Ֆբաունհոֆերյան գծերի առաջացման պատճառները, և փաստորեն հիմնադրվեց սպեկտրալ անալիզը։ Արգելանդերը 1859–62-ին հրատարակեց աստղային քարտեզ և հյուսիսային երկնքի 324000 աստղերի ցուցակը։ Գ–ում աստղագիտու–թյան զարգացման ամենամեծ արդյունք–ները վերաբերում են XX դ․ 30-ական թթ․, երբ Կ․ Շվարցշիլդի և Ռ․ Էմդենի աշխա–տանքները հնարավորություն տվեցին ստեղծելու աստղերի ներքին կառուցված–քի տեսությունը, որով և փաստորեն հիմք դրվեց տեսական աստղաֆիզիկայի զար–գացմանը Գ–ում։ Մաթեմատիկայի զարգացումը Գ–ում սկսվեց 6ո․ Կեպլերի աոաջարկած ինտեգրման արդյունավետ (թեև ոչ խիստ) մեթոդներով։ Սրան հաջորդեցին Գ․ Լայբ– նիցի աշխատությունները, որոնցում ավար–տին հասավ դիֆերենցիալ և ինտեգրալ հաշվի ստեղծումը (Ի․ Նյուտոնից անկախ)։ Նա ձեռնարկեց տրամաբանության մա–թեմատիկացման առաջին փորձը, առա– ջադրեց մեխանիկայում կենդանի ուժերի պահպանման գաղափարը։ Լայբնիցը հիմ–նեց Պրուսական ԳԱ (Բեռլին, 1700)։ Այդ շրջանում ընդլայնվեց համալսարանական ն տեխնիկական կրթության ցանցը։ Բնա–գիտության պրոբլեմների հանդեպ գերմ․ գիտնականների փիլիսոփայական մոտե–ցումը օգնեց կատարել գիտական լայն ընդհանրացումներ և բացահայտել բնու–թյան հիմնական օրենքները։ Մեծ առաջ–ընթաց ապրեցին քիմիան և մաթեմատի–կան։ Այդ շրջանի գիտությանը բնորոշ էին կանտյան գաղափարները՝ երկրաչա–փության մեջ և ֆիզիկայում, ինչպես նաև բնափիլիսոփայական ըմբռնումը՝ բուսա–բանության և երկրաբանության մեջ։ Մա–թեմատիկայի զարգացման գործում մեծ դեր խաղաց Կ․ Գաուսը։ Թվերի տեսու–թյան մեջ և մաթ․ անալիզում նրա հետե– վորդներն էին Պ․ Դիրիխլեն, Կ․ Յակոբին, Է․ Կումերը։ XIX դ․ առաշին կեսին մեծ տեղ էին գրավում երկրաչափական հետա–զոտությունները (Ա․ Մյոբիուս, Յու․ Պլյու– կեր, 6ո․ Շտայներ, Կ․ Շտաուդ)։ Գյոթին– գենի, Բեռլինի և մասամբ Քյոնիգսբերգի համալսարանները դարձան մաթեմատի–կական կենտրոններ։ XIX դ․ վերջին Ֆ․ Կլայնը խմբերի տեսության հիման վրա իրագործեց մաթեմատիկայի բազմաթիվ բնագավառների սինթեզը։ XIX դ․ վեր–ջերից մինչև XX դ․ 40-ական թթ․ Գ–ում մաթեմատիկական գիտության առաջա–տար դեմքն էր Դ․ Տիլբերտը։ XX դ․ սկզբից Գյոթինգենի համալսա–րանում էին աշխատում Տ․ Մինկովսկին և Կ․ Ռունգեն։ 20-ական թթ․ Է․ Նյոթևրի գլխավորությամբ կազմավորվեց նոր, վե–րացական հանրահաշվի դպրոց։ Դ․ Տիլ– բերտի աշակերտ Տ․ Վայլը նշանակալից աշխատանքներ կատարեց ինչպես հան–րահաշվի (մանավանդ խմբերի տեսու–թյան), այնպես էլ թվերի տեսության և մաթ․ անալիզի բնագավառներում։ Ֆիզիկայի ասպարեզում առաջին լուրջ քայլերը վերաբերում են Էլեկտրա–դինամիկային և օպտիկային։ 1821-ին Թ․ Զեեբեկը հայտնագործել է ջերմա– Էլեկտրական երևույթը։ 1826-ին Գ․ Օհմը բացահայտեց էլեկտրադինամիկայի հիմ– նական օրենքներից մեկը (Օհմի օրենք)։ 1832-ից Կ․ Գաուսը