նպաստել Ղարաբաղյան պատերազմում ադրբեջանական կողմի հաղթանակին։ Ընդհանրապես Թուրքիան մեծ դեր է խաղացել ադրբեջանական բանակի կազմավորման գոլծում։
1989- 94-ից սկսած՝ Թուրքիան բազմիցս գաղտնաբար, տարբեր որդիներով մեծ քանակությամբ զենք և ցինամթերէ՝ է փոխադրել ԱՀ։ Ադրբեջանական բանակի կողմից թուրքական արտադրության զենքի օգտագործման փաստերը արձանագրվել են միջազգային դիտուղների կողմից։ Ռազմական հանդերձանքի ու զինամթերքի մատակարարումներին համընթաց՝ թուրքական կողմը ձեռնամուխ է եղել ադրբեջանցի սպաների և զինվորների մարտական կարողությունների ու ռազմական զիտելիքների կատարելագործմանը՝ նրանց ուսուցումը կազմակերպելով ԱՀ և Թուրքխսյի տարածքներում գտնվող ռազմական ուսումնարաններում։ 1993-ի ձմեռային հարձակման նախօրեին ԱՀ-ում գործել են շուրջ 250 թուրք բարձարստիճան զինվորուկաններ և հազարավոր կամավորականներ, որոնք մեծ դեր են խաղացել ԼՂՀ ինքնապաշտպանական ուժերի և կամավորական ջոկատների դեմ ռազմական գործողությունների մշակմանն ու իրականացմանը։ Փաստորեն Թարքիան դարձել է Ղարաբաղյան հակամարտության անմիջական մասնակիցը՝ իր գոլծակցությունը բերելով ԼՂ-ամ ծավալվող ռազմական գործողություններին։
Հետագայում խուսափելով ռազմական միջամտության ուղղությամբ գործադրվող ճնշում ներից՝ Թուրքիան ջանքերը կենտրոնացրել է միջազգային տարբեր ատյաններամ (ՍԱԿ, ԵԱՀԿ. Իսլամական վեհաժողով կազմակերպություն, թյուրքական գազաթնաժողովներ են) Ղարաբաղյան հակամարտության առնչությամբ ադրւ բեջանաճետ ղիլքորոշում ապահովելու. ՀՀ-ին ղատապարտող բանաձևել ընդունելու և դրանք իրագործելու ուղղությամբ։
Ղարաբաղյան հիմնախնղիրը եղել և մնում է հայ-թուրքական հարաբերությունների զարզացման օրակապի հարց։ Թուրքիայի կողմից, որոլես հարաբերությունների հաստատման նախապայման, ՀՀ-ի առջև դրվել է երկու հիմնական հսրոց. ազատագրված տարածքներից հայկական ուժերի դուրսբերում և ԱՀ-ի տառսծքային ամբողջականության ճանաչում։ Իսկ ՀՀ կողմ է Թուրքիայի հետ հաստատել դիվանագիտական ու տնտեսական հա րաբերություններ՝ առանց նախապայմանների։
Գրկ. Չաքրյան Հ., Ղարաբաղյան հիմնահարցը հայթուրքական հարաբերությունների համատեքստում. Ե. 1998։ Դեմոյան Հ., Ղարաբաղյան հակամարտությունը և թյուրքական գործոնը, Ե.. 2002։
Հ. Դեմոյան
