դիո–էլեկտբաչափիչ տեխնիկայի, մեքենա–ների շաևագործման, Փորձարկման ու նորոգման, գիտատեխնիկական ինֆոր–մացիայի և կոորդինացիայի, կոնստրուկ–տորական բաժիններ, ասպիրանտուրա, փորձնական նմուշների պատրաստման գործարան, մեքենայական պարկ։ Ինս–տիտուտում մշակվել են լեռնային երկ–րագործությանը հարմար համապատաս–խան մեքենաների համակարգեր։ Ստեղծ–վել են նոր մեքենաներ՝ ինքնաթափ կցա–սայլակով քարհավաք, վւխրեցուցիչ, մեծ քարերի բարձիչ, այգեթաղ, այգեբաց, սածիլատնկիչ, չորանոցներում ծխախո–տի շրջանակները փոխադրող տեղակա–յանք ևն։ Տրատարակում է գիտական աշ–խատությունների ժողովածուներ։
ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ ՄԵՔԵՆԱՅԱ–ՑՈՒՄ, գյուղատնտեսական արտադրու–թյան ճյուղերում ձեռքի և կենդանի քար–շող ուժի փոխարինումը մեքենայացված աշխատանքով։ Դրա շնորհիվ գյուղատնտ․ արտադրության մեջ աշխատանքը փոխում է իր բնույթը, դառնում ավելի արդյունա–վետ, աշխատավորը ձեռք է բերում նոր՝ մեքենաները ղեկավարելու ֆունկցիա, ազատվում ծանր աշխատատար հոգնե– ցուցիչ աշխատանքից։ Գ․ մ․ բարձրաց–նում է աշխատանքի արտադրողականու–թյունը, իջեցնում արտադրանքի ինքնար–ժեքը։ Գ․ մ–ման հիմնական աշխատանքա–յին պրոցեսներն են․ երկրագործությու–նում՝ ևողերի չորացումն ու ոռոգումը, մշա–կումը (վարը, խոզանի երեսվարը, կրկնա–վարը, սկավառակամը, համատարած կուլ–տիվացիան, փոցխումը, խորը փխրեցումը, տափանումը), ցանքն ու տնկումը, միջշա–րային մշակումը, պարարտացումն ու սնու–ցումը, բույսերի հիվանդությունների, վնա–սատուների ու մոլախոտերի դեմ պայքա–րը, բերքահավաքը, անասնապահական ֆերմաներում՝ կերի նախապատրաստու– մըն ու բաշխումը, գոմաղբի հավաքումն ու հեռացումը, անասունների ու թռչունների ջրումը, կովերի կիթը, ոչխարների խու–զը, օժանդակ ձեռնարկություններում՝ գյուղատնտեսական տեխնիկայի նորոգու–մը, ստացված արտադրանքի վերամշա–կումը։ Գ․ մ․ ՍՍՏՄ–ում սկսեց զարգանալ հատկապես հայրենական գյուղատնտ․ մե–քենաշինության ստեղծման ու ընդլայն–ման, ինչպես նաև կոլեկտիվ և սովետա–կան տնտեսությունների շինարարության ծավալման շնորհիվ։ Ստեղծվեցին մեքե–նա –տրակ սարային կայաններ։ ՏՍՍՏ–ում առաջին ՄՏԿ–ն կազմակերպվեց 1929-ին՝ Տոկաեմբերյանի շրջանում։ 1940-ին հան–րապետության տնտեսություններում կար 1953 պայմանական տրակտոր, 288 ևա– ցահատիկահավաք կոմբայն և այլ մեքե–նաներ։ 1958-ին Փոխվեց կոլտնտեսու–թյունների արտադրական–տեխնիկական սպասարկման կարգը։ ՍՏԿ–ները վերա–կազմվեցին նորոգման–տեխնիկական կա–յանների, իսկ գյուղատնտեսական տեխ–նիկան վաճառվեց կոլտնտեսություննե–րին։ Նույն թվականին այդ կայանները վերակազմվեցին «գյուղտեխնիկա» շըր– ջանային միավորումների։ 1973-ի սկզբին ՏՍՍՏ կոլտնտեսություններում ու սովե–տական տնտեսություններում կար մոտ 9,3 հզ․ տրակտոր, 