մում։ 1990-ի նոյեմբերին ջոկատի 13 մարտիկներ, հրամանատար Մ. Գրիգորյանի հետ, ձերբակալվել են խորհրդային բանակի հատուկ նշանակության զորամասի կողմից, բայց գերությունից ազատվելով, շարունակել են ազատագրական պայքարը։
1989- 94-ին ջոկատները և զորամիավորումը մասնակցել են ԼՂՀ Հադրութի (Մելիքաշեն, Հախլլու, Խւմնջուղ, Դորդուկչի, էդիլլու, Աղբուլաղ, Տող, Հողեր), Մարտակերտի (Հաթերք), Ասկեոսնի (Խոջալու), Շուշիի (Քարինտակ, Շուշի), Քելբաջափ, Ֆիզուլիի շրջանների ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին։ Մարտական տարբեր գործողությ ունների ժամանակ հրամանատարներ են եղել Մ. Օփզորյանը (ընդհանուր հրամանատար), Հ. Նավասարդյանը, Ա. Հարությունյանը։ Շրջանի կամավորական ջոկատների կազմավորման գործում նշանակալից դեր է ունեցելՀ.Նահատակյանը։ Ջոկատից ՀՀ և ԼՂՀ «Մարտական խաչ» 1-ին աստիճանի շքանշանով պարգևատրվել է 21, «Մարտական խաչ» 2-րդ աստիճանի շքանշանով՝ 24, «Արիություն» մեդալով՝ 57 ազատամարտիկ։ Ջոկատի չորս ազատամարտիկներ (Մ. Գրիգորյան, Գ. Մհլքոնյան, Մ. Սարոյան, Լ. Երանրայան) ստացել են ՀՀ բանակի գեներալի կոչում։ Մ. Գփզորյանին շնորհվել է «Արցախի հերոս» ԼՂՀ բարձրագույն կոչումը։ Ջոկատից զոհվել է 93 ազատամարտիկ։
Խ. Մկրտչյան, Հ. Հակոբյան «ԷՐԵԲՈՒՆԻ», օդանավակայան Երևանում։ Ապահովել է ուղևորների, բեռների և փոստի պարբերական փոխադրումը։ Հիմնադրվել է 1933-ին, մինչև 1983-ը անվանվել է «Հարավային»։ Առաջին երթուղու (Երևան-ԳյումրիԹիֆլիս) բացումը տեղի է ունեցել 1930-ական թթ. կեսին, Երևանից թռիչքներ են կատարվել նաև Վարդենիս, Տաշիր, Մևան և այլ բնակավայրեր։ 1946-ից գործել է նաև Երևան-Մոսկ-
վա երթուղին։ 1950-ին կատարվել է օդա0ափտ1 կայանի մասնակի, 1970-ին՝ հիմնական վէա»« կառուցում։ 1983-ին շահագործման է հաձձտվել օդանավակայանի նոր համալիրը։ 1999փք «է.» չի գործում։
1988-92-ին օդանավակայանի օդաչական անձնակազմը մասնակցել է ՀՀ և ԼՂ եՏնաոյաշտպանությանը. տեղավրոխվել է զեճօ զինամթերք, վառելանյութ, մարդասիրական օգնություն, կամավորական ջոկատներ, Արցաիր« վիրավոր և զոհված ազատամարտիկներ, բռնտ.գաղթածներ։ Տես նաև Օդաչուները Ղարաբաղյան պատերազմում։
ԷՐՔԵՋ, գյուղ ԼՂՀ Շահումյանի շրջանատ շրջկենտրոնից 15 կմ հյուսիս-արեմուտք 110(1 բարձրության փա։ Բնակչությունը՝ 740 (1988 ա Զբաղվել են անասնապահությամբ, հացահս.տիկային բույսերի և ծխախոտի մշրսկությասշայգեգործությամբ։ Ուներ միջնակարգ դպացակումբ, բուժկետ են։
Գյուղում է Ս. Սարգիս եկեղեցին (XV դ.։ 1989- ին է-ում կազմավորվել է կամավորական ջոկատ (հրամանատարներ՝ Վ. Լալայան. Կ. Հովհաննիսյան, Յու. Սարգսյան), որին միացել են «Մեծն Տիգոսն» աշխարհազորային ազատամարտիկների մի խումբ ու ՀՀ-ում բնակվող էքեջցիների կազմավորած ջոկատները և մասնակցել գյուղի ինքնապաշտպանական մսստերին
1991- ի ամռանը, «Օղակ» գործողության ժամանակ, հակառակորդը գոսվել է գյուղը, նույն թվականի աշնանը ջոկատը շրջանի ինքնապաշտպանական ուժերի օգնությամբ ազատագրել է այն (տես Բուզլուխի, Մանաշիդի, էրքեջի ազատագրում): 1992-ի հունիսի 13-ին հակառակորդը նորից գոսվել է գյուղը։ Բնակչությունը բռնի տեղահանվել է։ Գյուղը ժամանակավորապես գտնվում է հակառակորդի վերահսկողության տակ։ է-ից զոհվել է 4 ազատամարտիկ։
Կ. Ղահրամանյան, Հ. Խաչատրյան
