Վազքի համաշխարհային, ՍՍ^Մ, Հայաստանի ռեկորդները (1985-ի հունվար) ւ–ւ С ՝Համաշխարհային առաջին ռեկորդները համաշխարհային ռեկորդներ ՍՍՏՄ ռեկորդներ ՏՍՍՏ ռեկորդներ If l£S տարին մարզիկը երկիրը արդյունքը մարզիկը երկիրը արդ– յունքը մարզիկը արդ– յունքը մարզիկը արդ– յունքը
ՏՂԱՄԱՐԴԻԿ 100 200 400 800 1500 5000 10000 3000 խոչ– ընդոտնե– րով 110 ար– գելավազք Մարաթոն– յան 1867 1878 1865 1830 1890 1894 1869 1909 1865 1896 Ու․Մակ–Լարեն Պ․ Ֆիլիպս Կ․ Գյու–Պիմ Վուդ Ֆ․ Պոուել Կ․ տալին Ու․ Կեմպբել ․(8000 it) Ս․ Ռոբինսոն Կ․ Ջեկսոն Լ․ Սպիրոս Մեծ Բրի– տանիա –>– –>․– ՚–>–՚ –»– Ֆրանսիա Մեծ Բրի– տանիա –>– Հունաս– տան 11,0 22,0 50,4 2․05,4 5․34․0 18․07․0 46․08․0 11․08,8 16,0 2։58․50,0 Կ․Սմիթ Պ․Մենեա Լ․ էվանս Ս․Կոէ Ս․ Օվետ Դ․ Մուրկրոֆտ Ֆ․ Մամեդե К Ռոնո Դ․ Նեհնըմա Մ․ Ջոնս ԱՄՆ Իտալիա ԱՄՆ Մեծ Բրի– տանիա – > – Պորտ ու– գալիա Քենիա ԱՄՆ Մեծ Բրի– ։ տանիա 9,93 19,72 43,86 1․41,72 3․30,77 13․00,41 27․13,81 8․05,4 12,93 2։08․05,0 Վ․ Բորզով Վ․ Բորզով Վ․ Մարկին Վ․ Մատվեե Ի․ ԼոտորԱ Վ․ Աբրամով Ա․ Անտիպով Ա․ Դիմով Ա․ Պուչկով Վ․ Սիդորով 10,07 20,00 44,60 1․44,25 3․34,88 13․11,99 27․31,5 8․19,75 13,44 2։10․33 Մ․ Հակոբյան Ս․ Դալլաքյան Ջ․ Սարգսյան Ա․ Կոնով Զ․ Վարդանյան Ա․ Միկոյան Ա․ Միկոյան Ա․ Միկոյան Ժ․ Մխիթարյան Ա․ Մխիթարյան 10․4 21․4 48,6 1․47․0 3․43,6 13․53 29․52,8 8․28․0 14,01 2։21․12 Կ Ա Ն Ա в А 100 200 400 800 1500 100 tl ար– գելավազք 4ХЮ0 4X400 1917 1913 1921 1921 1913 1926 1919 1921 0․ Վիրտանեն Լ․ Նիստրեմ Ֆ․ Քինգ Բրեադ Լ․ Աալտոնեն Լ․ Սիրխովա ՏՍՖ ակումբ էն էվանւո ա– կումբ (4 X 200*/) Ֆինլան– դիա Շվեդիա ԱՄՆ Ֆրանսիա Ֆինլան– դիա Չեխոսլո– վակիա Գերմանիա Ֆրանսիա 13․4 29․7 66․8 2․30,2 5․44,0 13,0* 56․4 2․00,8 է․ էշֆորդ Մ․ Կոխ 6ա․ Կրատոխ– վիլովա Ցա․ Կրատոխ– վիլովա Տ․ Կազանկի– նա Գ․ Ռաբշտին ԱՄՆ ԳԴ^տ ՉՍՍ^տ ՉՍՍՏ ՍՍՏՄ Լեհաստան ԳԴՏ ԳԴՏ 10,76 21,71 47,99 1․53,28 3․52,47 [ 12,36 41,53 3․15,92 Լ․ Կոնդրատեա Մ․ Բոչինա 0․ Վլադիկինա Ն․ Օլիզարեն– կո Տ․Կազանկինա Վ․ Կոմիսովա 10,87 22,19 48,60 1․53,43 3․52,47 12,39 42,00 3․19,12 Մ․ Ռյախովս– կայա Ա․ Պապյան ժ․ Գրիգորյան Լ․ Արտյոմովա Լ․ Արտյոմովա Ն․ Կորյակինա 11, 6 24,2 56,9 2․09․7 4․22․8 13․7 48․8 3․53․8 Սահմանված է 80 մ տարածությունում։ Մարզական ցուցանիշների արձանագրման համար ընդունված են․ ժամ (։), րոպե (․), Վրկ– (,)•* կոն և ուրիշներ։ Արտասահմանյան մար– զիկներից հայտնի են․ Պ․ Նուրմին (Ֆին– լանդիա), Դ․ Օուենսը (ԱՄՆ), է․ Զատո– պեկը (Չեխոսլովակիա), Ռ․ Կլարկը (Ավստրալիա), Ա․ Բեքալան և Մ, իֆտե– րը (Եթովպիա), Ա․ խուանտարենան (Կու– рш)։ Հին Հայաստանում Վ․ եղել է ժող․ տո– նախմբությունների բաղկացուցիչ մասը, մեծ տեղ է հատկացվել հատկապես Նա– վասարդյան խաղերում։ ՀՍՍՀ–ում 1984-ին Վ–ով զբաղվել է շուրջ 45 հզ․ մարդ; Հա– յաստանի վազորդներից մարզական հա– ջողություններ են ունեցել Գ․ Ալավերդյա– նը, Ա․ Կոնովը (ՍՍՀՄ բազմակի չեմպիոն, Հռոմի օլիմպիական խաղերի մասնակից), է․ Ոսկանյանը, Ե․ Առաքելյանը, Ա․ Մի– կոյանը։ 1972-ից Երևանում գործում է վազ– քասերների «ԵՎԱ» ակումբը (նախագահ՝ Մ․ Մարգսյան), որը նպաստում է աշխա– տավորության առողջապահական գործի բարելավմանը։ Նմանատիպ ակումբներ են գործում նաև Լենինականում, Կիրովա– կանում, էջմիածնում, Աևանում և այլ քա– ղաքներում ։ ռ․ Հակոբյան
