հաստատման և Հայկոմկուսի կազմավոր– ման 60-էսմյակը, որը վերածվեց ՍՍՀՄ բոլոր ժողովուրդների բարեկամության ու եղբայրության տոնի, ՍՄԿԿ–ի, նրա լենին– յան ԿԿ–ի շուրջը հայ ժողովրդի, Սովետա– կան Հայաստանի բոլոր աշխատավորնե– րի սերտ համախմբվածության վառ ցույ– ցի: Այդ առթիվ Հայկոմկուսի Կենտկոմին, Հայկական ՍՍՀ Գերագույն սովետի Նա– խագահությանը և Հայկական ՍՍՀ Մի– նիստրների խորհրդին հղած ողջույնում ՍՄԿԿ Կենտրոնական կոմիտեն, ՍՍՀՄ Գերագույն սովետի Նախագահությունը և ՍՍՀՄ Մինիստրների խորհուրդը նշե– ցին հայ ժողովրդի, հանրապետության ողջ աշխատավորության ձեռք բերած նվաճում– ները տնտ. և կուլտուրական շինարարու– թյան ասպարեզում, մասնավորապես շեշ– տելով, որ «Հայկական ՍՍՀ–ն արժանի ավանդ Է մուծում բազմազգ սովետական պետության հզորացման, մեր մեծ հայ– րենիքի տնտեսական ու պաշտպանական հզորության ամրապնդման մեջ… Հանրա– պետության աշխատավորների նվաճում– ները անխզելիորեն կապված են Հայաս– տանի կոմունիստական կուսակցության՝ ՍՄԿԿ–ի մարտական և փորձված ջոկատ– ներից մեկի գործունեության հետ: Իր բովանդակ վաթսունամյա պատմության ընթացքում Հայաստանի կոմկուսը հան– դես Է գալիս որպես մասսաների քաղաքա– կան ղեկավար ու կազմակերպիչ: Նա աշ– խատավորներին անդուլ կերպով դաստիա– րակում Է մարքսիզմ–լենինիզմի, սովետա– կան հայրենասիրության և պրոլետարա– կան ինտերնացիոնալիզմի գաղափարնե– րին հավատարմության ոգով» («Սովետա– կան Հայաստան», 1980, JSP 276): Հայկոմկուսի ԿԿ առաջին քարտուղար Կ Ս. Դեմիրճյանը Հայաստանի կոմու– նիստական կուսակցության Կենտրոնա– կան կոմիտեի և Հայկ. ՍՍՀ Գերագույն սովետի հոբելյանական հանդիսավոր նիս– տում տված զեկուցման մեջ խորապես վեր– լուծեց Սովետական Հայաստանի և Հայ– կոմկուսի անցած 60-ամյա ուղին: «Սովե– տական Հայաստանի 60-ամյա պատմու– թյունը,– ասաց նա,– մեր ժողովրդի սո– ցիալիստական պետականության կազմա– վորման ու զարգացման, նրա ազգային վե– րածննդի պատմությունն Է, պայքարի և կառուցման, նրա Էկոնոմիկայի և կուլտու– րայի անշեղ ու համակողմանի առաջըն– թացի պատմությունը, ռուս մեծ ժողովըր– դի* մեր մեծ հայրենիքի բոլոր ժողովուրդ– ների հետ հայ ժողովրդի եղբայրական անխախտ բարեկամության հետագա ամ– րապնդման պատմությունը» («Սովետա– կան Հայաստան», 1980, JSP 277–278): Անցած 60 տարիների ընթացքում եր– բեմնի հետամնաց Հայաստանը դարձավ բարձր զարգացած Էկոնոմիկայի, գիտու– թյան ու մշակույթի հանրապետություն: 1940-ի համեմատությամբ Հայկ. ՍՍՀ արդ. արտադրության ծավալը 1980-ին աճեց ավելի քան 40 անգամ: Հանրապետության այսօրվա ինդուստրիայի դեմքը բնորո– շում են տեխ. բարձր զինվածությունը, արտադրության տեխնոլոգիայի կազմա– կերպման, կառավարման և կուլտուրայի արդիական մակարդակ ունեցող հարյու–
