ծրագրամեթոդաբանական (դիտարկման նպատակի ու խնդիրների սահմանում, օբյեկտի ու միավորի որոշում, ծրագրի մշակում, տեսակի ու եղանակի ընտրություն) և կազմակերպական հարցեր։
ՎԻՃԱԿԱԳՐԱԿԱՆ ԽՄԲԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐ, խմբավորումների մեթոդ, վիճակագրական տվյալների մշակման և վերլուծության մեթոդ, որի դեպքում ուսումնասիրվող օբյեկտի (վիճակագրական համակցության) միավորներն ըստ դրանց էական հատկանիշների բաժանվում են համասեռ խմբերի ու ենթախմբերի, և դրանցից յուրաքանչյուրը բնութագրվում է վիճակագրական ցուցանիշների համակարգով։ Վիճակագրական խմբավորումները կոնկրետ արտահայտություն են գտնում խմբային և կոմբինացված աղյուսակներում (տես Վիճակագրական աղյուսակներ)։ խմբավորումների մեթոդը հասարակական երևույթների վիճակագրական ուսումնասիրման գլխավոր մեթոդն է։ Այն կիրառվում է հետևյալ խնդիրների լուծման համար․ ա․ սոցիալ–տնտեսական տիպերի առանձնացում, բ․ երևույթների կառուցվածքի և դրանցում կատարվող կառուցվածքային տեղաշարժերի ուսումնասիրում, գ․ հասարակական երևույթների առանձին հատկանիշների միջև եղած կապերի ու փոխադարձ կախվածությունների առկայության ու բնույթի բացահայտում։ Դրանց համապատասխան տարբերում են խմբավորումների 3 տեսակ՝ տիպաբանական, կառուցվածքային, վերլուծական։ Վիճակագրական խմբավորումները գիտականորեն հիմնավորված կառուցման մեթոդաբանության մեջ կարևոր նշանակություն ունեն խմբավորման հատկանիշի (որի հիման վրա օբյեկտի միավորները բաժանվում են միասեռ խմբերի) ճիշտ ընտրությունը, որակապես համասեռ խմբերի առանձնացումը, դրանց քանակի և սահմանների (միջակայքերի) որոշումը՝ հետազոտման կոնկրետ նպատակներին և ուսումնասիրվող օբյեկտի առանձնահատկություններին համապատասխան։ Խմբերի թիվը (K) մոտավոր ձևով որոշվում է K= 1+3,2 IgN (որտեղ N-ը համակցության միավորների թիվն է), իսկ միջակայքի մեծությունը (հ)՝ հավասար միշակայքերով խմբավորման դեպքում՝ հ== Xmax–Xmin/K բանաձևով (որտեղ Xmax-ը և Xmin-ը խմբավորման հատկանիշի առավելագույն և նվազագույն արժեքներն են)։ Խմբավորումների մեթոդը լայնորեն կիրառվում է ժողտնտեսական պլանների կատարման վերլուծության, առանձին ձեռնարկությունների ու ճյուղերի ետ մնալու պատճառների պարզաբանման, չօգտագործված ռեզերվների բացահայտման ժամանակ ևն։
ՎԻՃԱԿԱԳՐԱԿԱՆ ՌԱԴԻՈՖԻԶԻԿԱ, ռադիոֆիզիկայի բաժին, որն ուսումնասիրում է ռադիոֆիզիկական պրոցեսներն ուղեկցող պատահական երևույթները։ Լայն առումով Վիճակագրական ռադիոֆիզիկան ընդգրկում է տատանողական և ալիքային պրոցեսների վիճակագրական օրինաչափությունների հետազոտությունները։ Ռադիոչափման և ռա– դիոընդունման եղանակների ու սարքերի զարգացումը հանգեցրել է զգայունու– թյան այնպիսի աստիճանի, երբ սահմանափակող գործոն են դարձել այդ սարքերում առաշացող