էլեկտրակայանի և Երևանի ու Կիրովակա– նի շերմաէլեկտրակայանների շինարա– րությունը: 1961-ի օգոստոսին ՍՍՀՄ Մի– նիստրների խորհուրդը ընդունել էր «Սե– վանա լճի մակարդակը բնական պայման– ներին մոտ բարձրության վրա պահպանե– լու նպատակով Արփա գետի շրի մի մասը Սևանա լիճ շուռ տալու միջոցառումների մասին» որոշում, և մեծ աշխատանք էր ծավալվել այն կենսագործելու ուղղու– թյամբ: Համագումարը միաժամանակ վեր հանեց ՀԿԿ տեղական ու շրջանային կազ– մակերպությունների աշխատանքներում տեղ գտած թերություններն ինչպես ար– դյունաբերության, այնպես էլ գյուղա– տնտեսության բնագավառներում: Համա– գումարում առանձին ուշադրություն դարձ– վեց տիյուռքահայ առաջադիմական կազ– մակերպությունների կատարած դրական աշխատանքին: Ընդգծվեց նրանց հետևո– ղական պայքարը դաշնակցության ու իմ– պերիալիզմի դեմ, խնդիր դրվեց ընդլայ– նել և ամրապնդել կապերը աիյուռքահա– յերի ու նրանց առաջադիմական կազմա– կերպությունների հետ: Նկատի ունենա– լով 1962-ից սկսվող աիյուռքահայերի նոր զանգվածային ներգաղթը, համագումարը հանրապետության սովետական և կու– սակցական կազմակերպությունների կա– րևոր խնդիրը համարեց ներգաղթողների համար ստեղծել բնակարանային ու կեն– ցաղային անհրաժեշտ պայմաններ: Հա– մագումարն ընտրեց ՀԿԿ ղեկավար մար– միններ և ՍՄԿԿ XXII համագումարի պատ– գամավորներ: Կենտկոմի առաջին քար– տուղար ընտրվեց Ցա. Ն. Զարոբյանը: ՀԿԿ XXIII ՀԱՄԱԳՈՒՄԱՐ, Հայաս– տանի կոմունիստական կ ու– սակցության քսաներեքե– րորդ համագումար, տեղի է ու– նեցել 1964 թվականի հունվարի 7–8-ը, Երևանում: Նախորդ համագումարից (1961) հետո Հայկոմկուսի շարքերն աճել էին ավելի քան 11300 մարդով և 1964-ի հունվ. 1-ի տվյալներով կազմել 98344 կոմունիստ: Համագումարը լսեց ՀԿԿ Կենտկոմի և վերստուգիչ հանձնաժողովի հաշվետվու– թյունները: Հաշվետու ժամանակաշրջա– նում ՀԿԿ բոլոր կազմակերպությունները մեծ հաջողությունների էին հասել հանրա– պետության ժողտնտեսության, գիտու– թյան, մշակույթի զարգացման գործում: Հատկապես շեշտվեց, որ հաշվետու ժա– մանակաշրջանի յուրաքանչյուր անցած տարում հանրապետության արդյունաբե– րության զարգացման Փաստական ցուցա– նիշները գերազանցել են երկրի զարգաց– ման յոթնամյա պլանի նախագծումները: Հինգ տարում (1959–63) Հայկ. ՍՍՀ արդ. արտադրանքի ծավալն աճել էր մոտ 68% –ով, յոթնամյա պլանով նախատես– ված 64% –ի դիմաց: Արագ տեմպերով էր զարգանում քիմ., էլեկտրատեխնիկական, ռադիոէլեկտրոնային, լեռնահանքային արդյունաբերությունը, գունավոր մետա– լուրգիան, մեքենաշինությունն ու սարքա– շինությունը: Միայն 1962–63-ին արդ. շի– նարարության մեջ կատարվել էին 250 մլն ռ. կապիտալ ներդրումներ: Հանրա– պետությունում շահագործման էր հանձնը– վել 48 նոր ձեռնարկություն և արտադրա– մաս, այդ թվում՝ Կիրովականի արհեստա– կան