1,4 հզ․ հացահատիկա– հավաք կոմբայն, 7,9 հզ․ բեռնատար ավ–տոմեքենա և բազմատեսակ այլ մեքենա–ներ ու գործիքներ։ Այժմ դաշտավարու–թյունում հիմնական աշխատատար պրո–ցեսների զգալի մասը կատարվում է մե–քենաներով։ Գյուղատնտեսության տեխ–նիկական վերազինման շնորհիվ արմա–տապես Փոխվել է հանրապետության կո–լեկտիվ ու սովետական տնտեսություն–ների էներգետիկ բազան ու նրա կառուց–վածքը՝ հիմնականում մեխանիկական շար–ժիչների ավելացման հաշվին։ Զգալիորեն բարձրացել է արտադրության էևերգա– հագեցվածության և աշխատանքի էևերգա– զինվածության ցուցանիշը։ 1972-ին 100 հա ցանքատարածությանը հասնում էր 382 ձ․ ու․, իսկ միջին տարեկան մեկ աշխատո–ղի հաշվով 8 ձ․ ու․ հզորություն։ Գ․ մ․ ունի 4 աստիճան, մասնակի մե–քենա յ ա ց ու մ՝ երբ մեքենաները գոր–ծադրվում են միայն առանձին գործողու–թյուններում ու պրոցեսներում, կոմպ–լեքսային մեքենայացա մ, երբ տեխնոլոգիական պրոցեսի հիմնա–կան և օժանդակ պրոցեսներում ձեռքի աշխատանքը ամբողջովին փոխարին–վում է մեքենայականով, մասնակի ավտոմատացում, երբ կոմպլեք–սային մեքենայացման հետ միասին տեխ–նոլոգիական առանձին պրոցեսներում գործադրվում են մարդու կառավարող դերին մասամբ փոխարինող սարքեր, կոմպլեքսային ավտոմատա–ցա մ (մեքենայացման ամենաբարձր փու–լը), երբ գործադրվում են մարդու կառա–վարող դերին լրիվ փոխարինող սարքեր։ ՏՍՍՏ–ի Գ․ մ–ման զարգացմանը ներ–կայումս ավելի բնորոշ է երկրորդ աստի–ճանը։ Այստեղ Գ․ մ–ման գիտական պրոբ–լեմները մշակվում են Գյուղատնտեսու–թյան մեքենայացման ու էլեկտրիֆիկաց–ման հայկական ԳՏԻ–ում, Տրակտորների պետական համամիութենական ԳՏԻ–ի հա–րավային փորձակայանում, Տայկական գյուղատնտեսական ինստիտուտի համա–պատասխան ամբիոններում։
ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ ՄԻՆԻՍՏՐՈՒ–ԹՅՈՒՆ ՀՍՍՀ, կազմակերպվել է որպես Տայաստանի հողագործության ժողովըր– դական կոմիսարիատ, 1920-ի դեկտեմբե–րի 22-ին՝ Տայաստանի Տեղկոմի N° 7 դեկ–րետով։ 1946-ին վերանվանվել է ՏՍՍՏ գյուղատնտեսության մինիստրություն։ 1976-ին Գ․ մ–յան կազմի մեջ էիև մտնում 30 գլխավոր վարչություններ և բաժիններ (բուսաբուծության, անասնաբուծության, գյուղատնտեսական գիտության և կադրե–րի պատրաստման, խաղողագործության և պտղաբուծության, կոլտնտեսություն–ների և սովխոզների գործերի, մեքենա–յացման և էլեկտրիֆիկացիայի, անասնա–բուժության, թռչնաբուծական արդյունա–բերության ևն)։ Նրան են ենթարկվում նաև սերմնատեսակավորման հայկական լքիավորամը, Տոհմային անասնաբուծա–կան միավորումը, «Տայանասնամատա– կարարումը», Պետական կարանտինային տնտեսությունը, Պետական սերմտեսչու– թյունը, Երևանի գրենայի գործարանը, թռչնաբուծական ֆաբրիկաները, Երևա–նի ջերմոցային տնտեսությունը։ Ենթա–կայության տակ են գտնվում Երկրագոր– ծության, Անասնաբուծության