ֆչուկտուացիաները (աղմուկները)։ Այսպես, հաճախականության չափման ճշգրտությունը պայմանավորված է էլեկտրամագնիսական ազդանշանների գրգռումն ուղեկցող հաճախականության ֆլուկտուացիաներով, այսինքն՝ գրգռվող հաճախականության ոչ մեներանգությամբ։ Մթնոլորտը և իոնոլորտը էլեկտրամագնիսական ալիքների տարածման խնդիրներում հանդես են գալիս որպես պատահական անհամասեռություններով միջավայրեր։ Անհամասեռություններ են պարունակում նաև տարբեր տեսակի փակ ալիքատարները։ էլեկտրամագնիսական ազդանշանների ընդունման և փոխակերպման գործողություններում հույժ կարևոր դեր են կատարում տարբեր ծագում ունեցող արտաքին աղմուկները, ինչպես նաև սարքերի ներքին աղմուկները։ Վիճակագրական ռադիոֆիզիկայի զարգացմանն էապես նպաստել են ռադիոչոկացիան, ռադիոաստղագիտությու– նը, ռադիոացեկտրոսկուցիան, կապի վիճակագրական տեսությունը (տես Ինֆորմացիայի տեսություն), որոնք առանձնացել են իբրև գիտաճյուղեր։ ՎԻճակագրական ռադիոֆիզիկայի մաթեմատիկական զինանոցը պատահական ֆունկցիաների տեսությունն է, որն իր հերթին հավանականությունների դասական տեսության ընդհանրացումն է։ Գրականություն. Рытов С․ М․, Введение в статисти–ческую радиофизику, ч․ 1, 2 изд․, перераб․ и доп․, М․, 1976․
ՎԻՃԱԿԱԳՐԱԿԱՆ ՖԻԶԻԿԱ, ֆիզիկայի բաժին, որը նկարագրում է մեծ թվով մասնիկներից (մոլեկուլներ, ատոմներ, տարրական մասնիկներ) բաղկացած համակարգերի (գազ, հեղուկ, պինդ մարմին, պլազմա ևն) վարքը՝ հիմնվելով մեխանիկական շարժման օրինաչափությունների վրա։ Հրաժարվելով մեծ թվով մասնիկներից բաղկացած համակարգի ճշգրիտ մեխանիկական (դասական կամ քվանտային) նկարագրությունից, որը գործնականում անհնար է, վիճակագրական ֆիզիկան առաջարկում է համակարգի նկարագրության նոր՝ վիճակագրական մեթոդ։ Պարզվում է, որ մեծ թվով ազատության աստիճաններ ունեցող համակարգը ձեռք է բերում որակական նոր հատկություններ, և ջերմաստիճանը, էնտրոպիան, ճնշումն ու թերմոդինամիկական այլ մեծություններ դառնում են համակարգի ֆիզիկական բնութագրեր, մինչդեռ մեխանիկայի տեսանկյունից դիտարկելիս դրանք իմաստ չունեն։ Մակրոսկոպիկ համակարգի մասերի միջև նույնիսկ թույլ փոխազդեցության (հարվածներ մասնիկների միջև) առկայության դեպքում, համակարգի վիճակը նկարագրող բոլոր ֆիզիկական մեծություններն էապես փոփոխվում են տարբեր բնութագրական ժամանակներում։ Իրական չափման ենթակա են այն մեծությունները, որոնք դիտման ընթացքում փոփոխվում են դանդաղ։ Բոլոր ֆիզիկական մեծություններից դանդաղ փոփոխվող մեծությունների առանձնացման հնարավորությունը արդյունք է համակարգը կազմող մասնիկների միջև հարվածների պատճառով առաջացած հատուկ կոռելյացիայի։ Ընդ որում այդ կոռելյացիայի պատճառով արագ և դանդաղ փոփոխվող մեծությունների միջև կա որոշակի ստորակարգություն, որով և պայմանավորված է