ՎԱԹԵՌԼՈՈ (Waterloo), բնակավայր Բել– գիայի Բրաբանտ նահանգում, Բրյոաե– լից 20 կմ հվ․։ Ավելի քան 10 հզ․ բն․։ Նշանավոր է 1815-ի հունիսի 18-ին նրա մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտով (տես Վաթեռչոոյի ճակաաամարա 1815)։
ՎԱԹԵՌԼՈՈ ՅԻ ՃԱԿԱՏԱՄԱՐՏ 1815, տեղի է ունեցել Բրյոաելից 20 կմ հվ․ գտնվող Վաթեռլոո բնակավայրի մոտ, Նապոլեոն I-ի բանակի (72 հզ․ մարդ, 243 թնդանոթ) և անգլո–հոլանդա–պրուս․ զորքերի (70 հզ․ մարդ, 158 թնդանոթ) միջև, <Հարյուր 071»-վա ժամանակաշրջանում։ Հունիսի 10-ին Նապոլեոնի բանակը գրոհեց Վա– թեռլոոյի մոտ դիրքավորված անգլո–հո– լանդ․ զորքերի վրա։ Ֆրանս, զորքերի գրոհները ետ մղվեցին4 նրանց պատճա– ռելռվ մեծ կորուստներ։ Մարտի թեժ պա– հին արլ–ից մոտեցան պրուս, զորքերը, և ֆրանսիացիների աջ թևին նրանց հասցը– րած հարվածները վճռեցին ճակատամար– տի ելքը։ Ֆրանսիացիները դիմեցին փա– խուստի՝ կորցնելով 32 հզ․ մարդ և ամ– բողջ հրետանին, դաշնակիցները՝ 23 հզ․ մարդ։ Վ․ ճ–ում Նապոլեոնը ցուցաբերեց անվճռականություն և թույլ տվեց մի շարք սխալներ, վատ կազմակերպված հետա– խուզություն, դրության ոչ ճիշտ գնահա– տություն ևն։ Վ․ ճ–ում կրած պարտության հետևանքով Նապոլեոնյան կայսրությու– նը վերջնականապես կործանվեց։ ՎԱԺԱ–ՓՇԱՎԵԼԱ Լուկա Պավլեի Ռազի– կաշվիլի [14(26) ,7․1861, գ․ Չարգալի (այժմ4 ՎՍՍՀ Դուշեթի շրջանում)–27․6 (10․7)․1915, Թիֆլիս], վրացի բանաստեղծ։ Սովորել է Թելավի հոգևոր ուսումնարա– նում, ապա՝ Գորիի ուսուցչական սեմի– նարիայում։ 1883-ին եղել է Պետերբուրգի համալսարանի իրավաբ․ ֆակ–ի ազաա ունկնդիր, 1884-ին վերադարձել է հայրե– նիք, զբաղվել տնային ուսուցչությամբ։ Վ–Փ․ գրական ասպարեզ է իջել 1880-ական թթ․ կեսին, բանաստեղծու– թյունների անդրանիկ ժողովածուն տպա– գրվել է 1886-ին։ Դրել է 36 պոեմ, մոտ 400 բանաստեղծություն, ինչպես նաև պիեսներ, պատմվածքներ, ազգագր․, հրապարակախոսական ու քննադատական հոդվածներ։ Իր լավագույն գործերում դիմել է փշավների հերոսական անցյա– լին։ «Բախտրիոնի» (հայ․ հրտ․ 1961) էպի– կական պոեմում պատկերել է վրաց․ ցե– ղերի՝ փշավների, խեսուրների, թուշերի ու կախեթցիների միավորումն ու համա– տեղ պայքարն ընդդեմ պարսկ․ ստրկաց– նողների, «Ալուդա Քեթելաուրի» (1888), «Հյուրը և տանտերը» (1893) պոեմնե– րում արծարծել է համայնքի և ըմբոստ ու ազատամիտ անհատի փոխհարաբերու– թյան հարցը։ Սարդու և բնության, ան– հատի և հասարակության մասին փիլ․ խորհրդածություններ է պարունակում «Օձակերը» (1901) պոեմը, որը Վ–Փ–ի ստեղծագործության գլուխգործոցն է։ Որպես հայրենի բնության երգիչ Վ–Փ․ իրեն հավասարը չունի վրաց պոեզիա–
