982։ Մովետական պետության և իրավունքի հիմունքներ, Ե․, 1981։ Հակոբյան Ի․ Հ․, Կոմունիզմի կառուցումը և սովետական դեմոկրատիայի հետագա զարգացումը, Ե․, 1981։ История национально-государственного строительства в СССР, т- 1—2, М․, 1972; Образование и развитие Союза Советских Социалистических республик, М․, 1973; Керимов Дж․ А․, Демократия развитого социализма, М․, 1980; Конституционные основы народовластия в СССР, Л․, 1980; История государства и права СССР, М․, 1981-
