Ի․ Վ, Եղիազարով 1951-ին՝ Երնանի պոլիտեխնիկական ինստ–ի ջրային էներգիայի օգտագործ–ման ամբիոնի վարիչ, 1943–57-ին՝ ՏՍՍՏ ԳԱ ջրաէներգետիկական ինստ–ի դիրեկ–տոր։ Ուսումնասիրությունները վերաբե–րում են հիդրոէներգետիկայի, հիդրավ– լիկական մոդելավորման, չհաստատված ևոսանքների և ջրաբերուկևերի շարժման հարցերին։ Մասնակցել է ԳՈԷԼՌՈ–ի հանձնաժողովի աշխատանքներին, Վոլ– խովի, Սվիրի ու Զորագետի ՏԷԿ–երի նախագծմանը։ Ե․ եղել է հիդրավլիկ հե–տազոտությունների միջազգային ասոցիա–ցիայի (ՏՏՄԱ) հիմնադիրներից ն նրա պատվավոր անդամ, Թուլուզի ակադեմիա–յի (Ֆրանսիա) թղթակից–անդամ, Բու– դապեշտի համալսարանի պատվավոր դոկտոր։ ՍՍՏՄ երկրորդ գումարման Գե–րագույն սովետի դեպուտատ։ Պարգևա–տրվել է Լենինի շքանշանով։ Երկ․ Гидроэлектрические силовые установ–ки, т․ 1–3, 3 изд․, М․–Л․, 1934–37․ Գրկ․ Егиазаров И․ В․, Очерк науч․ деятельности с прилож․ библиографии, Е«, 1953․
ԵՂԻԱԶԱՐՈՎ Սողոմոն Ադամի [1․1․1852, գ․ Դավալու (այժմ4 ՏՍՍՏ ք․ Արարատ)– 1914], հայ տնտեսագետ, գրող։ 1875-ին ավարտել է Թիֆլիսի գիմնազիան, 1880-ին՝ Մոսկվայի համալսարանի իրա–վաբանական ֆակուլտետը։ 1885-ին Մոսկ–վայի համալսարանում հանձնել է մագիս–տրոսական քննություն, ապա մասնակցել Կովկասի գյուղացիության վիճակը ուսում–նասիրող հանձնաժողովի գործունեու–թյանը։ 1887-ին նշանակվել է Կազանի հա–մալսարանի փիլիսոփայության և իրա–վունքի պատմությաև ամբիոնի պրիվատ դոցենտ։ Կազանում ստացել է պետ․ իրավունքի մագիստրոսի (1889) և դոկ–տորի (1892) աստիճան։ 1893-ից Կինի Ս․ Վլադիմիրի համալսարանի պետ․ իրա–վունքի ամբիոնի պրոֆեսոր էր։ Դասա– խոսել է Կինի կայսերական և Օդեսայի համալսարաններում։ Եղել է Ներսիսյան դպրոցի տեսուչ, աշխատակցել «Մշակ», «Նոր դար», «Տարազ» և այլ պարբերա–կաններին։ Երկ, Ֆեոդալական հողատիրությունը Եվ–րոպայում, մեր երկրի հայաբնակ մասում և մեր գյուղացու այժմյան տնտեսական դրու–թյունը, «Մշակ», 1882, № 56–58։ Администра–тивно-экономический строй сельской общины Эриванской губернии, в кн․։ Свод материа–лов по изучению экономического быта го–сударственных крестьян в Закавказье, т․ 1, 1887; Исследование по истории учреждений в Закавказье, ч․ 1–2, Тифлис, 1889–1891; Исследования по истории армянского права публичного и частного, в․ 1, Киев, 1919․
ԵՂԻԿՅԱՆ Սերոբե [5․3․1905, գ․ Կար– միրք (Արնմտյաև Տայաստանի Խոտոր– ջուր գավառում) – 11․2․1971, Միլան], հայ քիմիկոս, դ–ր։ 1919–24-ին սովորել է Վենետիկի Մխիթարյանների Մուրատ– Ռափայելյան վարժարանում։ 1929-ին ավարտել է Միլանի համալսարանը։ Աշ–խատել է նույն համալսարանում որպես պրոֆեսոր Քոնթարդիի օգնական։ Եր–կար տարիներ դե Անջելի Ֆրուա գործա–րանում եղել է գյուտարար քիմիկոս, այ– նուհետն ծառայել քիմ․ հաստատությու–նում։ Քիմիայի և ատոմագիտությաև մա– սիև գրել է բազմաթիվ արժեքավոր աշ– խատություններ, որոնցից հայերեն լույս է տեսել «Տյուլեական ռումբ» (1946) մե–նագրությունը*․