և Վ․ Վեբերը սկսեցին մշակել էլեկտրական և մագնիսական մե–ծությունների միավորների բացարձակ հա–մակարգը։ 1846-ին Վ․ Վեբերը ձևակեր–պեց շարժվող լիցքերի փոխազդեցության ընդհանուր օրեևքը։ 1845–48-իև Ֆ․ Նեյ– մանը ստևղծեց էլեկտրամագնիսական ին–դուկցիայի տեսություևը։ 1842-ին Ռ․ Մա– յերը և 1847-ին Տ․ Տելմհոլցը բացահայ– ւոեցին բնագիտության հիմնարար օրեն–քը՝ էներգիայի պահպաևման և փոխա–կերպման օրենքը։ Գ–ի ֆիզիկոսները մեծ ներդրում կատարեցին թերմոդինա–միկայի, մասնավորապես ճառագայթման տեսության բնագավառում։ Թերմոդինամի–կայի բոլոր երեք սկզբունքները ձևակեր–պել են գերմանացի ֆիզիկոսները՝ Տ․ Տելմ– հոլցը (I սկզբունք, 1847), Ռ․ Կլաուզիու– սը (II սկզբունք, 1850) և Վ․ Նեռնստը (III սկզբունք, 1906)։ Թերմոդինամիկայի հետագա զարգացումը գլխավորապես կապված է Մ․Պլանկի անվան հետ։ Ա․ Կրյոնիգը և Ռ․ Կլաուզիուսը մշակեցին գա–զերի կինետիկ տեսությունը։ XIX դ․ Գ–ում զարգացավ փորձարարական ֆիզիկան։ 1859-ին Ռ․ Բուզենը և Գ․ Կիրխհոֆը ստեղծեցին սպեկտրալ անալիզի հիմունք–ները։ 50-ակաև թթ․ Գ․ Գայսլերը ստեղծեց սնդիկային վակուումային պոմպը։ 60-ակաև թթ․ Յու․ Պլյուկերը և Վ․ Տիտոր– ֆը հհտազոտեցին մարմրող պարպումը։ 1886-ին է․ Գոլդշտայնը հայտնագործեց կանալային ճառագայթները։ 1895-ին Վ․ Ռենտգենը հայտնագործեց այսպես կոչված X-ճառագայթները, որոնք հետա–գայում կոչվեցին նրա անունով։ 1886-ին Տ․ Տերցը հայտնաբերեց արտաքին ֆոտո–էֆեկտը և 1886–89-ին՝ էլեկտրամագնիսա–կան ալիքները, որոնց գոյությունը տեսա– կանորևն բացահայտել էր Զ․ Մաքսվելը։ 1870-ից Բեռլինի համալսարանը, որը ղե–կավարում էր Տ․ Տելմհոլցը, դարձավ աշ–խարհի խոշորագույն գիաական կենտրոն–ներից մեկը։ Այստեղ էին աշխատում Ա․ Մայքելսոնը, Պ․ Լեբեդևը, Տ․ Տերցը, Ֆ․ Բրաունը և ուրիշներ։ Ձայնագիտության, մոլեկուլային ֆիզիկայի բնագավառնե–րում մեծ դեր ունեցավ նաև Ա․ Կունդի դպրոցը՝ Ստրասբուրգում։ 1900-ին Մ․ Պլանկը ջերմային ճառագայթման սպեկ–տրում հայտնագործեց էներգիայի բաշխ–ման օրենքը և տվեց քվանտի գաղափարը։ 1905-ին Ա․ էյնշտեյևը գտավ ֆոտոէֆեկտի հիմնական բանաձևը և տվեց ֆոտոնի պատկերացումը։ 1913-ին Զ․ Ֆրանկը և Տ․ Տերցը փորձով հաստատեցին Ն․ Բորի՝ ատոմի էներգիայի քվանտացման սկզբուն–քը։ Բորի տեսության զարգացման համար մեծ ներդրում կատարեցիև Յո․ Շտարկը, Ա․ Զոմերֆելդը, 0․ Շտեռնը և Վ․ Գեռլախը։ Ստեղծվեց ջերմունակության քվանտային տեսությունը (Ա․ էյնշտեյն, Պ․ Դեբայ)։ 1916-ին Ա․ էյնշտեյնը զարգացրեց ճառա–գայթման տեսությունը և կանխագուշա– կեց ստիպողական ճառագայթման գոյու–թյունը։ 1924-ին նա զարգացրեց քվանտա–յին վիճակագրություններից մեկի (հնդիկ ֆիզիկոս Շ․Բոզեի առաջարկած) սկզբունք–ները։ 1925– 26-ին Վ․ Տայզենբերգը և Մ․ Բոռնը (է․ Շրեդինգերի և Պ․ Գիրակի աշխատանքներին