և անասնա–բուժության, Խաղողագործության, գինե–գործության և պտղաբուծության, Գյու–ղատնտեսության էկոնոմիկայի և կազմա–կերպման, Բույսերի պաշտպանության գի–տահետազոտական ինստ–ները, «Տայպետ– հողնախագիծ», «Տայպետգյուղնախագիծ» նախագծային ինստ–ները, ադրբեջանա–կան գյուղատնտեսական, հիդրոմելիորա– տիվ, Լուսակերտի գյուղատնտեսության մեքենայացման և էլեկտրիֆիկացման տեխնիկումները, Տոկաեմբերյանի Լուկա– շինի անվ․, ՏացիկիՄ․ Թումանյանի անվ․, Մեղրուտի, Սաեփանավանի Քալանթարի անվ․, Կամոյի Թամամշևի անվ․, Վերի– շենի (Գորիս) К Երիցյանի անվ․ գյու–ղատնտեսական սովխոզ–տեխնիկումները, շերամապահության, մեղվաբուծության, բանջարաբոստանային կուլտուրաների, սելեկցիոն–սերմնաբուծական, Երևանի ինկուբացիոն–թռչնաբուծական, բույսե–րի պաշտպանության, ագրոքիմիայի զո–նալ, հանրապետության անասնաբու–ժական կայանները, խոզերի և ճագարնե–րի հիվանդությունների մասնագիտացված լաբորատորիան։ Մինիստրությունը հրա–տարակում է «Տեղեկագիր գյուղատնտեսա–կան գիտությունների» (1958-ից) ամսա–գիրը և «Գյուղատնտեսության կուլտուրա–յի բարձրացման համար» (1960-ից) շա–բաթաթերթը։ Տողագործության ժողկոմներ են եղել՝ Ա․ Երզնկյանը (1920–30), Գ․ Եսայանը (1930–32), Մ․ Չալյանը (1932–33), Գ․ Գումեդինը (1933–34), Վ․ Մամիկոն– յանը (1934–37), Կ․ Գրիգորյանը (1937), Ա․ Սահակյանը (1937), Շ․ Առուշանյանը (1937–38), Տ․ Մարջանյանը (1939–45), ՏՍՍՏ գյուղատնտեսության մինիստրներ են եղել Ե․ Ղազարյանը (1945–52 և 1961 – 1962), Ա․ Չիլինգարյանը (1952–53), Ս․ Ղազարյանը (1953–54), Ռ․ Աբրահամ–յանը (1954–57), Գ․ Ստեփանյանը (1958– 1961), Գ․ Պեւորոսյանը (1962–65), Տ․ ՜Հով– հաննիսյանը (1957–58,1965–74)։ 1975-ից մինիստր է Տ․ Թարջումանյանը։
ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ ՍՈՑԻԱԼԻՍՏԱ–ԿԱՆ ՎԵՐԱԿԱՌՈՒՑՈՒՄ, մանր գյուղա–ցիական տնտեսությունների միավորում խոշոր սոցիալիստական տնտեսություն–ների մեջ և գյուղատնտեսության ինդուս–տրիալ զարգացման ապահովում։ Գ․ ս․ վ–ման տեսական հիմունքներն առաջա– դրել են Կ․ Մարքսը և Ֆ․ Էնգելսը։ Վ․ Ի․ Լենինը մշակել է նրա իրականացման կոնկրետ խնդիրներն ու ուղիները, կոոպե–րացման պլանը։ Սոցիալիստական հեղա–փոխության հաղթանակից հետո պրոլե–տարական պետությունը կոմունիստական կուսակցության ղեկավարությամբ իրա–կանացնում է Գ– Ա– վ–ման ծրագիրը։ Սո–ցիալիզմ կառուցելու համար անհրաժեշտ է հանրայնացնել արտադրության միջոց–ները ժողովրդական տնտեսության բո–լոր ճյուղերում։ Կապիտալիզմից սոցիա–լիզմի անցման սկզբնական շրջանում ար–տադրության միջոցների մասնավոր սե– փականության վրա հիմնվող մանր ապ–րանքային տնտեսությունները պահպան–վում են գյուղատնտեսության մեջ։ Այդ տնտեսությունների կամավոր հիմունքնե–րով միավորումը խոշոր կոլեկտիվ տըն–