ԵՂԻՆԶ (Urtica), եղինջազգիների ընտա–նիքի բազմամյա կամ միամյա խոտա– բույսերի ցեղ; Տերևները հանդիպակաց Երկտուն եղինջ, ա․ աոէջքային ծաղիկ, բ․ վարսանդային ծաղիկ են, ատամնավոր և ինչպես ցողունը՝ ծածկված են այրող մազիկներով։ Ծաղիկ–ները մանր են, միասեռ, քառանդամ։ Պտուղը փոքրիկ ընկուզիկ Է։ Ե–ի 40–50 տեսակներ աճում են Տյուսիսային, հազ–վադեպ՝ Տարավային կիսագնդերի բարե–խառն գոտում և արևադարձայիև երկրնե– րում։ ԵՂԻՇ ԱՌԱՔՅԱԼԻ ՎԱՆՔ, Ջ ր վ շ տ ի կ, հայկական ճարտարապետական հուշար–ձան, XIII դարի վանքային համալիր Լեռ–նային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի Մարտակերտի շրջանում, Մռավ լեռների հարավային լանջին։ Սկզբնական ան–վանումը եղել է Ներս–Միհրա ուխտ, ապա՝ Զրվշտիկ։ Ս․ Եղիշե առաքյալի մարմինը Ուռեկան վանքից այստեղ տե–ղափոխ ել ուց հետո անվանվել է Ե․ ա․ վ․։ Կոմպլեքսը պարսպապատ Է՝ կազմված անմշակ որձաքարով կառուցված եկեղե–ցուց, նրան կից քառասյուն գավթից (1264), բնակելի և այլ օժաևդակ շինություններից։ Վանքի հս․ և հվ․ կողմերիև կան XII– XVIII դդ․ մատուռներ, որոնցից մեկում Վաչագան Գ թագավորի գերեզմանն Է։ Գրկ․ Բարխուդարյաե Մ․, Արցախ, Բաքու, 1895, Էշ 234։ Մ․ Հասրաթյան
ԵՂԻՇԱ ԿՈՒՍԻ ԱՆԱՊԱՏ, հայկական ճար–տարապետության ուշ միջնադարյան հու–շարձան Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնա–վար Մարզի Մարտունու շրջանի ճարտար գյուղի մոտ, լեռան գագաթին; Ավագ խո–րանի երկու կողմերին ավանդատներով, երկու սյուներով, կամարակապ թաղա–ծածկ եկեղեցին, ըստ արմ․ պատին ագուց–ված խաչքարերից մեկի և մուտքի ճա–կատաքարի արձանագրությունների, 1675-ին կառուցել են ոմն Տոհան աբեղա և իր որդեգիր Փոքր տեր Տովաևը «ըստ անուան Սրբուհոյ կուսին Եղիսեի», Գաբ– րիել վարպետի ձեռքով։ Կամարները և անկյունաքարերը սրբատաշ բազալտից են, իսկ մնացած մասերը կոփածո քարե– րհց։ Գրկ, Բարխուդարյան Մ․, Արցախ, Բաքու, 1895, Էշ 115։ Մ, Հասրաթյան
ԵՂԻՇԵ (մոտ 410–415–ի միջն – մոտ 470–475-ի միջն), հայ պատմագիր։ Գրել է պատմական ն դավանաբանական– մեկնողական երկեր։ Ըստ ավանդական կենսագրության (հեղինակն անհայտ) Ե․ եղել է Սաևակ Պարթևի և Մեսրոպ Մաշ–տոցի կրտսեր աշակերտևերից, մոտ 434-իև Մովսես Խորենացու ն ուրիշների հետ մեկ–նել է Աղեքսանդրիա՝ ուսանելու, 441-ին վերադարձել է հայրենիք և ծառայությաև մտել Տայոց սպարապետ Վարդաև Մա– միկոնյանի մոտ՝ որպես զորական և դպիր։ Ե․ մասևակցել է 450–451-ի Վար–դանանց պատերազմին, որից հետո թո–ղել է աշխարհական կյանքը և ճգևակյաց դարձել Մոկաց աշխարհում, Ռշտուևիքում։ ճգնակեցության տարիներին գրել է իր մեծարժեք երկասիրությունը՝ «Վարդանի և Տայոց պատերազմի մասիև» (հավանա–բար 464-ից հետո); Վախճանվելուց հետո Ե–ի մասունքները տեղափոխվել և թաղվել եև Վաևա լճի ափին գտևվող Չաղար Ս․ Աստվածածիև վանքում (կոչվել է նաև Ե–ի անունով)։ Ե–ի «Վարդանի և Տայոց պատերազմի մասին» երկը կարնորագույն պատմական սկզբնաղբյուր է V դ․ կեսին Սասանյան–ների դեմ հայերի մղած ժողովրդա–ազա– տագրական պատերազմի մասին։ Այն նան հայ միջնադարյան պատմական ար–ձակի արժեքավոր հուշարձան Է։ Երկն արժանացել է բանասերների տարբեր գնահատականներին; Ե–ի երկը բաժանված է յոթ գլուխների («եղանակներ»)։ Ունի լրացուցիչ գլուխ («Արտաքոյ եւթն յ եղանակին»), ուր Ե․ պատմում է գերեվարված ևայ հոգևորա– կաևևերի ևահատակությաև մասիև և եր–կու հավելված («Վասև խոստովաևողացև Տայոց․․․» և «Աևուաևք ևախարարացն»․․․)։ Ե․ ոչ միայն ականատես է այդ ազատա–գրական շարժմանը, այլև բանիբուն կեր–պով ուսումևասիրել է այև ամեևը, իևչ առևչվում է նրան։ Նա բացահայտում է շարժման պատճառները, ընթացքը ն հե– տևաևքները։ Այս նպատակով Ե․ իր երկը բաժանել է երեք մասի՝ «սկիզբը», ուր մանրամասն պատմում է Վարդանանց պատերազմի պատճառների մասին, «մի–ջոցը», որտեղ նկարագրում է նրա ընթաց–քը և «ավարտը», ուր խոսում է շարժմաև հետևանքների մասին։ Նախ Ե․ ներկա–յացնում է դարաշրջանի ընդհանուր պատ–