մակրոսկոպիկ համակարգը միայն դանդաղ փոփոխվող մեծությունների համախմբով նկարագրելու հնարավորությունը՝ հանգամանք, որը վկայում է համակարգում վիճակագրական օրինաչափությունների գոյության մասին։ Այդ օրինաչափություններից բխող վիճակագրական մեթոդը թույլ է տալիս մարմնի վիճակը նկարագրել մակրոսկոպիկ մեծությունների՝ ըստ ժամանակի միջինացված արժեքներով և դրանց ժամանակային վարքով։ Ընդ որում միջինացման ժամանակ կորչող ինֆորմացիան (արագ փոփոխվող մեծությունների ժամանակային վարքը կամ դանդաղ փոփոխվող մեծությունների ֆլուկտուացիաները) իրական փորձում անհնար է դիտել, մինչդեռ վիճակագրական ֆիզիկան տալիս է մակրոսկոպիկ մարմինների և դրանցում ընթացող պրոցեսների փորձով դիտվող, իրական նկարագիրը։ Վիճակագրական ֆիզիկայի հիմնական խնդիրներից մեկը մակրոսկոպիկ մարմինների հավասարակշռության վիճակի (հավասարակշիռ վիճակագրական ֆիզիկա) ուսումնասիրությունն է։ Համաձայն վիճակագրական օրինաչափությունների, փակ համակարգը ժամանակի ընթացքում գալիս է հավասարակշռության վիճակի, որում համակարգը նկարագրող մեծությունները (թերմոդինամիկական մեծություններ) ընդունում են հաստատուն արժեքներ։ Վիճակագրական ֆիզիկան ուսումնասիրում է նաև մակրոսկոպիկ մարմինների վիճակի ժամանակային վարքը (անհավասարակշիռ վիճակագրական ֆիզիկա), այսինքն՝ հավասարակշռության մի վիճակից մի այլ վիճակի անցնելու օրինաչափությունները։ Վիճակագրական ֆիզիկայի գլխավոր խնդիրն է թերմոդինամիկայի երեք հիմնական սկզբունքների հիմնավորումը և թերմոդինամիկական մեծությունների ֆիզիկական իմաստի պարզաբանումը։ Վիճակագրական ֆիզիկան առաջարկում է թերմոդինամիկական մեծությունների արժեքների հաշւյման մեթոդ, եթե ընտրված է տվյալ մակրոսկոպիկ համակարգը նկարագրող ֆիզիկական մոդելը։ Այդ մեթոդի հիմքում ընկած են համակարգը կազմող մասնիկների շարժման դասական (դասական վիճակագրական ֆիզիկան) կամ քվանտային (քվանտային վիճակագրական ֆիզիկա տես Քվանտային վիճակագրություն) օրինաչափությունները։ Ֆիզիկական մոդելի հաջող ընտրությունից է կախված տեսականորեն ստացված ֆիզիկական օրինաչափությունների համընկնելը փորձի հետ։ Մեթոդը թույլ է տալիս լրիվ նկարագրել իդեալական գազի (դասական և քվանտային) օրինաչափությունները։ Մոտավոր մեթոդներ են մշակվել իրական գազերի, պինդ մարմնի և պլազմայի ուսումնասիրության համար։ Վիճակագրական ֆիզիկայի ուսումնասիրությունների տիրույթը շատ լայն է և ընդգրկում է ջերմաստիճանի տասը կարգ՝ սկսած շատ ցածր ջերմաստիճաններից (հեղուկ հելիում, գերհաղորդականություն) մինչև գերտաք պլազման։ Թեև վիճակագրական ֆիզիկան ֆիզիկայի հին բաժիններից է, բայց այսօր ևս շարունակում է զարգանալ։ Այսպես, վերջին տարիներին մեծ աշխատանք է կատարվել երկրորդ կարգի ֆազային անցումների ուսումնասիրության ուղղությամբ։ Մշակվել են