ԲԱՑԱՍՏԱՆԻ ԿՈՄՈՒՆԻՍՏԱԿԱՆ ԿՈԻՍԱԿՑՈԻԹ9ԱՆ ՀԱՄԱԳՈՒՄԱՐՆԵՐԸ ՀԿ(բ)Կ I համագումար՝ 1922-ի հունվարի 26–29 ՀԿ(բ)Կ II համագումար՝ 1923-ի մարտի 13–16 ՀԿ(բ)Կ III համագումար՝ 1924-ի մայիսի 5–9 ՀԿ(բ)Կ IV համագումար՝ 1925-ի նոյեմբերի 30–դեկտեմբերի 4 ՀԿ^բյԿ V համագումար՝ 1927-ի նոյեմբերի 13–19 ՀԿ(բ)Կ VI համագումար՝ 1929-ի նոյեմբերի 20–29 ՀԿ(բ)Կ VII համագումար՝ 1930-ի մայիսի 24–28 ՀԿ(բ)Կ VIII համագումար՝ 1932-ի հունվարի 17–22 ՀԿ(բ)Կ IX համագումար՝ 1934-ի հունվարի 10–13 ՀԿ(բ)Կ X համագումար՝ 1937-ի մայիսի 26–հունիսի 2 ՀԿ(բ)Կ XI համագումար՝ 1938-ի հունիսի 2–6 ՀԿ(բ)Կ XII համագումար՝ 1939-ի փետրվարի 26–28 ՀԿ(բ)Կ XIII համագումար՝ 1940-ի մարտի 11 – 13 ՀԿ(բ)Կ XIV համագումար՝ 1948-ի նոյեմբերի 12–14 ՀԿ(բ)Կ XV համագումար՝ 1951-ի մարտի 20–22 ՀԿ(բ)Կ XVI համագումար՝ 1952-ի սեպտեմբերի 20–22 ՀԿԿ XVII համագումար՝ 1954-ի փետրվարի 14–17 ՀԿԿ XVIII համագումար՝ 1956-ի հունվարի 19–21 ՀԿԿ XIX համագումար՝ 1958-ի հունվարի 25–27 ՀԿԿ XX արտահերթ համագումար 1959-ի հունվարի 10–13 ՀԿԿ XXI համագումար՝ 1960-ի փետրվարի 10–12 ՀԿԿ XXII համագումար՝ 1961-ի սեպտեմբերի 21–23 ՀԿԿ XXIII համագումար՝ 1964-ի հունվարի 7–8 ՀԿԿ XXIV համագումար՝ 1966-ի մարտի 3–5 ՀԿԿ XXV համագումար՝ 1971-ի փետրվարի 25–26 ՀԿԿ XXVI համագումար՝ 1976-ի հունվարի 20–23 Բոլոր համագումարները տեղի են ունեցել Երևանում: րավոր միավորումներն ու արդ. ձեռնար– կությունները, որոնք արտադրում են հա– զարավոր անուն բարդ ու բարձրորակ ար– տադրատեսակներ (Էլեկտրոնային–հաշ– վիչ մեքենաներ, փոփոխական հոսանքի գեներատորներ, էլեկտրաշարժիչներ, տրանսֆորմատորներ, մետաղամշակման հաստոցներ, ավտոմոբիլներ, շինանյու– թեր, քիմ., թեթև ու սննդի արդյունաբե– րության արտադրանք ևն), որոնք արտա– հանվում են աշխարհի 80, այդ թվում՝ զարգացած կապիտալիստական երկըր– ներ: Որակական խոր փոփոխություններ են կատարվել գյուղատնտեսության մեջ, արմատապես վերափոխվել է հայ գյուղը: Հանրապետության կոլտնտեսություններն ու սովետական տնտեսությունները ունեն նյութական հզոր բազա: Գյուղատնտ. ար– տադրությունը փոխադրվում է ինդուս– տրիալ ռելսերի վրա: Խոշոր մասշտաբի աշխատանքներ են իրականացվել նոր հողազանգվածների