մետաքսաթելի գործարանը, Ագարա– կի պղնձամոլիբդենային կոմբինատը, Երևանի և Կիրովականի ջերմաէլեկտրա– կայանները, «Պոլիվինիլացետատ» գոր– ծարանի ացետատ–ցելյուլոզի արտադրու– թյան կոմպլեքսը, էլեկտրահաշվիչ մեքե– նաների Փորձնական գործարանը, Իջե– վանի գորգերի կոմբինատը, Երևանի դաշ– նամուրի ֆաբրիկան ևն: Չարացվել էր 200-ից ավելի ժամանակակից մեքենանե– րի, սարքերի և նյութերի արտադրությու– նը: Հանրապետության մի շարք ձեռնար– կությունների արտադրողական մակար– դակի որակական աճի շնորհիվ 1963-ին ՀՍՍՀ ձեռնարկությունների դրոշմանիշը կրող արտադրանքի 100 տեսակներ ար– տահանվում էին աշխարհի 57 երկրներ: Աճել էին նաև գյուղատնտ. արտադրու– թյունն ու այդ բնագավառում պետ. ներ– դրումները: Նշվեց կուսկազմակերպու– թյունների դրական աշխատանքը գիտու– թյան և տեխնիկայի հետագա զարգաց– ման, գիտությունը արտադրության հետ կապելու գործում: Հանրապետության ժող– տնտեսության մեջ աշխատում էր կոմու– նիստների 60% –ը, որոնց մեծ մասն ուներ բարձրագույն և միջնակարգ մասնագիտա– կան կրթություն: Առանձնահատուկ ուշա– դրություն նվիրվեց գաղաՓարական աշ– խատանքի հարցերին: Կուսակցական կազ– մակերպությունները քաղ. աշխատանքն ավելի սերտորեն էին կապել կյանքի, կո– մունիստական շինարարության խնդիրնե– րի հետ: Նկատելիորեն բարձրացել էր Հայկ. ՍՍՀ գրողների, կոմպոզիտորների, նկարիչների միությունների, կինոյի և թատրոնի աշխատողների ստեղծագործա– կան ակտիվությունը: Համագումարն ընտ– րեց ՀԿԿ ղեկավար մարմիններ: Գբկ. ՀԿԿ ԿԿ–ի հաշվետու զեկուցումը ՀԿԿ XXIII համագումարին, Ե., 1964: ՀԿԿ XXIH համագումարի բանաձևը. Հայաստանի կոմ– կուսակցության Կենտկոմի հաշվետու զեկուց– ման առթիվ, Ե., 1964: ՀԿԿ XXIV ՀԱՄԱԳՈՒՄԱՐ, Հայաս– տանի կոմունիստական կու– սակցության քսանչոր ս.ե– րորդ համադ ու մար, տեղի է ունե– ցել 1966 թվականի մարտի 3–5-ը, Երե– վանում: Լսվել և քննարկվել են ՀԿԿ Կենտ– կոմի և վերստուգիչ հանձնաժողովի հաշ– վետվությունները, ՍՍՀՄ ժողտնտեսու– թյան զարգացման 1966–70 թթ. հնգամյա պլանի՝ ԱՄԿԿ XXIII համագումարի դի– րեկտիվների նախագիծը: ՀԿԿ Կենտկոմի հաշվետվության վերաբերյալ բանաձևում ընդգծված էին հանրապետության աշխա– տավորների ձեռք բերած նվաճումները: Իրականացվել էին ՀԱԱՀ ժողտնտեսու– թյան զարգացման յոթնամյա պլանով նա– խատեսվող առաջադրանքները, որոնց շնորհիվ հանրապետությունում ստեղծվել էին նոր զարգացող և հեռանկարային արդ. ճյուղեր (գունավոր մետալուրգիայի, մե– քենաշինության և մետաղամշակման): Կա– ռուցվել էին արդ. բազմաթիվ նոր ձեռնար– կություններ, որոնք տեղադրվել էին ոչ միայն Երևանում, այլև մյուս քաղաքներում ու ավաններում: Ցոթնամյակի տարինե– րին 1,5 անգամ ավելի կապիտալ ներդրում– ներ էին կատարվել, քան սովետական իշ– խանության անցած բոլոր տարիներին: Զգալիորեն աճել էր