զուգընթաց) ստեղծե– ցին քվանտային մեխանիկան՝ ժամանա–կակից ֆիզիկայի և քիմիայի տեսական հիմքը։ 1905-ին Ա․ էյնշտեյնը ստեղծեց հարաբերականության հատուկ, իսկ 1916-ին՝ ընդհանուր տեսությունները։ XX դ․ առաջին կեսերին մեծ թափ ստացավ պինդ մարմնի ֆիզիկայի (Պ․ Դեբայ, Մ․ Բոռն, Ֆ․ Բլոխ և ուրիշներ), ինչպես նաև մագնիսական երևույթների ուսում–նասիրությունը։ 30-ական թթ․ Տայզեն–բերգը մշակեց միջուկի և միջուկային ուժերի տեսությունը։ 1912-ին Մ․ Լաուեն և Պ․ Կնիպինգը բացահայտեցին բյու–րեղներում ռենտգենյան ճառագայթների դիֆրակցիան։ Վ․ Վինի, Ֆ․Պաշենի, Պրինգսհեյմի և Խ․ Ռուբենսի աշխատանք–ները հարստացրին օպտիկան և սպեկ–տրոսկոպիան։ Կարևոր փորձնական հե–տազոտություններ կատարվեցին ատոմա–յին և միջուկային ֆիզիկայի (0․ Տան, Լ․ Մայաներ, Վ․ Մյուլլեր, Վ․ Բոտե, Տ․ Գեյ– գեր և ուրիշներ), ինչպես նաև ֆիզիկական էլեկտրոնիկայի (№․ Բուշ, Վ․ Գլազեր, 0․ Շերցեր և ուրիշներ) ու տեխնիկայի բնագավառներում։ Ֆաշիստական Գ–ում դասական բնագիտությունը ճահճացավ։ Մեծանուն գիտնականները կամ հեռանում էին Գ–ից (Ա․ էյնշտեյն, Մ․ Բոռն, է․ Շրե– դինգեր, Ջ․ Ֆրանկ, 0․ Շտեռն, Լ․ Մայա–ներ, Տ․ Վայլ, է․ Նյոթեր, Զ․ Նեյման, Ֆ․ Տաբեր, Լ․ Վիլշտետեր, Ռ․ Գոլդշմիդ և ուրիշներ) կամ դադարեցնում իրենց գիտական գործունեությունը (Մ․ Պլանկ, Մ․ Լաուե և ուրիշներ)։ Այդ ժամանակա–շրջանի կարևոր հայտնագործությունն էր ուրանի միջուկի տրոհումը (1938, 0․ Տան, Ֆ․ Շտրասման) և Տայզենբերգի զարգաց–րած դաշտի քվանտային տեսությունը (1943)։ Քիմիայի բնագավառում XVII դ․ փորձագետ–քիմիկոս Յո․ Գլաուբերը մշա– կել է մաքուր նյութերի ստացման եղանակ–ներ։ XVIII դ․ քիմիայի զարգացումը կապ–ված է 6ո․ Բեխերի և Գ․ Շւոալի առաջ քա–շած ֆլոգիստոնյան տեսության հետ։ Զարգանում էին քիմիան և անալիտիկ քիմիան։ Մեծ են Մ․ Կլապրոտի ծառայու–թյունները․ նա հայտնաբերել է ուրանն ու ցիրկոնիումը, տիտանն ու ցերիումը, ստացել է ստրոնցիումի, քրոմի և այլ տարրերի միացություններ։ XVIII դ․ վեր–ջին Խ․ Ռիխտերը հայտնաբերեց քիմիա–յի կարևոր օրենքներից մեկը՝ համար–ժեքության օրենքը։ XIX դ․ անօրգանա–կան քիմիայի արագ զարգացումը պայ–մանավորված էր քիմ․ արդյունաբերու–թյամբ։ Ռ․ Բունզենը հետազոտել է մե–տաղների էլեկտրոլիտիկ անջատումը աղերի հալույթներից։ Կ․ Գմելինը 1828-ին ստացել է արհեստական ուլտրամարինը, Կ․ Շյոնբեյնը հայտնաբերել է օզոնը (1830), պիրոկսիլինը (1845), հետազոտել է էլեկտրաքիմ․ պրոցեսներ։ 30-ական թթ․ զարգանում էր օրգ․ քիմիան։ Յու․ Լի– բիխի անվան հետ է կապված օրգ․ քի–միայի զարգացման մի ամբողջ դարա–շրջան․ նա օրգ․ միացությունները բա–ժանել է սպիտակուցների, ճարպերի և ածխաջրերի, առաջինն է ստացել քլո–րոֆորմը (1831), քացախալդեհիդը (1835), առաջարկել է խմորման և նեխման քիմ․ տեսությունը, հիմք է դրել ագրոքիմիա–
