տագրական շարժման վրա։ Անգլ․ կառա– վարությունը ստիպված Րեչուանալենդին ներքին ինքնավարություն ավեց (1965)։ Րեչուանալենդը հռչակվեց Րոտսվանայի ՝՝Հանրապետություն (1966-ի սեպտեմբեր)՝ մնալով Ազգերի բրիտանական համագոր– ծակցության կազմում։ 1966-ի հոկտ․ 17-ին P․ ընդունվեց ՄԱԿ։ P-ի կառավարությունը իր խնդիրն է համարում ստեղծել «բազ– մացեղ դեմոկրատական հասարակու– թյուն»։ Արտաքին քաղաքականության մեջ P․ ձգտում է ամրապնդել աֆրիկյան երի– տասարդ անկախ պետությունների հետ բարեկամությունն ու համագործակցու– թյունը։ 1970-ի մարտի 6-ին P-ի և ԱԱՀՄ–ի միջև համաձայնություն կայացվեց դիվանագի– տական հարաբերություններ հաստատելու վերաբերյալ։ Քաղաքական կուսակցությունները։ Րոտսվանայի դեմոկրատա– կան կ ու ս ա կ ց ու թ յ ու ն։ Հիմնվել է 1962-ին (մինչե 1966-ը՝ Րեչուանալենդի դեմոկրատական կուսակցություն)։ 1965-ից կառավարող կուսակցությունն է։ Հենվում է ցեղերի արիստոկրատիայի և ինտելի– գենցիայի մի մասի վրա։tPtո տtս վtա– նայի ժողովրդական կ ու սա կ– ց ու թ յ ու ն։ Հիւ11ւվել է 1960-ին (մինչե 1966-ը՝ Բեչուանալենդի ժողովրդական կուսակցություն)։ Հենվում է ինտելիգեն– ցիայի մի մասի վրա։ Րոտսվանա– յի անկախ ու թյան կուսակցու– թ յ ու ն։ Հիմնվել է 1962-ին (մինչե 1966-ը՝ Րեչուանալենդի անկախության կուսակ– ցություն)։ Հենվում է ինտելիգենցիայի առաջադեմ խավերի վրա։tPtո տtս վtա– նայի ազգային ճակատ։ Հիմ– նըվել է 1965-ին (մինչե 1966-ը՝ Րեչուա– նալենղի ազգային ճակատ)։ Պայքարում է հասարակության դեմոկրատական վե– րափոխումների համար։ Բժշկա–աշիւարհագրական բնութագի– րը։ 1964-ին գրանցվել են որովայնային ե բծավոր տիֆի, դեղին տենդի, ֆրամբե– զիայի, բորի օջախներ։ Լիմպոպո գետի ձախ վտակներով ոռոգ– վող շրջաններում, որ– տեղ կենտրոնացված է բնակչության 80%-ը, տարածված են մալա– րիան, միզասեռական շիստոսոմատոզը։ Լուսավորությունը։ P-ի առաջին դպրոց– ները բացվել են XX դ․ սկզբին՝ Լոնդոնի մի– սիոներական ընկերու– թյան կողմից։ Այժմ ունի պետ․ և միսիոներական դպրոցներ։ Լուսավորու– թյան գործը ղեկավա– րում է կրթության մի– նիստրությունը։ Համ– ընդհանուր պարտադիր ուսուցում չկա։ Տարրա– կան 7-ամյա դպրոց ըն– դունվում են 6 տարեկա– նից։ Մինչե 5-րդ դասա– րան ուսուցումը տար– վում է չուանա լեզվով, 5-րդից՝ անգլերենով։ Մամուլը և ռադիոհաղորդումները։ Լույս են տեսնում (1970)՝ «Րոտսվանա դեյլի նյուս» («Botswana daily News») ամենօրյա կառավարական պաշտոնական բյուլետենը, չուաներեն և անգլերեն, «Տե– րեսանյո» («Theresanyo») չուաներեն ամ– սագիրը, դեմոկրատական կուսակցության օրգան, «Կութլուանո» («Kutlwano») չուա– ներեն, ժողովրդական կուսակցության օր– գան, «Պուո պաա» («Phuo Phaa») թերթը Ազգային ֆրոնտի կուսակցության օրգա– նը, չուաներեն և անգլերեն։ Ռադիոհաղոր– դումները վարում են 1966-ից, չուաներեն և անգլերեն։ Ռադիոկայանը (կառավա– րական) գտնվում է Գաբորոնե քաղաքում։ Մշակույթը։ P-ի ժողովրդական