կապիտալ շինարա– րության ծավալը: Միայն 1964–65-ին կա– ռուցվել և շահագործման էր հանձնվել ավելի քան 60 արդ. ձեռնարկություն, 1,5 մլն U2 բնակելի տարածություն: Հա– մագումարը կուսակցական կազմակերպու– թյուններին պարտավորեցրեց գիտական պլանավորման սկզբունքների հիման վրա հասնել հանրապետության բնական, նյու– թական և աշխատանքային ռեսուրսների առավել արդյունավետ օգտագործման, կատարելագործել աշխատանքի կազմա– կերպման ձևերը: Զգալի առաջընթաց էր կատարվել նաև գյուղատնտեսության բնա– գավառում: Համախառն արտադրանքը 1965-ին, 1963-ի համեմատությամբ, աճել էր 19,6%-ով, պտուղ–բանշարեղենի, ծխախո– տի, շաքարի ճակնդեղի արտադրության շոշափելի աճի հետ զգալի էր նաև կաթի ու մսի արտադրության ավելացումը: Միա– ժամանակ համագումարը նշեց, որ կոլ– տնտեսությունների և սովետական տնտե– սությունների ունեցած հնարավորություն– ներն ու ռեզերվները լիովին չեն օգտա– գործվել: Համագումարը ՀԿԿ Կենտկոմի, ՀՍՍՀ Մինիստրների խորհրդի, գյուղա– տնտեսության մինիստրության և կուսակ– ցության շրջանային կոմիտեների առջև խնդիր դրեց հասնել կոլտնտեսություննե– րի և սովետական տնտեսությունների կազ– մակերպական, տնտ. հետագա ամրա– պնդման: Համագումարում նշվեցին նաև ժողովրդի նյութական բարեկեցության ուղ– ղությամբ ձեռք բերված հաջողություննե– րը: Ավելացել էր ժող. սպառման ապրանք– ների արտադրությունը, լայն թափով շա– րունակվում էր բնակարանային, առողջա– պահական, կուլտուր–լուսավորական և կենցաղային օբյեկտների շինարարու– թյունը: Արձանագրվեցին նաև գիտության, արվեստի և մշակույթի մյուս ճյուղերում ձեռք բերված հաջողությունները: Համա– գումարն ընտրեց ՀԿԿ ղեկավար մարմին– ներ, ՍՄԿԿ XXIII համագումարի պատգա– մավորներ: ՀԿԿ Կենտկոմի առաջին քար– տուղար ընտրվեց Ա. Ե. Ջոչինյանը: Գրկ. Հայաստանի կոմունիստական կու– սակցության Կենտկոմի հաշվետվությունը ՀԿԿ XXIV համագումարին, Ե.# 1966: ՍՍՀՄ ժողովրդական տնտեսության զարգացման 1966–70 թթ. հնգամյա պլանի՝ ՍՄԿԿ XXIII համագումարի դիրեկտիվների նախագիծը, Ե., 1966: ՀԿԿ XXIV համագումարի բանաձևը Հայկոմկուսի Կենտկոմի հաշվետու զեկուց– ման առթիվ, Ե., 1966: ՀԿԿ XXV ՀԱՄԱԳՈՒՄԱՐ, Հայաս– տանի կոմունիստական կու– սակցության քսանհինգե– րորդ համադ ու մար, տեղի է ունե– ցել 1971 թվականի Փետրվարի 25–26-ը, Երևանում: Լսվել և քննարկվել են ՀԿԿ Կենտկոմի և վերստուգիչ հանձնաժողովի հաշվետվությունները, ՍՍՀՄ ժողտըն– տեսության զարգացման 1971–75 թթ. հնգամյա պլանի վերաբերյալ ԱՄԿԿ XXIV համագումարի դիրեկտիվների նախա– գիծը: Կենտկոմի հաշվետվության մեջ նշվեց, որ անցած հնգամյակի տարիներին հանրապետության արդ. արտադրանքն ավելացել է մոտ 1,8 անգամ, հիմնական արտադրական ֆոնդերն աճել են ավելի քան 60% –ով, կառուցվել և շարք են մտել 110 արտադրական ձեռնարկություններ և