յուրացման, ջրատնտ. շինարարության ուղղությամբ (գործում է 11 հզ. կմ ոռոգման ցանց, ոռոգվում է ավե– լի քան 280 հզ. հա հող): Հանրապետու– թյունում գործում են գիտ. ակադեմիա, 13 բուհ և 65 տեխնիկում, որտեղ սովորում են 112 հզ. մարդ, 1520 հանրակրթ. դպրոց, 98 պրոֆտեխ. ուսումնարան, ավելի քան 100 գիտահետազոտական ինստիտուտ և նա– խազծային–հեաազոտական հիմնարկներ, որտեղ աշխատում են ավելի քան 700 գի– տության դոկտորներ ու 5,5 հզ. թեկնա– ծուներ: Նյութական բարեկեցության ան– շեղ բարձրացումը, բնակարանային–կեն– ցաղային պայմանների, առողջապահա– կան գործի բարելավումը նպաստեցին բնակչության արագ աճին, կյանքի տևո– ղության ավելացմանը: Ավելի քան քա– ռապատկվեց ՀՍՍՀ բնակչությունը՝ 1920-ի 720 հզ–ից հասնելով 3 մլն 100 հգ–ի (1980): 1980-ի նոյեմբերին Հայկ. ՍՍՀ ժամկե– տից շուտ կատարեց արդ. և գյուղատնտ. արտադրության ընդհանուր աճի տեմպե– րի՝ ժող. տնտեսության զարգացման հըն– գամյակի հիմնական ուղղություններով նախատեսված առաջադրանքները (արդ. արտադրանքի ծավալը աճեց 46 տոկոսով, գյուղատնտեսականը՝ 24,1 տոկոսով): Աշ– խատանքային այդ ակնառու հաղթանակի համար Սովետական Հայաստանի աշխա– տավորներին ջերմորեն շնորհավորեց ՍՄԿԿ Կենտկոմի գլխ. քարտուղար, ՍՍՀՄ Գերագույն սովետի Նախագահության նա– խագահ Լ. Ի. Բրեժնևը: Համամիութենա– կան սոցիալիստական մրցության մեջ, ժող. տնտեսության զարգացման գործում ձեռք բերած հաջողությունների համար, X հնգամյակի տարիներին Սովետական Հայաստանը հաղթող ճանաչվեց և արժա– նացավ ՍՄԿԿ Կենտկոմի, ՍՍՀՄ Մինիս– տըրների խորհրդի, ՀԱՄԿԽ–ի և ՀամԼԿԵՄ Կենտկոմի փոխանցիկ կարմիր դրոշների: ՀԿԿ Կենտկոմի օրգաններն են <Սովե– ւոական Հայաստան» (1920-ից), <Կոմոէ– նիառ» (ռուս., 1934-ից), <Սովեւռ Էրմա– նիսաանի» (ադրբ., 1921-ից), <Ռյա թազա» (քրդ., 1930-ից) թերթերը, <Լենինյան ուղիով» (1957-ից) ամսագիրը և <Կուսակ– ցական խոսք» (1980-ից) հանդեսը: Գրկ. Լենին Վ. Ի., Հայ սոցիալ–դեմո– կրաաների մանիֆեստի մասին, Երկ., հ. 6: Ն ու յ ն ի, Հեռագիր Հայաստանի ռազմա– կան ռնոլյուցիոն Կոմիտեի նախագահին, Երկ., հ. 31: Նույնի, Ադրբեջանի, Վրաս– տանի, Դաղստանի, Լեռնականների ռեսպուբ– լիկայի կոմունիստ ընկերներին, Երկ., հ. 32: Ն ու յ ն ի, ճառ բանվորների և գյուղացիների դեպուտատների Մոսկվայի սովետի նիստում 28 Փետրվարի 1921 թ., Երկ., հ. 32: P ր և ժ ն և Լ. Ի., Սովետական Հայաստանի 50 տարին, Ե., 19701 Շահումյան Ս. Գ., Հոդվածներ և ճառեր. Ե., 1958: Մյասնիկյան Ա. Ֆ..
