Դոլենգա (լեհ․) Գրեյլինգ ( կանելություն արտահայաող նշանները։ Առաջին Գ–երը ևամարվում են հին աշ–խարհի դրամների, դրոշների, մեդալնե–րի, կևիքների ևնի վրա հաճախակի կըր– կընվող տարբերանշանները։ Դեռևս մ․ թ․ ա․ III հազարամյակում գոյություն է ունեցել շումերական պետության Գ․ (առ–յուծի գլխով արծիվ)։ Տայտնի են նաև օձի (Եգիպտոս), արծվի տարբեր (Պարս–կաստան, Տայաստան), պեգասի՝ թևա–վոր ձիու (Կորնթոս, Տին Տունաաոան), վարդի (Տռոդոս), սիրամարգի (Սամոս) պատկերներով և այլ հնագույն Գ–եր։ Մահմեդական մի շարք երկրներում, ուր կրոնն արգելել է կենդաևի արարածներ պատկերելը, Գ երի վրա արվևլ են զա–նազան զարդանախշեր (օղակներ ևն)։ Ռուսիայի քաղաքներում Գ–երի վրա պատ–կերել են առյուծ (Վլադիմիր), լուսան (Պսկով), հեծյալ (Մոսկվա), հետագայում՝ թնդանոթ (Սմոլենսկ) ևն։ Արևմտյան Եվ– րոպայում ազնվականական տոհմերի առաջին Գ–երն առաջացել են խաչակրաց արշավանքների (XI –XIII դդ․) ժամանակ։ Առանձին ազնվականական տոհմերի Գ–երին հիմք են ծառայել ևին քաղաքների տարբերանշանները։ Որոշ տոհմային Գ–եր, իրենց հերթին, վևրածվել են ֆեո–դալական միապետությունների Գ–երի։ Թագավորական դինաստիաների փոփո–խության ժամանակ հաճախ պահպանվել են նախկինում իշխող դինաստիայի Գ–ի տարրերը։ Սկսած մ․ թ․ ա․ II դ․ հայ թագավոր–ների, նախարարական ու իշխանական տների Գ–երի վրա ամենատարածված պատկերը եղել է արծվինը (Արտաշեսյան– յսնգլ․) Գրանդիդյե (ֆրանս․] ների ու Արշակունիների դրոշի վրա՝ եր–կու արծիվ, կենտրոնում՝ արևի նշան)։ Այն զանազան դրսևորումներով փոխանց–վել է միջնադարյան հայկ․ մի շարք Գ–երի, որոնք պատկերված են հիմնականում եկեղեցիների բարձրաքանդակներում։ Տայտնի են Արծրունիևերի (Աղթամար, X դ․)՝ մագիլներում թռչուն կրող արծվի և Մամիկոնյանների (Թումանյան գ․, Ս․ Գրիգոր եկեղեցի, XII–XIII դդ․)՝ մագիլ– նևրում գառ բռնած երկգլխանի արծվի պատկերներով Գ–երը։ Գրեթև նույն տևսքն ունի Վաչուտյանների (Տովհաննավանք, XIII դ․) Գ․։ Տայ Բագրաաունիների Գ–ի վրա նույնպես պատկևրված է եղել ար–ծիվ։ Կիլիկիայի ևայոց իշխանության տա–րիներին գործածվել է խաչի և բևրդի վան–դակավոր դռան համադրությամբ Գ․։ Առանձնապես ուշագրավ է Կիլիկիայի Տայկական թագավորության դրոշի վրայի և Լևոն P թագավորի (1198–1219) կնիքի վրայի թագակիր առյուծի պատկերով Գ․, որպիսին զուգահեռ ժամանակաշրջանում գործածվել է ևաև Իսպանիայում։ Գ–երի յուրօրինակ խումբ ստեղծվեց Արևելյան Տայաստանը Ռուսաստանին միացնելուց հետո, հաստատվեցին Տայկական մարզի (1833), Ալեքսանդրապոլի և Երևանի (1843), Կպրսի (1881) և այլ ևայկ․ Գ–եր, որոնք հայկականին բնորոշ հատկաևիշներով հանդերձ, ստեղծվել են ռուս․ Գ–երի ազ–դեցությամբ։ Տես նաև Գերբ ւկեւոակաև։ Տ․ Սարգսյան ԳԵՐԲ ՊԵՏԱԿԱՆ, պետության պաշտո–նական խորհրդանշան։ Պատկերվում է կառավարական շենքերի ճակատային մա–սում, մետաղադրամների, թղթադրամնե– Ֆոն Բոկ ան դեմ Զյուդդենբախ (գերմ․) րի, բլանկների, կնիքների վրա և այլուր։ Գերբևրը հաճախ պևտ․ դրոշի բաղկացու–ցիչ մասն են։ Բուրժուական պետություն–ների գերբերը, հիմնականում, զարդար–ված են կենդանիների, երկնային մար–մինների (Լուսին, աստղեր ևն) պատկեր– նևրով ու զենքերով։ (Տես Գերբ)՝․ Գերբի գծագրերն ու նկարագրությունը սահման–վում են պետության սահմանադրությամբ կամ հատուկ օրենքներով։ Այն սովորա–բար փոփոխվում է պետ․ կարգում փոփո–խություններին համապատասխան և խոր– հըրդանշում է պետության հասարակական– քաղաքական կարգի բովանդակությունը։ ՍՍՏՄ–ի Գ․ պ․ սահմանված է ՍՍՏՄ Սահմանադրությամբ (հոդված 143), իրե–նից ներկայացնում է երկրագնդի Արևել–յան կիսագունդը մուրճ ու մանգաղով, արևի ճառագայթներով և հասկերով պա–րուրված, երիզված միութենական՝ հան– րապևտությունների լեզուներով գրված «Պրոլետարնե՛ր բոլոր երկրների, միա–ցե՛ք» մակագրերով։ Այն խորհրդանշում է սովետական պետության հիմքը՝ բան–վորների և գյուղացիների դաշինքը, իրա–վահավասարությունը, միութենական հան–րապետությունների կամավոր միավորու–մը միասնական պետության մեջ, սոցիա–լիստական ազգերի ևավասարությունը, արտահայտում է ՍՍՏՄ ժողովուրդների ինտերնացիոնալ համերաշխությունը ամ–բողջ աշխարհի աշխատավորների հետ։ ՍՍՏՄ առաջին գերբը հաստատել է ՍՍՏՄ Կենտգործկոմը 1923-ի հուլիսի 6-ին։ Պե–տական գերբեր ունեն միութենական բոլոր հանրապետությունները։ ՏՍՍՏ գեր–բը հաստատվել է 1922-ի փետր․ 2-ին,