ար– վեստը քիչ է ուսումնասիրված։ Զարգա– ցած է փայտագրությունը (տնային կահ– կարասիները զարդարվում են երկրաչա– փական նախշերով, հաճախ հանդիպում են փորագիր գդալներ՝ պոչերը մարդկանց և կենդանիների սխեմատիկ ֆիգուրների տեսքով)։ Ուլունքներից, պղնձալարից և երկաթալարից պատրաստում են պարզ ապարանջաններ։ ժող․ բնակարանի ավան– դական տիպը հատակագծում կլոր, առանց պատուհանի, եղեգից կամ հարդից կո– նաձե ծածկով խրճիթն է։ Մ․ Մ․ Բուովիննիկ
ԲՈՏՎԻՆՆԻԿ Միխայիլ Մոիսեեիչ [ծն․ 4(17)․8․1911, Ռեպինո], սովետական շախ– մատիստ։ Տեխ․ գիտ․ դ–ր (1951)։ ԱՄԿԿ անդամ 1940-ից։ ԱԱՀՄ գրոսմայստեր (1935), միջազգային գրոսմայստեր (1950), ԱԱՀՄ սպորտի վաստակավոր վարպետ (1945), աշխարհի չեմպիոն (1948-57, 1958–60 և 1961–63)։ P․ շախմատում ստրատեգիական ուղղության հետեորդ է, սկզբնախաղի տեսության նորարար։ Շախ– մատի վերաբերյալ բազմաթիվ աշխատու– թյունների հեղինակ է։ Պարգեատրվել է Լենինի շքանշանով։ Երկ․ Избранные партии (1926 – 1946), 2 изд․, М․, 1951; Алгоритм игры в шахматы, М․, 1968․
ԲՈՏՏԻՉԵԼԼԻ (Botticelli, Ա լ և Of ա ն դ– րո դի Մարիանո Ֆ ի լ ի պ և պ ի) Աանդրո (1445, Ֆլորենցիա – 17․5․1510, Ֆլորենցիա), իտալացի նկարիչ։ Աշակեր– տել է Ֆիլիպպո Լիւցւցիին։ ստեղծագոր– ծական ուղին սկսել է որպես ֆլորենտա– կան վաղ Վերածննդի տիպիկ ներկայա– ցուցիչ։ Այդ շրջանի գործերին հատուկ է տարածության պարզորոշ կառուցումը, լուսաստվերային հստակ կերպավորումը, հետաքրքրությունը ժանրային մանրամաս– ների նկատմամբ («Մոգերի երկրպագու– թյունը», մոտ 1470, Ազգային պատկերա– սրահ, Լոնդոն և մոտ 1476–77, Ուֆիցի պատկերասրահ, Ֆլորենցիա, «Աուրբ Աե– բաստիանոս», 1474, Բեռլին–Դալեմ պատ– կերասրահ)։ 1470-ական թթ․ վերջին P․ սերտ հարաբերություններ է հաստատել Մ եղի չի ընտանիքի և նրա շուրջ խմբված հումանիստների հետ։ Այդ մթնոլորտում ստեղծված P-ի գործերը ներթափանցված են բանաստեղծական նրբությամբ, թախ– ծի և տագնապի տրամադրություններով։ Սանդրո Րոաաի– չելլի • Ինքնանկար Անտիկ և այլաբանական թեմաներով նկարներում («Գարուն», մոտ 1477–78, «Վեներայի ծնունդը», մոտ 1483–84, եր– կուսն էլ՝ Ուֆիցի պատկերասրահում, Ֆլորենցիա) հեթանոսական կերպարնե– րը, բնանկարը շնչավորված են, պատկեր– ված սառը, թափանցիկ գույներով։ Քնա– րականությունը բնորոշ է նրա բազմա– թիվ տիրամայրերին («Մադոննա դել Ման– յիֆիկատ», մոտ 1482–83, «Մադոն– նան նռով», 1487, երկուսն էլ՝ Ուֆիցի պատկերասրահում, Ֆլորենցիա)։ 1481 – 1482-ին Վատիկանի Աիքստինյան կապել– լայի որմնանկարներում բնապատկերի և անտիկ ճարտ․ ներդաշնակությանը համա– դրել է սյուժետային պատումի լարվածու– թյունը, կերպարների բազմազանությու– նը («Տեսարաններ Մովսեսի կյանքից» են)։ Դիմանկարները կատարված են սուր բնութագրումներով, մարդու ներաշխար– հի նուրբ բացահայտումով (Զուլիանո Մեդիչիի դիմանկարը, 1470-ական թթ․, Կառարայի ակադեմիա, Բերգամո)։ 1490-ա– կան թթ․, սոցիալական շարժումների ե
